Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich w powiecie krzemienieckim – zbrodnie nacjonalistów ukraińskich i miejscowego ukraińskiego chłopstwa (tzw. czerni) na głównie polskiej ludności cywilnej podczas rzezi wołyńskiej w powiecie krzemienieckim w dawnym województwie wołyńskim w okresie II wojny światowej.
Natężenie mordów w powiecie krzemienieckim to kwiecień 1943 r. W 4 miejscowościach zginęło powyżej 100 osób, w tym w Kołodnie 516 Polaków. Zaatakowano 131 miejscowości. Na terenie powiatu krzemienieckiego ofiarą zbrodni padło 3276-3279 Polaków (ustalona, minimalna liczba ofiar). Ponadto zginęło co najmniej 10 Czechów, 292 Żydów, 119 Ukraińców, 17 Rosjan. Ustalono 79 sprawców zbrodni. W co najmniej 25 przypadkach napadów Ukraińcy udzielili Polakom pomocy. Spalonych zostało co najmniej 8 kościołów i 4 kaplice.
Zbrodnie głównie były dziełem UPA, wzmocnionej w marcu i kwietniu 1943 r. przez dezerterów z ukraińskiej policji, wspomaganej przez ukraińskich chłopów, samoobronę (SKW) i Służbę Bezpeky OUN-B. W niewielkim zakresie jako sprawców[1] wskazuje się oddziały zbrojne melnykowców i bulbowców.
Ogółem nacjonaliści zniszczyli 62 osiedla polskie[1].
Miejsca zbrodni i liczba ofiar
- Krzemieniec - ofiarą nacjonalistów ukraińskich padło 15 Polaków, 130 Żydów, 1 Czech
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Bereżce |
3 Polaków
|
| Boroczyk |
7 Polaków
|
| Chotówka |
3 Polaków
|
| Kokorów Nowy |
13 Polaków
|
| Komnatka |
4 Polaków
|
| Królewski Most |
2 Polaków
|
| Podolany |
12 Polaków
|
| Sapanów |
1 Ukrainiec
|
| majątek Szpikołosy |
12 Polaków, 1 Ukrainiec
|
| wieś Szpikołosy |
14 Polaków
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Białozórka |
22 Polaków, 4 Ukraińców
|
| Jankowce |
1 Polak
|
| Mołotków |
19 Polaków
|
| Oryszkowce |
3 Polaków
|
| futor Pozichowskiego |
7 Polaków
|
| Wanżułów |
12 Polaków
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Borki |
77 Polaków
|
| Bykowce |
32 Polaków
|
| Dederkały Małe |
Liczba ofiar nieznana
|
| Dederkały Duże |
21 Polaków, 4 Ukraińców
|
| Dębina |
40 Polaków
|
| Medwedówka |
8 Polaków
|
| futor Michałówka |
2 Polaków
|
| wieś Michałówka |
17 Polaków
|
| Nowystaw |
1 Ukrainiec
|
| Obory |
2 Polaków
|
| Potutorów |
20 Polaków
|
| Radoszówka |
50 Polaków
|
| Sadki |
33 Polaków, 1 Ukrainiec, 11 Rosjan
|
| Sienkiewicze |
1 Polak
|
| Szkrobotówka |
71 Polaków
|
| Szumbar |
1 Polak
|
| Wołkowce |
3 Polaków, 1 Ukrainiec
|
| Zahajce Wielkie |
5 Polaków
|
| Zahorce |
32 Polaków
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| majątek Cecyniówka |
3-6 Polaków
|
| wieś Cecyniówka |
2 Polaków
|
| Folwarki Duże |
1 Polak
|
| Horynka |
1 Polak
|
| Matwiejowce |
25 Polaków
|
| Okniny Duże |
3 Polaków
|
| Piszczatyńce |
15 Polaków
|
| Rybcza |
3 Polaków
|
| majątek Tetylkowce |
5 Polaków
|
| wieś Tetylkowce |
1 Polak
|
| Wilia |
5 Polaków
|
| Zarudzie |
1 Polak
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Babie |
6-osobowa rodzina polsko-ukraińska
|
| Czajczyńce |
61 Polaków
|
| Glińczuki |
5 Polaków
|
| Kochanówka |
2-osobowa rodzina polsko-ukraińska
|
| Kołodno |
516 Polaków, 88 Ukraińców, 2 Rosjan
|
| Musurowce |
1 Polak
|
| Piłsudy |
Liczba ofiar nieznana
|
| Rzeszniówka |
11 Polaków
|
| Wola Wilsona |
55 Polaków
|
| Zarudzie |
30 Polaków
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Kozaczki |
2 Polaków
|
| Łanowce |
11 Polaków, 60 Żydów
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Budki |
4 Polaków
|
| Komarówka |
1 Polak
|
| Leduchów |
1 Polak
|
| Rostoki |
2 Polaków
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Baszuki |
3 Ukraińców
|
| Młynowce |
6 Polaków
|
| Oleksiniec Stary |
2 Polaków
|
| Rydoml |
3 Polaków
|
| Usteczko |
1 Polak
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Androszówka |
6 Polaków, 4-osobowa rodzina polsko-ukraińska
|
| Bołożówka |
6 Polaków, 5-osobowa rodzina polsko-ukraińska
|
| Chodaki |
5 Polaków
|
| Drygany |
6 Polaków
|
| Dubrowa |
31 Polaków
|
| Hucisko Horodyskie |
13 Polaków
|
| Hucisko Pikulskie |
23 Polaków
|
| Huta Stara |
59 Polaków
|
| Iserna |
26 Polaków
|
| Janowe Hucisko |
1 Polak
|
| Kuty |
67 Polaków
|
| Kordyszów |
1 Polak, 5 Rosjan
|
| Kotiaczyn |
20 Polaków
|
| Krugolec |
3 Czechów
|
| Litowiszcze |
16 Polaków
|
| Malinów |
8 Polaków
|
| Marynki |
2 Polaków
|
| Obycze |
3 Polaków
|
| Przemorówka |
18 Polaków
|
| Rachmanów |
32 Polaków
|
| Sadki Małe |
1 Polak
|
| Suraż |
47 Polaków
|
| Szumsk |
4 Polaków, 3 Ukraińców, 1 Czech
|
| Waśkowce |
8 Polaków
|
| Załuże |
35 Polaków
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Antonowce |
9 Polaków, 1 Ukrainiec
|
| Baszkowce |
3 Czechów, liczba ofiar polskich nieznana
|
| Białokrynica |
1 Polak
|
| Bielecka Dolina |
1 Czech
|
| Budki |
1 Polak
|
| Daniłówka |
16 Polaków
|
| Dębina |
6 Polaków
|
| Grabówka |
2 Polaków
|
| Huta Antonowiecka |
50 Polaków
|
| Iłowica Mała |
7 Polaków
|
| Hucisko Garnacarskie |
17 Polaków
|
| Hucisko Piaseczne |
6 Polaków
|
| Hucisko Stożeckie |
3 Polaków
|
| Laszówka |
25 Polaków
|
| Lisznia |
4 Ukraińców
|
| Ludwiszcze |
10 Polaków
|
| Majdan |
12 Polaków
|
| Moczanówka |
4 Polaków
|
| Moczary |
18 Polaków
|
| Mosty |
14 Polaków
|
| Piaseczna Huta |
Liczba ofiar nieznana
|
| futor Rudnia |
1 Polak
|
| Sosnówka |
2 Polaków, 1 Ukrainiec
|
| Stożek |
24 Polaków
|
| Trzy Kopce |
1 Polak
|
| Tylawka |
1 Czech
|
| Uhorsk |
1 Polak, 1 Ukrainiec
|
| Wesołówka |
9 Polaków
|
| Zabara |
75 Polaków
|
| Zaleśce |
20 Polaków
|
| Żołobki |
2 Polaków
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Bodaki |
2 Polaków
|
| Kinachowce |
16 Polaków
|
| Maniów |
60 Polaków
|
| Myszkowce |
2 Polaków
|
| Polany |
70 Polaków
|
| Wiśniowiec Nowy |
308 Polaków, 100 Żydów
|
| Wiśniowiec Stary |
182 Polaków
|
| Zbrodnie w miejscowościach
|
Ustalona (minimalna) liczba ofiar
|
| Domaninka Duża |
3 Polaków
|
| Szyły |
1 Polak
|
| Wyszogródek |
150 Polaków
|
Zbrodnie w nieustalonych miejscach
W nieustalonych miejscach powiatu kowelskiego zginęło również co najmniej 341 Polaków, 5 Ukraińców.
Kierownictwo terenowe OUN-B w powiecie krzemienieckim
| Funkcja
|
Imię, nazwisko i pseudonim
|
Okres działalności
|
| przewodniczący okręgu |
Andrij Kulisz "Hariaczyj" |
1943
|
| przewodniczący Frontu Ukraińskiej Rewolucji |
Tymisz Wosiuk "Jaworenko" |
1942
|
| drużynowy podziemnej bojówki OUN |
Danyło Korondynowycz |
1944
|
Przypisy
- ↑ a b Władysław Filar, Wydarzenia Wołyńskie 1939-1944, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008 s. 400
Bibliografia
