Zasady rachunkowości

Zasady rachunkowości – zbiór obowiązujących reguł, procedur i norm, które są stosowane w praktyce, aby dostarczane informacje o sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa, jego działalności gospodarczej i osiąganych wynikach finansowych były pełne, jasne, rzetelne i użyteczne^[1]. Część z tych zasad polski prawodawca zawarł w I rozdziale ustawy o rachunkowości z dnia 29 września 1994 roku.

Zasady rachunkowości to reguły (wytyczne) dotyczące prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania i prezentacji sprawozdań finansowych. Ich uniwersalność wynika z teorii i metodologii rachunkowości oraz pożądanych cech jakościowych sprawozdań finansowych. Zasady rachunkowości nie mają jednak charakteru normatywnego, chyba że zostały włączone do odpowiednich aktów prawnych^[2].

Wszystkie zasady rachunkowości mogą zostać podzielone na trzy zasadnicze grupy: uniwersalne, podstawowe (nadrzędne) i szczegółowe (podrzędne). Zasady uniwersalne to takie reguły, które są powszechnie stosowane w rachunkowości we wszystkich krajach bez względu na ich ustrój polityczny czy system gospodarczy. Natomiast zasady podstawowe i szczegółowe są określane i wprowadzane do praktyki w zależności od przyjętych rozwiązań w regulacjach prawnych danego kraju lub poprzez stosowanie międzynarodowych rozwiązań (np. Międzynarodowych Standardów Rachunkowości)^[1].

Do zasad rachunkowości zalicza się:

• zasady uniwersalne^[1]:
  • zasadę periodyzacji,
  • zasadę podmiotowości,
  • zasada dwustronnego (podwójnego) zapisu;
• zasady podstawowe^[3][4]):
  • zasadę kontynuacji (ciągłości) działania,
  • zasadę memoriałową:
    • zasadę kasową,
    • zasadę współmierności przychodów i kosztów ich uzyskania;
  • zasadę ciągłości,
  • zasadę ostrożnej wyceny,
  • zasadę przewagi treści nad formą,
  • zasadę istotności,
  • zasadę prawdziwego i rzetelnego obrazu;
• zasady szczegółowe^[5]:
  • zasadę porównywalności sprawozdań,
  • zasadę terminowości i aktualności,
  • zasadę wiarygodności,
  • zasadę dokumentacji – wszelkie zdarzenia, jakie wystąpiły w przedsiębiorstwie muszą być udokumentowane^{[potrzebny przypis]},
  • zasadę kompletności,
  • zasadę jasności (zrozumiałości lub przejrzystości),
  • zasadę wyceny majątku w oparciu o „koszt historyczny”.