Skuteczność zyprazydonu w schizofrenii wyjaśnia się działaniem leku na receptory dopaminergiczne D2 i receptory serotoninergiczne 5-HT2A[2]. Działanie względem innych receptorów serotoninergicznych (5-HT2C, 5-HT1A) może odpowiadać za skuteczność działania w zakresie funkcji poznawczych i objawów afektywnych. Jest częściowym agonistą receptorów 5-HT1A. Jako jeden z niewielu neuroleptyków ma powinowactwo do receptorów 5-HT1D. Stosunkowo słaby antagonizm wobec receptorów α1-adrenergicznych i histaminowych H1 częściowo wyjaśnia niektóre działania niepożądane (ortostatyczne spadki ciśnienia, sedacja). Zyprazydon nie ma znaczącego powinowactwa do receptorów muskarynowych, dzięki czemu w przeciwieństwie do wielu innych neuroleptyków nie wywiera działania antycholinergicznego.
Farmakokinetyka
Dostępność biologiczna zyprazydonu wynosi 100% przy podaniu domięśniowym i 60% przy podaniu doustnym, podczas posiłku. Dostępność leku zmniejsza się o połowę, gdy nie jest przyjęty razem z jedzeniem[3].
Zyprazydon jest metabolizowany w wątrobie przy udziale oksydazy aldehydowej[4]. W mniejszym stopniu w metabolizmie zyprazydonu uczestniczy cytochrom P450 3A4 (CYP3A4). Induktory CYP3A4 (np. karbamazepina) i inhibitory CYP3A4 (np. ketokonazol) odpowiednio, obniżają i zwiększają poziom zyprazydonu w osoczu, ale ma to niewielkie kliniczne znaczenie[5][6].
Zyprazydon stosowany doustnie jest przekształcany w trzech szlakach metabolicznych do czterech głównych metabolitów: sulfotlenku benzoizotiazolopiperazyny, sulfonu benzoizotiazolopiperazyny, sulfotlenku zyprazydonu i S-metylodihydrozyprazydonu[7].
Działania niepożądane
W porównaniu z innymi neuroleptykami, zyprazydon stosunkowo rzadko daje objawy pozapiramidowe i hiperprolaktynemię. Prawdopodobnie w niewielkim stopniu lub w ogóle nie powoduje przyrostu masy ciała. Pierwsze doniesienia o niebezpiecznym wydłużeniu odstępu QT (QTc) i związanym z tym ryzykiem kardiologicznym u pacjentów stosujących zyprazydon w ostatnich metaanalizach nie znajdują potwierdzenia[8].
Udokumentowano, że u kilku pacjentów chorobą afektywną dwubiegunową zyprazydon spowodował zmianę fazy na maniakalną[9][10][11].
Dawkowanie
Najczęściej stosowany zakres dawek leku w schizofrenii wynosi 40–200 mg/dobę. Zalecane są dawki dobowe 120 mg i większe[12]. Lek jest dostępny w postaci kapsułek i iniekcji domięśniowych. Zyprazydon powinien być przyjmowany dwa razy na dobę w czasie posiłku.
↑T.F. Seeger, P.A. Seymour, A.W. Schmidt, S.H. Zorn i inni. Ziprasidone (CP-88,059): a new antipsychotic with combined dopamine and serotonin receptor antagonist activity. „J Pharmacol Exp Ther”. 275 (1), s. 101–113, 1995. PMID: 7562537.
↑JJ Miceli, P Glue, J Alderman, K Wilner. The effect of food on the absorption of oral ziprasidone. „Psychopharmacol Bull”. 40 (3), s. 58–68, 2007. PMID: 18007569.
↑JJ Miceli, RJ Anziano, L Robarge, RA Hansen i inni. The effect of carbamazepine on the steady-state pharmacokinetics of ziprasidone in healthy volunteers. „Br J Clin Pharmacol”. 49 Suppl 1, s. 65S-70S, 2000. PMID: 10771457.
↑JJ Miceli, M Smith, L Robarge, T Morse i inni. The effects of ketoconazole on ziprasidone pharmacokinetics--a placebo-controlled crossover study in healthy volunteers. „Br J Clin Pharmacol”. 49 Suppl 1, s. 71S-76S, 2000. PMID: 10771458.
↑AJ Camm, ON Karayal, H Meltzer, S Kolluri i inni. Ziprasidone and the corrected QT interval: a comprehensive summary of clinical data. „CNS Drugs”. 26 (4), s. 351–365, 2012. DOI: 10.2165/11599010-000000000-00000. PMID: 22452529.
↑CF Baldassano, C Ballas, SM Datto, D Kim i inni. Ziprasidone-associated mania: a case series and review of the mechanism. „Bipolar Disord”. 5 (1), s. 72–75, 2003. PMID: 12656943.
↑AM Keating, SL Aoun, CE Dean. Ziprasidone-associated mania: a review and report of 2 additional cases. „Clin Neuropharmacol”. 28 (2). s. 83–86. PMID: 15795551.
↑R Davis, SC Risch. Ziprasidone induction of hypomania in depression?. „Am J Psychiatry”. 159 (4), s. 673–674, 2002. PMID: 11925314.
↑W.M. Greenberg, L Citrome. Ziprasidone for schizophrenia and bipolar disorder: a review of the clinical trials. „CNS Drug Rev”. 13 (2), s. 137–177, 2007. DOI: 10.1111/j.1527-3458.2007.00008.x. PMID: 17627670.