Wilhelm Marr

Wilhelm Marr

Wilhelm Marr (ok. 1860)
Data i miejsce urodzenia	16 listopada 1819 Magdeburg
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1904 Hamburg
Zawód, zajęcie	dziennikarz
Multimedia w Wikimedia Commons

Wilhelm Marr (ur. 16 listopada 1819 w Magdeburgu, zm. 17 lipca 1904 w Hamburgu) – niemiecki dziennikarz, określany mianem „patriarchy antysemityzmu”^[1], twórca i popularyzator pojęcia antysemityzmu, założyciel pierwszego stowarzyszenia antysemickiego: Ligi Antysemitów (niem. Antisemiten-Liga)^[2].

W młodości propagował w Niemczech idee anarchistyczne^[3].

W 1879 roku opublikował pracę „Droga do zwycięstwa germanizmu nad judaizmem” (niem. Der weg zum siege des Germanentums über das judenthum). Traktat po raz pierwszy używa terminu „antysemityzm” w charakterze pozytywnego określenia dla ruchu politycznego (wcześniej Moritz Steinschneider użył określenia w sensie pejoratywnym). Książka wyrażała przekonanie, że Żydzi zdobyli władzę nad Niemcami: przejęli prasę, zdobyli miejsca w parlamencie, zajęli eksponowane stanowiska w branży finansowej. Publikacja stała się bestsellerem, tylko w roku 1879 wydrukowano aż 12 wydań^[4]. Na łamach książki Marr nawoływał do stworzenia czasopisma propagującego ideologie antysemicką. Czasopismo powstało w październiku 1879 roku, nosiło nazwę „Niemiecki Tydzień” (niem. Deutsche Woche) i było finansowane przez zamożnych konserwatystów^[4].

26 września 1879 r. w Berlinie założył pierwsze stowarzyszenie antysemickie: Ligę Antysemitów (niem. Antisemiten-Liga)^[5]. Deklarowanym celem stowarzyszenia było „ocalenie niemieckiej ojczyzny od judaizacji”^[6]. Ideologia grupy uznawała, że wszystkie problemy społeczne wynikają z wpływów Żydów^[6].

• Uwe Puschner: Marr, Wilhelm, w: „Neue Deutsche Biographie”. [dostęp 2011-12-12]. (niem.).
• Claudia Prin: 1819-1904, Wilhelm Marr, Schriftsteller, Publizist. [dostęp 2011-12-12]. (niem.).
• Moshe Zimmermann: Wilhelm Marr: the Patriarch of Anti-Semitism.. New York: 1987. ISBN 978-0-19-536495-8. Brak numerów stron w książce
• Mariusz Kopczyński. Wilhelm Marr (1891-1904) jako „patriarcha” niemieckiego antysemityzmu. „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem”. T.35, nr 2 (2013), s. 28–29, 2013. ISSN 2300-7249. 
• Jacob Katz: From prejudice to destruction: anti-Semitism, 1700-1933. Cambridge, Mass.: 1980.

• Wilhelm Marr w „Jewish Virtual Library”. [dostęp 2011-12-12]. (ang.).