|
Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny (obrazy Michaela Willmanna)
.jpg) Wniebowzięcie NMP – kilka obrazów ołtarzowych śląskiego malarza barokowego Michaela Willmanna, których pierwowzór, pochodzący z opactwa Cystersów w Lubiążu, znajduje się obecnie w kościele pw. św. św. Piotra i Pawła w Warszawie. PierwowzórPierwowzorem kilku różnych wersji Willmannowskiego Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny był monumentalny obraz pochodzący z dolnej kondygnacji dawnego ołtarza głównego w kościele klasztornym w Lubiążu, który wypełniał wschodnią ścianę prezbiterium. W ołtarzu znajdowały się jeszcze trzy in. obrazy: Oczekiwanie na Marię w górnej kondygnacji nastawy oraz dwa przedstawienia na drewnianych drzwiach ołtarzowych: Aarona (prawa bramka) i Melchizedecha (lewa bramka). Dwukondygnacyjne i trójosiowe retabulum wzniesione zostało przez warsztat Matthiasa Steinla, austriackiego rzeźbiarza i architekta, który pracował w Lubiążu w latach 70. XVII w. Ołtarz powstał na zamówienie opata Johannesa Reicha w ramach kompleksowej barokizacji wnętrza kościoła klasztornego, przeprowadzanej od 1672 po zniszczeniach wojny trzydziestoletniej. On też opracował jego program ikonograficzny w oparciu o kazania św. Bernarda z Clairvaux na temat biblijnej „Pieśni nad Pieśniami”. Obrazował on ideę wniebowzięcia Marii jako mistycznych zaślubin Marii Oblubienicy z Chrystusem Oblubieńcem. W dolnej scenie Matka Chrystusa po zmartwychwstaniu z grobu unosi się ku górze, natomiast zaskoczeni i jednocześnie uradowani apostołowie otaczają pusty sarkofag. Na obrazie z górnej kondygnacji osoby Trójcy Świętej oraz św. Józef z kwiatem lilii w dłoni oczekują na zdążającą ku nim Marię. Nad nimi widnieje gołębica Ducha Świętego, trzymająca przeznaczoną dla niej złotą koronę Niebiańskiej Królowej. Całości patronuje w górnej partii obrazu postać Boga Ojca z wieńcem z białych lilii w lewej dłoni. Kompozycja lubiąskiego Wniebowzięcia powstała w oparciu o umiejętnie przekształcony miedzioryt Paulusa Pontiusa według Petera Paula Rubensa o tym samym temacie z 1624 r., który Willmann kilkakrotnie wykorzystywał również w innych swoich dziełach.
Inne wersje tematuW oparciu o lubiąski prototyp Willmann namalował jeszcze kilka wersji tematu:
Wniebowzięcie NMP, które znajduje się obecnie w kościele parafialnym pw. św. Marcina w Jaworze, umieszczone zostało jako dolny obraz ołtarza bocznego pw. Wniebowzięcia NMP. W górnej kondygnacji znajduje się jego dopełnienie Koronacja NMP przez Trójcę Świętą. Pod względem kompozycyjnym oba obrazy wzorowane były na wielkoformatowym pierwowzorze z Lubiąża oraz niemal analogicznym ujęciu tematu w obrazie ołtarza bocznego w kościele klasztornym Cysterek w Trzebnicy. Obrazy do ołtarza głównego w kościele klasztornym Cystersów pw. Wniebowzięcia NMP w Zdziarze nad Sazawą zostały wykonane na zlecenie miejscowego opata Edmunda Wagnera zw. Bagnerem. Ze względu na prestiżowy charakter zamówienia malarz wykonał całą serię rysunków i malarskich studiów postaci poszczególnych apostołów[1]. W stosunku do lubiąskiego pierwowzoru w zdziarskim Wniebowzięciu NMP (dolny obraz ołtarza) Willmann rozbudował widniejącą w centralnej części obrazu partię pejzażową, natomiast w Oczekiwaniu na Marię (obraz w górnej kondygnacji) usunął przedstawienie Boga Ojca, eksponując postać stojącego Chrystusa z koroną. Obrazy do monumentalnego ołtarza głównego w kościele cysterskim w Kamieńcu Ząbkowickim zamówił jego ówczesny opat Gerhard Woiwode. Zachował się rysunek przygotowawczy do obrazu z 1704 r. (387 × 233 mm). Opat zaaprobował projekt zamówionego malowidła. Nakazał jedynie usunięcie widniejącego nad wizerunkiem Marii gołębicy Ducha Świętego[2]. Wielkoformatowe Wniebowzięcie NMP, które powstało na rok przed śmiercią artysty, umieszczone zostało w dolnej kondygnacji nastawy. W centrum kompozycji ukazana została Maria odziana w białą suknię i niebieski płaszcz. Powyżej unosi się chór aniołów z gałązkami palmowymi w ręku, wyśpiewujący jej chwałę. Akompaniuje im orkiestra anielska. Od lubiąskiego pierwowzoru malowidło odróżnia brak w dolnej części płótna aniołów zgromadzonych wokół pustego sarkofagu oraz rozbudowana dolna partia przedstawiająca grupę muzykujących aniołów[3]. Kopie i naśladownictwaDwa lata po namalowaniu obrazu (1683) Willmann wykonał w technice akwaforty wielkoformatową reprodukcję (480 × 342 mm) lubiąskiego pierwowzoru, która rozpowszechniona w setkach odbitek, przyczyniła się do wielkiej popularności dzieła[4]. Wniebowzięcie stało się jednym z najczęściej kopiowanych i parafrazowanych dzieł Willmanna na obszarze Śląska, Moraw i Czech. Powstało ok. trzydziestu kopii, naśladownictw i parafraz arcydzieła z Lubiąża. Malowali go m.in.: Jan Krzysztof Liszka (Osek, 1696; Praga, ok. 1700), Georg Wilhelm Neunhertz (Jemielnica, 1734), Johann Jacob Eybelwieser (Owczary Śląskie; Lwówek Śląski, 1721), Johann Claessens (Schönberg koło Ellwangen w Szwabii, 1715), Jeremias Josef Knechtel (Modliszewo), Johann Philipp Kretschmer (Wschowa), Petr Brandl (Sedlec, 1728), Anton Ernst Beyer (Cieszyn, 1743), Philipp Christian Bentum (Prudnik, 1740; Trzebnica, 1748). Według Willmannowskiego wzorca w kościele jezuickim w Nysie wykonana została także stiukowa rzeźba (1690–1691). Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne |
||||||||||||||
.jpg)
