|
Winiary (Kalisz)
Winiary[4] – osiedle Kalisza położone we wschodniej części miasta, ograniczone Swędrnią, rowem melioracyjnym uchodzącym do ww. rzeki, skrajem Lasu Winiarskiego i granicą miasta; włączone do Kalisza w 1976; pełni funkcje mieszkaniowe, przemysłowe i rekreacyjne. Około 40% powierzchni osiedla zajmuje Las Winiarski; w jego południowej części znajduje się przystanek kolejowy Kalisz Winiary w ciągu linii kolejowej nr 14. HistoriaW źródłach pisanych osada pojawia się po raz pierwszy jako Wynarz (1294), a później jako Vinar (1298) i Winary (1579)[5]. We wczesnym średniowieczu Winiary były wsią służebną zamieszkiwaną przez winiarzy (łac. vinearii), którzy trudnili się uprawą winorośli i produkcją wina na potrzeby dworu książęcego w Kaliszu (dostarczali je w zamian za zwolnienie z daniny książęcej)[6]. Winiarze uprawiali winorośl na łagodnych i nasłonecznionych zboczach doliny Prosny, a wino wyrabiali w samej osadzie, która była własnością książęcą. Nazwa osady jest typowa dla podobnych osad służebnych położonych w sąsiedztwie grodów książęcych (łac. sedes regni principales) m.in. w Sandomierzu, Krakowie, Płocku. W 1795 Winiary z prywatnych rąk zostały przejęte na skarb państwa przez władze pruskie. Z kolei w 1807 ziemie te wraz z przyległymi dobrami opatóweckimi nadano w nagrodę za służbę w wojskach cesarza Napoleona Bonaparte gen. Józefowi Zajączkowi. Ostatnim właścicielem Winiar był Konrad Wünsche zamordowany przez Gestapo 19 stycznia 1945 w lesie skarszewskim. Około 1835 na Winiarach wzniesiono browar w stylu klasycystycznym[7]. W latach 70. XIX wieku staraniem Karola Schlössera rozbudowany i zamieniony po części w gorzelnię[7]. Przestał pełnić funkcje produkcyjne prawdopodobnie w dwudziestoleciu międzywojennym[7]. Budynek wykorzystywany był na cele mieszkalne i magazynowe do połowy lat 90. XX wieku; obecnie opuszczony i popadający w ruinę[7]. W czasie okupacji niemieckiej, w Lesie Winiarskim, od jesieni 1939 co najmniej do początków 1940, hitlerowcy rozstrzelali Polaków przetrzymywanych wcześniej w więzieniach w Kaliszu i Ostrowie Wielkopolskim. Po wyzwoleniu w 1945, w miejscu zbrodni ekshumowano 527 ciał. Według danych z 1962 łączna liczba pomordowanych wyniosła ok. 700 osób[8]. W 1960 w północno-zachodniej części lasu odsłonięto obelisk upamiętniający ofiary zbrodni[9]. W 1941 przy ulicy Łódzkiej Alfred Nowacki założył fabrykę przetwórstwa spożywczego Nährmittelwerk Weinbergen[10]. Po II wojnie światowej kilkukrotnie zmieniano jej nazwę; od 1976 funkcjonowała jako Kaliskie Zakłady Koncentratów Spożywczych „Winiary”[10]. W lipcu 1995 przedsiębiorstwo zostało przejęte przez koncern Nestlé[11]. W 1989 na Winiarach erygowano parafię bł. Michała Kozala. Budowę kościoła ukończono w 2000[2]. Osiedle Winiary .jpg) Obelisk upamiętniający ofiary zbrodni hitlerowskich  Ruiny budynku dawnego browaru .jpg) EN57AL na przystanku Kalisz Winiary Komunikacja miejska
Przypisy
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
