Wincenty Reklewski

Wincenty Marceli Reklewski herbu Gozdawa, krypt.: W. R., (ur. 16 października 1786 w Obręcznej^[1], zm. koniec października 1812 w Moskwie) − poeta polski okresu sentymentalizmu, żołnierz Wielkiej Armii napoleońskiej.

Był jednym z synów Józefa Reklewskiego (średnio zamożnego szlachcica, sprawującego później urząd sędziego pokoju) i Anny Reklewskiej z Szabłowskich. 16 października 1786 roku został ochrzczony w kościele parafialnym we wsi Wszechświęte. Wczesne dzieciństwo spędził częściowo w rodzinnym majątku, a częściowo w pobliskim Sandomierzu, gdzie jego ojciec miał drewniany dworek. W latach późniejszych trafił do Nowej Słupi, gdzie pobierał naukę w szkole podwydziałowej (szkole średniej niższego typu). Bronisław Gubrynowicz w jednej ze swoich publikacji pisał o Reklewskim^[2]:

Jesienią 1804 roku zapisał się na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Spotkał tam swojego późniejszego przyjaciela, również poetę, Andrzeja Brodzińskiego. W roku 1806 przerwał jednak naukę i na apel księcia Józefa Poniatowskiego – naczelnika sił zbrojnych Księstwa Warszawskiego – przedostał się do Częstochowy, aby tam, jako ochotnik, wstąpić do oddziału pieszej artylerii polskiej wojsk Księstwa Warszawskiego. W dniu 12 lipca 1807 został mianowany podporucznikiem 2. batalionu w I Kompanii Artylerii Pieszej.

W czasie wojny polsko-austriackiej walczył m.in. pod Raszynem i Sandomierzem. 20 maja 1809 roku, po zdobyciu tego ostatniego, odznaczony Złotym Krzyżem Virtuti Militari oraz awansowany (2 lipca 1809) do rangi kapitana. Dwa tygodnie później (15 lipca 1809), po zawarciu rozejmu francusko-austriackiego, Reklewski wraz ze zwycięskim wojskiem polskim wkroczył do Krakowa. Spędził tam 2 lata (1809-1811), prowadząc jako dowódca 12. kompanii artylerii pieszej, intensywne szkolenia wojskowe, szkoląc rekrutów. Prowadził bogate życie towarzyskie i pisał wiersze. Poznał wówczas poetę Kazimierza Brodzińskiego (młodszego brata Andrzeja), który wstąpił do oddziału artylerii Wincentego Reklewskiego i był jego wiernym towarzyszem oraz oddanym przyjacielem. 7 maja 1811 roku wraz z wojskiem polskim Reklewski wyruszył do Warszawy. Przydzielono go do prac fortyfikacyjnych koło Modlina, jako poddyrektora fortyfikacji korpusu inżynierów. 4 czerwca 1812 roku wyruszył z dywizją gen. Sokolnickiego na wschód, aby wspierać wojska napoleońskie w inwazji na Rosję. Brał udział w bitwie pod Smoleńskiem, po której dostał awans na podpułkownika. Podczas walk zachorował i wkrótce został przewieziony do Moskwy.

W przerwie między działaniami wojennymi (1809–1811), którą spędził w Krakowie, napisał kilkanaście sielanek, poematów i wierszy. Wiele z jego ówczesnych utworów, m.in. poemat heroikomiczny Cecylia utracona, poematy Robienie kwiatów czy Wieńce, pozostało w brudnopisie zaledwie zarysowanych i niedokończonych. Swe pierwsze utwory Reklewski tworzył prawdopodobnie jeszcze przed podjęciem studiów wyższych. W 1811 roku Reklewski wydał tomik wierszy sentymentalnych pt. Pienia wiejskie w nakładzie zaledwie 500 egzemplarzy. Owa 'wiejskość narodowa' czyni z Reklewskiego 'patrona sielanki narodowej."^[3] Znalazły się w nim ryciny według rysunków Michała Stachowicza wykonane w Wiedniu. W zbiorze tym zamieszczony jest również najstarszy drukowany polski wiersz o tematyce tatrzańskiej pt. Górale. Przed wymarszem na Moskwę w 1812 roku Reklewski opracował literacko jedną z najstarszych polskich pieśni wojskowych – Pieśń o żołnierzu tułaczu.

Mimo pogarszającego się stanu zdrowia, do końca wierzył, że uda mu się wrócić w rodzinne strony. Przyjacielowi zwierzał się:

Zmarł w moskiewskim lazarecie pod koniec października 1812 roku trawiony chorobą w wieku 26 lat^[4].

Reklewski był, przede wszystkim, autorem poezji opartej na motywach ludowych oraz sielanek, a także erotyków. Autografy Reklewskiego świadczą o tym, iż autor miał w zwyczaju układać swe utwory najpierw prozą, a dopiero później przeredagowywać je na poezję^[5]. W jego twórczości widać wyraźne wpływy szwajcarskiego poety i malarza Salomona Gessnera.

1. (Wiersze:) Wiesław o Kwiatosławie; Laura i Filon, czyli zakład; Ułomek z sielanki Wiesław i Skotosław, wyd. A. Brodziński w: Zabawki wierszem, Kraków 1807; wyd. 2 tytułowe: Kraków 1808
2. Pienia wiejskie przez W. R., Kraków 1811; kilka wierszy tego zbiorku przedr. Ż. Pauli pt. Sielanki krakowskie, Kraków 1850
3. Wieńce. Poema pastoralne; Sonet (inc.: Nie znałem wtedy miłości...), ogł. K. Brodziński, "Pamiętnik Warszawski" t. 19 (1821), s. 381-392
4. Robienie kwiatów. Poema, z rękopisu ogł. B. Gubrynowicz: O nieznanych utworach W. Reklewskiego, "Pamiętnik Literacki" rocznik 24 (1927) i odb., (tam też ogłoszono poz. 5 i parę drobnych wierszy i fragm.)
5. Cecylia utracona. Poemat heroikomiczny, nieukończony (przerwany na pieśni 6.); fragm. z rękopisu ogł. B. Gubrynowicz, jak wyżej poz. 4.

Parę wierszy Reklewskiego przedr. antologie (m.in.): L. S. Korotyński: Poeci legioniści, Warszawa 1907; J. Tuwim: Księga wierszy polskich XIX w. t. 1, Warszawa 1954; wyd. 2 Warszawa 1956; P. Hertz: Zbiór poetów polskich XIX w. ks. 1, Warszawa 1959; Cz. Zgorzelski: Ballada polska, Wrocław (1962) "Biblioteka Narodowa" seria I, nr 177.

1. Do J. Stattlera z roku 1811, rękopis: Ossolineum, sygn. 12156/III.

Portret Wincentego Reklewskiego pędzla Józefa Oleszkiewicza przechowywany był w rodzinie Reklewskich przez około 100 lat po śmierci poety. Ostatnie wzmianki o obrazie prowadzą do Muzeum Katedralnego na Wawelu, gdzie w 1945 roku został wpisany na listę strat.

W roku 1815 w Pamiętniku Warszawskim wydrukowano wspomnienie o Wincentym Reklewskim pióra Kazimierza Brodzińskiego oraz część jego rękopiśmiennej spuścizny: "poema pastoralne" Wieńce i jeden sonet.

W 1850 roku z kolei, z inicjatywy krakowskiego zbieracza pieśni ludowych Żegoty Pauliego, ukazały się jego Sielanki krakowskie. Starannie wydana książeczka o wymiarach 11×14 cm powtarza niektóre z utworów z Pień wiejskich oraz dodaje kilka innych. W późniejszych antologiach poezji polskiej pojawia się często duma Reklewskiego pt. Halina, traktująca o bitwie pod Raszynem.

W 1927 roku Bronisław Gubrynowicz poświęcił Reklewskiemu obszerny szkic monograficzny uzupełniony o niepublikowane dotychczas Robienie kwiatów i fragmenty Cecylii utraconej.

• Życiorys Wincentego Reklewskiego
• Bronisław Gubrynowicz, Kazimierz Brodziński: życie i dzieła. Cz. 1., 1791-1921, Lwów 1917.
• Kazimierz Brodziński, Życiorysy niektórych poetów i uczonych, Sanok 1856, str. 75.
• Marian Gawalewicz, Sylwetki i szkice literackie, Kraków 1888, str. 44-55.
• Piotr Chmielowski, Historya literatury polskiej (z ilustracyami), T.3., Warszawa 1899, str. 65-68.
• T. 6, cz. 1: Oświecenie. W: Bibliografia Literatury Polskiej – Nowy Korbut. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970, s. 122-123.
• Katarzyna Zechenter, Wincenty Reklewski, [w:] Pisarze regionu świętokrzyskiego, red. J. Pacławski, T.1, Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe 1990.

• Dzieła Wincentego Reklewskiego w bibliotece Polona