Winoroślowate (Vitaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu winoroślowców. Obejmuje 16[3]–17[2] rodzajów z ok. 955 gatunkami łączonymi w dwie podrodziny. Rośliny te są obecne na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, nie występują naturalnie w północnej części Ameryki Północnej, Europy i Azji oraz na rozległych obszarach pustynnych[4]. Najwięcej przedstawicieli rośnie w strefie międzyzwrotnikowej[5].
Pnącza, w tym drewniejące (liany), krzewy i niewielkie drzewa. Pędy nierzadko zgrubiałe w węzłach. Wspinają się zazwyczaj za pomocą wąsów czepnych rozmaicie zbudowanych – pojedynczych, rozwidlonych i rozgałęziających się, czasem zakończonych przylgą, wyrastających naprzeciw liści[4].
Skrętoległe, dwurzędowe, zwykle z parą odpadających przylistków[5], ogonkowe[4], pojedyncze, klapowane lub nie, dłoniasto złożone (czasem trójlistkowe), do pierzasto złożonych pojedynczo, podwójnie lub potrójnie. Często z gruczołkami na krawędzi blaszki[5][4], w różnym stopniu ząbkowanej[5].
Jednopłciowe lub obupłciowe, promieniste[4], drobne[5]. Zebrane w rozmaite kwiatostany wierzchotkowe, wiechy, rzadko kłosy, wyrastające zwykle naprzeciw liści, rzadziej w ich kącie (Cayratia, Tetrastigma)[4]. Działki kielicha zrośnięte, w liczbie 4 lub 5, rzadziej 7, u Leea z ogruczolonymi ząbkami. Płatków jest 4 lub 5 (u Rhoicissus 7), w różnym stopniu zrośnięte, choć zwykle tylko u nasady. Pręcików jest tyle ile płatków i wyrastają naprzeciw nich. Ich nitki dochodzą do nasady pylników pękających podłużnymi szczelinami. U nasady pręcików znajduje się różnie zbudowany dysk miodnikowy[4]. Zalążnia jest górna, powstaje zwykle z dwóch[5] lub trzech owocolistków[4], w każdej z komór rozwijają się dwa zalążki. Szyjka słupka jest krótka lub długa, zwieńczona jest główkowatym, dyskowatym lub (rzadko, tylko u Tetrastigma) czterołatkowym znamieniem[4][5].
Rodzina w ujęciu APweb jest jedynym rodzajem w obrębie monotypowego rzędu winoroślowcówVitales. Dzielona jest na dwie podrodziny, podnoszone w niektórych systemach (np. Reveala z lat 1994-1999 i Takhtajana z roku 1997) do rangi rodziny (Reveal w propozycji klasyfikacji okrytonasiennych z 2007 tak jak APweb łączy obie grupy w obrębie jednej rodziny).
Podział i relacje filogenetyczne w obrębie rodziny[6][3]
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Vitanae Takht. ex Reveal, rząd winoroślowce (Vitales Reveal), rodzina winoroślowate Vitaceae Juss.[7]. W ujęciu z lat 1994-1999 Reveal oddzielał rodzaj Leea w odrębną rodzinę Leeaceae.
Przypisy
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcdefghijkMaarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 244-247. ISBN 978-1-842466346.
↑ abcdefghZhiduan Chen, Hui Ren, Jun Wen: Vitaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-10-11].
↑Vitaceae. Royal Botanic Gardens, Kew, Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-07-12]. (ang.).
↑Crescent Bloom: Vitaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-07-12]. (ang.).
.jpg)
_Planch._1.JPG)
