|
Hepatitis A
Hepatitis A (aswan riqsisqa hepatitis infeccioso) kaqhina kan huk ancha sinchi infecciosa unquy kay q’iwicha kaqmanta kay hepatitis A virus huchanrayku(HAV).[1] Aswan casos kaqkunaqa hukchhika mana chay mana sintomas kaqniyuqchu kanku aswantataq kay wayna runakunapi.[2] Pachaqa kay infeccion kaqmanta sintomas kaqman, mayqinkunapichus rikhurin chay, kan iskaymanta suqta semana kaqmanhina.[3] Sichus tiyan chay kay pusaq semana kaqpi chay hamunkuman kaykunawan: ñat’iwan, q’ipnawan, q’ichalirawan, q’illu qara, q’ajawan, chanta wiksa nanaywan ima.[2] Kay 10-15% kaqhina runakunamanta sintinku huk qhipan qhipan sintomas kaqkunata suqta killa thaskisqanmantaña kay infeccion qallariyninmanta.[2] Ancha sinchi q’iwicha insuficiencia Ichapas mayniqpihina rikhurinman kay qallariywan aswantataq hatun machu runapi.[2] Aswan riqsisqakunapiqa chimpachikun mikhuspapas upyaspapas mikhunata mana chay ch’ichi yakuta infectasqa akakunawan.[2] Mariscos kaqkuna mayqinkunachus mana allin chayachisqa karqanku chaykuna aswan riqsisqa ñan kanku.[4] Chantapas chinpachikunman huk infectasqa runaman k’askaspa.[2] Wawakuna infectasqa kachkanku kaqkupiqa mana ancha síntomas kaqkuna rikhurinchu ichaqa infectay atinku waqkunataqa.[2] Huk infección hap’ikuq qhipantaqa huk runamanqa manaña hap’inqachu watiqmanta tukuy puchuq kawsaynipiqa.[5] Diagnostico kaqqa yawar pruebas kaqkunata mañan imaraykuchus síntomas kaqkunaqa kikin kanku waq imaymana unquykuna kaqhina.[2] Kayqa kan huk kay phichqa riqsisqakunamanta hepatitis viruses: A, B, C, D, chanta Eima. Kay hepatitis A t’uqsina kaqqa allin hark’akuypaq.[2][6] Wakin suyukunaqa allin willakunku sapa kuti kayta wawakunapaq chanta kay mayqinkunachus hasa hap’ichikunku chaykunapaq ima sichus manaraq ñawpaqta t’uqsichikurqanku kaqkunapaq. [2][7] Kay allinman rich’akun kawsaypaq.[2] Waq hark’akuy ñanqa yupan maki mayllakuy chanta allin chayasqa mikhuna ima.[2] Mana huk akllasqa hampikuynin tiyanchu, samaykunawan chanta hampikunawan ima kay ñat’i kaqpaq mana chay q’ichalira kaqpaq sumaq willasqa munakuyninmanhina.[2] Kay infecciones kaqkunaqa q’alitu chinkapuy yachanku mana q’iwicha unquywan thaskispa.[2] Hampikuyninqa kay ancha sinchi q’iwicha insuficiencia kaqmantaqa, sichus kan chay, kan q’iwicha transplantekaq.[2] Tukuy pachapi huk 1.5 hunuhina kay casos sintomaticos kaqkuna sapa wata rikhurinku [2] huk chunkakuna hunukunamanta kay infecciones kaqkunayuq tukuypi.[8] Aswan rikhurin kay ayllukunapi tukuy pachamanta mayqinkunapichus pisi llimphuchayuq chanta mana achkha allin yakuyuq.[7] Kayllamk’asqa pacha kaqpi huk 90% kaqhina wawakunamanta infectasqa karqanku chunka watankupi chayraykutaq mana chimpachikuq kanku machu runapi kaqtinkuqa.[7] Kayqa aswan rikhurin kay mana allin llamk’asqa suyukunapi maypichus wawakuna mana rikuchikunkuchu wayna kaqtinku chanta mana tukuy imapaq t’uqsina tiyanchu.[7] Kay 2010 kaqpi, ancha sinchi hepatitis A kaqqa saqin 102,000 wañusqakunapi.[9] Hepatitis tukuy pacha wata hunt’aynin sapa wata ruwakun kay Julio 28 kaqta sumaq umallichinapaq kayhepatitis viralkaqmanta.[7] References
|
||||||||||||||||||||
