|
Wielka Puszcza (Prusy) Wielka Puszcza (niem. Grosse Wildnis, wildnis – pustkowie) – średniowieczne określenie kronikarzy na wyludniony puszczański obszar, położony na kresach państwa zakonnego, graniczący od północnego wschodu z Litwą, a od południa z Mazowszem. Wcześniej zamieszkany był przez Galindów (dlatego nazywany bywa także Puszczą Galindzką) oraz Jaćwingów. W przeszłości teren Wielkiej Puszczy zamieszkiwał pruski lud Galindów, jednak pod koniec XIII wieku była to już niemal całkowicie wyludniona kraina. Nie jest pewne, jakie były tego przyczyny i kiedy to nastąpiło. Historycy uważają, że przyczyną mogły być najazdy jaćwieskie, litewskie i polskie lub ekspansja zakonu krzyżackiego. Przypuszczalnie jednak plemię Galindów wyginęło jeszcze przed przybyciem do Prus Krzyżaków[1]. Wyniki najnowszych badań paleobotanicznych wskazują, że trwałe wylesienie sporych powierzchni tej puszczy nastąpiło już w X–XI wieku[2]. W XIII i XIV wieku wyludniony obszar Wielkiej Puszczy rozciągał się w całych południowych Prusach i na pograniczu prusko-mazowieckim i prusko-litewskim. Po podboju przez Zakon Prus Górnych i Warmii w XIV wieku stopniowo był kolonizowany od zachodu i północy. Na mocy pokoju mełneńskiego z 1422 roku wytyczono granice między Państwem zakonnym, Polską a Litwą, co dało początek zorganizowanemu osadnictwu. W XV wieku nieskolonizowany obszar Wielkiej Puszczy obejmował komturie (później starostwa w Prusach Książęcych od 1525 r.): piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). Pierwsza faza kolonizacja Wielkiej Puszczy w XV i XVI w. odbywała na południu z dużym udziałem ludności polskiej z Mazowsza (Mazurzy), stąd z czasem obszar ten został nazwany „Pruskim Mazowszem” lub „Pruskimi Mazurami”, a potem skrótowo Mazurami. Jej wschodnią i północną część natomiast zasiedlali również osadnicy litewscy i żmudzcy, stąd znana jest jako Pruska Litwa. Duża część osadników pochodziła również z wcześniej zasiedlonych obszarów Prus. Drugą fazę kolonizacji tych obszarów leśnych w Prusach Książęcych (a później w Królestwie Prus) realizowano w ramach osadnictwa szkatułowego od połowy XVII wieku. Południowa część Wielkiej Puszczy należąca do Mazowsza stała się znana jako „Zagajnica”, a później Puszcza Kurpiowska i była kolonizowana dopiero od II połowy XVII wieku przez osadników z innych części Mazowsza oraz Mazurów z Prus (zwanych „Prusikami”). Po dawnym kompleksie leśnym zostały współcześnie:
Zobacz teżPrzypisy
Bibliografia
|
