Świerżeń Nowy

Świerżeń Nowy

Państwo	Białoruś
Obwód	miński
Rejon	stołpecki
Sielsowiet	Świerżeń Nowy
Populacja (2009) • liczba ludności	1982[1]
Nr kierunkowy	1717
Kod pocztowy	222690
Położenie na mapie obwodu mińskiego Świerżeń Nowy
Położenie na mapie Białorusi Świerżeń Nowy
53°27′N 26°44′E/53,450000 26,733333
Multimedia w Wikimedia Commons

Świerżeń Nowy (biał. Новы Свержань, Nowy Swierżań; ros. Новый Свержень, Nowyj Swierżeń) – wieś na Białorusi, w obwodzie mińskim, w rejonie stołpeckim, w sielsowiecie Świerżeń Nowy, nad Niemnem.

Siedziba parafii prawosławnej (pw. Zaśnięcia Matki Bożej)^[2] i rzymskokatolickiej (pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła).

W miejscowości koło starego katolickiego cmentarza znajduje się cmentarz wojskowy polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej. Cmentarz został w 1941 r. zniszczony przez Niemców podczas budowy magazynów wojskowych. W 2006 r. mieszkańcy uporządkowali teren i ustawili około 93 znalezione krzyże. W latach 2017–2018 cmentarz odnowiono z funduszy MKiDN^[3][4].

Do panowania Zygmunta I Starego własność królewska, następnie szlachecka (m.in. Radziwiłłów). Pod koniec XVI w. wzniesiono tu kościół (1588) i cerkiew (1590), istniejące do dzisiaj^[2]. 26 kwietnia 1706 roku miejscowość została spalona przez Szwedów.

W dwudziestoleciu międzywojennym miasteczko leżące w Polsce, w województwie nowogródzkim, w powiecie stołpeckim^[a]. Częściowo w gminie Świerżeń, której było siedzibą^[5], natomiast część miasteczka nazywana Jurzdyka Swierżeńska do 15 kwietnia 1930 w gminie Stołpce, następnie w gminie Świerżeń^[6][7]. W 1921 część położona w gminie Świerżeń liczyła 1195 mieszkańców, zamieszkałych w 228 budynkach, w tym 661 Białorusinów, 267 Polaków, 257 Żydów i 10 osób innej narodowości^[b]. 667 mieszkańców było wyznania prawosławnego, 425 mojżeszowego i 103 rzymskokatolickiego. Część położona w gminie Stołpce (Jurzdyka Swierżeńska) liczyła zaś 51 mieszkańców, zamieszkałych w 9 budynkach, wyłącznie Białorusinów wyznania prawosławnego^[6].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 700 osób. 29 stycznia 1943 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowano^[8].

Po wojnie wieś weszła w struktury administracyjne Związku Radzieckiego. Od 1991 w niepodległej Białorusi.

• 
  Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła z 1588
• 
  Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej z 1590
• 
  Cmentarz żołnierzy polskich

• Świerżeń (2) wieś, miasteczko i dobra poradziwiłłowskie na lewym brzegu Niemna, przy ujściu rzeki Zacieroży..., [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 677 .