Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. J. Marcinkowej

Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. J. Marcinkowej

Rok założenia	1950
Pochodzenie	Cieszyn
Gatunek	folkloryzm
Strona internetowa

Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej im. J. Marcinkowej – jeden ze znaczących amatorskich zespołów folklorystycznych Śląska Cieszyńskiego z siedzibą w Cieszynie przy ul. Stary Targ 4.

W marcu 1950 z inicjatywy Danuty Juraszek-Baranowskiej przy Spółdzielni Spożywców „Konsum Robotniczy” powstała grupa taneczna składająca się z 8 par. Po 3 latach przeobraziła się w ponadstuosobowy Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Cieszyńskiej. Został wyodrębniony zespół taneczny, chór mieszany, orkiestra i zespół dziecięcy^[1][2].

Współtwórczyni zespołu i jego współczesna patronka, Janina Marcinkowa^[3], choreografka i etnografka związana z zespołem od jego początków, w oparciu o własne badania terenowe wypracowała oryginalny sposób adaptacji folkloru Śląska Cieszyńskiego i jego scenicznej prezentacji, zachowując to, co jest w folklorze regionu najbardziej charakterystyczne, a jednocześnie utrzymując stylistyczną jedność widowiska^[1]. Również Jerzy Drozd^[4], a później Władysław Rakowski^[5], pedagodzy i dyrygenci, w oparciu o wiedzę muzykologiczną opracowali muzyczne programy zespołu. Ich prace kontynuuje Piotr Gruchel (kapela i chór)^[6]. Zespół wykorzystywał także kompozycje Jana Gawlasa, Antoniego Poćwierza, Jana Sztwiertni, Mieczysława Krzyńskiego, Wojciecha Kilara, Jerzego Hadyny^[7], Józefa Świdra i Władysława Wilczaka^[1].

Znaczący wkład choreograficzny wnieśli: Tadeusz Bar, Urszula Wiśniowska, Grażyna Stawarska, Lidia Lankocz, Katarzyna Siwiec, Dorota Siedlecka-Dominiak. Zasłużoną długoletnią choreografką grupy dziecięcej była Anna Gociek. Z zespołem współpracowali: Maria Foltyn, Zofia Marcinek^[8] i Anna Marcinek-Kępa choreografki, córki Janiny Marcinkowej^[1][9].

Repertuar zespołu zawiera pieśni i tańce nie tylko z regionu cieszyńskiego i Beskidu Śląskiego, ale również: rzeszowskiego, żywieckiego, pszczyńskiego, sądeckiego, lubelskiego, łowickiego, Górnego Śląska oraz polskie tańce narodowe (mazur, polonez, krakowiak, kujawiak, oberek)^[1].

W ciągu 70 lat zespół przygotował 60 programów, m.in. „Sałaszników” – opera ludowa Jana Sztwiertni, programy i pełonospektaklowe widowiska m.in. „Na sałaszu”, „Ondraszkowe ostatki”, „U nas hań – downi”, „Święto góralskie w Beskidach”, „Goiczek”, „W dawnym stylu”, „Jarmark w Łukowie”, „Oczepiny”, „Nad potokiem” i „Przy muzyce”^[1].

Zespół wydał kilka płyt, m.in. z okazji Złotych Godów oraz nagranie z koncertu 6 chórów pod batutą Władysława Rakowskiego – 230 chórzystów z towarzyszeniem 30-osobowej orkiestry zaśpiewało utwory kompozytorów cieszyńskich^[10].

Zespół brał także udział w realizacji filmów fabularnych, dokumentalnych i instruktażowych^[11][12].

Efektem ponad 70 lat pracy zespołu^[13] są liczne odznaczenia, nagrody i wyróżnienia, m.in.:

• Złoty Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1985),
• „Złota Ciupaga” za 1 miejsce na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich (1986, 1994),
• 3 miejsce w IV Ogólnopolskim Przeglądzie Tańców Narodowych w Lubaczowie (1999),
• Grand Prix w III Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Folklorystycznych w Stalowej Woli (2002),
• Grand Prix, w kategorii stylizowanej „Łowicki pasiak” w Łowiczu (2009),
• Grand Prix Polskiej Sekcji CIOFF 3. Ogólnopolskiego Festiwalu Zespołów Folklorystycznych im. Michała Kosińskiego w Stalowej Woli (2002)^[1][12].