Zespół Rzeczników Platformy Obywatelskiej

Zespół Rzeczników Platformy Obywatelskiej – zespół wewnętrzny Platformy Obywatelskiej, powołany uchwałą nr 03/64/2006 Zarządu Krajowego Platformy Obywatelskiej z dnia 10 stycznia 2006 w sprawie utworzenia Zespołu Rzeczników Platformy Obywatelskiej^[1] w celu monitorowania i analizowania pracy odpowiednich ministrów rządu, zajmowania stanowiska wobec bieżących jego decyzji oraz uczestniczenia w pracach programowych Platformy^[1]. Tym samym inicjatywa ta nawiązywała do brytyjskiej koncepcji gabinetu cieni.

W skład zespołu weszło 21 osób. Koordynatorem gabinetu został Jan Rokita^[1]. Oprócz niego członkami Zespołu Rzeczników byli^[1]:

• Marek Biernacki – sprawy wewnętrzne i służby specjalne
• Zbigniew Chlebowski – finanse
• Mirosław Drzewiecki – sport
• Waldy Dzikowski – administracja
• Stanisław Gawłowski – środowisko
• Aleksander Grad – rolnictwo i rozwój wsi
• Tadeusz Jarmuziewicz – infrastruktura
• Bronisław Komorowski – sprawy zagraniczne
• Ewa Kopacz – zdrowie
• Sławomir Piechota – polityka społeczna
• Julia Pitera – sprawiedliwość
• Elżbieta Radziszewska – sprawy kobiet i rodziny
• Arkadiusz Rybicki – kultura
• Jacek Saryusz-Wolski – szef frakcji PO w Parlamencie Europejskim
• Tomasz Szczypiński – rozwój regionalny
• Adam Szejnfeld – gospodarka
• Krystyna Szumilas – edukacja i nauka
• Jan Wyrowiński – skarb państwa
• Bogdan Zdrojewski – obrona narodowa
• Anna Zielińska-Głębocka – sprawy europejskie.

Sekretarzami Zespołu Rzeczników PO byli Sławomir Nitras oraz Tomasz Lenz^[1].

Dorobek gabinetu cieni został zaprezentowany przez jego szefa Jana Rokitę na konferencji prasowej, na której wystąpił 28 stycznia 2007 wspólnie z parlamentarzystami PO – posłem Pawłem Śpiewakiem i senatorem Jarosławem Gowinem, którzy reprezentowali liberalne i konserwatywne skrzydło klubu, co miało symbolizować linię ideową partii^[2]. W prezentacji projektu nie brał natomiast udziału poza Janem Rokitą żaden z rzeczników, ani nikt z kierownictwa partii^[2]. Przynajmniej dwoje z rzeczników nie było nawet poinformowanych o planowanej konferencji, na której dokument ten miał być ujawniony^[3].

Dokument przedstawiony przez Jana Rokitę liczył 339 stron^[3]. Koncentrował się na ośmiu przedsięwzięciach^[2]:

• naprawa procesu tworzenia prawa – gabinet proponował m.in. powrót do dwóch czytań projektów ustaw w parlamencie, standardowe wysłuchanie publiczne w toku prac rządowych nad projektami legislacyjnymi, powołanie Narodowego Centrum Legislacyjnego^[2];
• zmiany w systemie sądowniczym – gabinet proponował m.in. zniesienie immunitetu sędziowskiego (z pewnymi wyjątkami), zmianę składu Krajowej Rady Sądownictwa, publikowanie orzeczeń sądowych w internecie, jawność w dostępie do materiałów wymiaru sprawiedliwości oraz pozwalającej na ocenianie sędziów dokumentacji^[2];
• reforma prokuratury – gabinet postulował oddzielenie funkcji prokuratora generalnego od funkcji ministra sprawiedliwości oraz przeniesienie nadzoru nad prokuratorami do sądów^[2];
• przebudowa administracji publicznej – gabinet postulował powszechny wybór starostów, przeniesienie dużej części zadań samorządowych do samorządu wojewódzkiego oraz wprowadzenie do samorządu służby cywilnej, a także wprowadzenie finansowej odpowiedzialności urzędnika za złe decyzje^[2];
• przebudowa budżetu i finansów publicznych – gabinet proponował m.in. wprowadzenie nowej struktury budżetu, zastąpienie jednoletniego planowania budżetu pięcioletnią perspektywą, likwidację funduszy i agencji celowych, szybkie wprowadzenie euro, a także jednolitej stawki podatku dochodowego wraz z ulgami rodzinnymi w systemie podatkowym^[2];
• reforma systemu edukacji – gabinet proponował m.in. likwidację kuratoriów oświaty i przeniesienie większych kompetencji w ręce dyrektorów szkół, a także wprowadzenie bonu samorządowego jako systemu finansowania oświaty^[2];
• zmiany w funkcjonowaniu służb mundurowych – gabinet postulował m.in. oddanie lokalnych policji prewencyjnych pod nadzór samorządu terytorialnego oraz oddzielenie ich od kryminalnej i śledczej policji, a także stworzenie jednolitego dowództwa sił operacyjnych w wojsku, likwidację poboru oraz wprowadzenie zawodowych wojsk operacyjnych^[2];
• „naprawa polityki” – gabinet postulował m.in. zniesienie immunitetów poselskich i stworzenie kategorii wyższych funkcjonariuszy publicznych oraz zaostrzenie kar za nadużycie funkcji publicznych^[2].

Analiza działalności poszczególnych ministrów konstytucyjnych przez członków Zespołu Rzeczników owocowała także wnioskami o odwołanie niektórych szefów resortów, m.in. Krzysztofa Jurgiela^[4], Romana Giertycha^[5], Jerzego Polaczka^[6], Anny Kalaty^[7], Zbigniewa Ziobry^[8] czy Zyty Gilowskiej^[9].

Po wygranych przez Platformę Obywatelską wyborach parlamentarnych w 2007 w rządzie Donalda Tuska dwie osoby objęły kierownictwo resortów zgodne z ich wcześniejszym zakresem obowiązków w gabinecie cieni (Mirosław Drzewiecki i Ewa Kopacz). Kolejne dwie osoby otrzymały stanowiska ministerialne, jednak w innych resortach (Aleksander Grad i Bogdan Zdrojewski). Dalsze 5 osób objęło stanowiska sekretarzy stanu w ministerstwach odpowiadających ich zakresowi obowiązków w zespole (Stanisław Gawłowski, Tadeusz Jarmuziewicz, Sławomir Piechota, Adam Szejnfeld i Krystyna Szumilas), zaś Julia Pitera i Elżbieta Radziszewska objęły funkcje pełnomocników w randze sekretarza stanu w KPRM. 9 członków zespołu nie objęło jednak żadnej funkcji rządowej, a jego koordynator Jan Rokita zrezygnował z kandydowania do parlamentu i wycofał się z działalności politycznej^[10].

Rząd podjął się realizacji niektórych postulatów zapisanych w dokumencie wypracowanym przez Zespół Rzeczników^[11]. Jedną z przyczyn braku realizacji niektórych postulatów gabinetu cieni, a także zmniejszenia liczby członków gabinetu, którzy weszli w skład rządu, było współtworzenie koalicyjnego rządu z Polskim Stronnictwem Ludowym.

17 listopada 2016, po upływie rocznego okresu ponownego pobytu PO w opozycji, partia ta ponownie powołała gabinet cieni (na czele z ówczesnym przewodniczącym partii Grzegorzem Schetyną), funkcjonujący do końca ówczesnej kadencji parlamentu w 2019^[12].

Skład drugiego gabinetu cieni (2016−2019)