คันประทีป

คันประทีป หรือ เมโนราห์ (อังกฤษ: menorah, /məˈnɔːrə/; ฮีบรู: מְנוֹרָה mənōrā, ออกเสียง: [menoˈʁa]) เป็นเชิงเทียนเจ็ดกิ่งที่ระบุในคัมภีร์ฮีบรูและเอกสารโบราณในสมัยหลังว่าเป็นเครื่องใช้ในพลับพลาและในพระวิหารในกรุงเยรูซาเลม ในยุคก่อนประวัติศาสตร์ ประติมานวิทยาของคันประทีปสามารถสืบย้อนไปถึงสิ่งแทนต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์^[1] คันประทีปทำหน้าที่เป็นสัญลักษณ์ของชาวยิวและศาสนายูดาห์ทั้งในดินแดนอิสราเอลและชาวยิวพลัดถิ่นตั้งแต่สมัยโบราณ^[2] ในที่สุดก็กลายเป็นตราแผ่นดินของอิสราเอลหลังรัฐอิสราเอลก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1948

คัมภีร์ฮีบรูระบุว่าพระเจ้าทรงสำแดงถึงแบบของคันประทีปแก่โมเสสและทรงอธิบายวิธีการสร้างคันประทีปดังนี้:^[3]

³¹เจ้าจงทำคันประทีปอันหนึ่งด้วยทองคำบริสุทธิ์ จงใช้ค้อนเป็นเครื่องมือทำฐานและลำตัวคันประทีป สำหรับดอกคือฐานดอกและกลีบให้ติดเป็นเนื้อเดียวกับคันประทีป ³²ให้กิ่งหกกิ่ง แยกออกจากลำคันประทีปข้างละสามกิ่ง ³³แต่ละกิ่งที่ยื่นออกจากลำคันประทีปมีดอกเหมือนดอกอัลมอนด์สามดอก ทุกๆ ดอกจะมีฐานดอกและกลีบ ³⁴และตรงลำคันประทีปนั้นให้มีสี่ดอกเหมือนดอกอัลมอนด์ ทั้งฐานดอกและกลีบ ³⁵ใต้กิ่งทุกๆ คู่ที่ยื่นออกจากลำคันประทีปนั้น จะมีฐานดอกหนึ่งอัน ³⁶ฐานดอกและกิ่งจะต้องเป็นเนื้อเดียวกับคันประทีป ให้ทุกส่วนเป็นเนื้อเดียวกันด้วยทองคำบริสุทธิ์โดยใช้ค้อนเป็นเครื่องมือ

³⁷และเจ้าจงทำตะเกียงเจ็ดดวงสำหรับคันประทีปนั้น แล้วตั้งไว้บนยอดแต่ละกิ่งให้ส่องสว่างบริเวณหน้าคันประทีป ³⁸ให้ทำตะไกรตัดไส้ตะเกียง และถาดใส่ตะไกรด้วยทองคำบริสุทธิ์ ³⁹คันประทีปกับเครื่องใช้ทุกอย่างให้ทำด้วยทองคำบริสุทธิ์หนัก 35 กิโลกรัม ⁴⁰จงระวังทำสิ่งเหล่านี้ตามแบบที่เราแจ้งแก่เจ้าบนภูเขา^[4]

หนังสือกันดารวิถี (บทที่ 8) เสริมว่าตะเกียงทั้งเจ็ดดวงส่องแสงไปด้านหน้าคันประทีป และเน้นย้ำว่าคันประทีปถูกสร้างตามแบบที่พระเจ้าทรงสำแดงแก่โมเสสบนภูเขาซีนาย^[5]

• 
  ศิลาจารึกในยุคพระวิหารที่สองจากโบสถ์ยิวใน Peki'in ประเทศอิสราเอล
• 
  ภาพวาดจากหนังสือสวดมนต์แสดงภาพการจุดคันประทีป (ค.ศ. 1738 จากสิ่งสะสมของหอสมุดแห่งชาติอิสราเอล
• 
  ภาพพิมพ์ของฝรั่งเศสในปี ค.ศ. 1806 แสดงภาพสตรีอยู่ข้างคันประทีปเป็นตัวแทนของชาวยิวที่ได้รับการปลดปล่อยโดยนโปเลียน โบนาปาร์ต
• 
  คิปปาห์และคันประทีปจาก Harry S Truman collection
• 
  คันประทีปที่ทูลเกล้าฯ ถวายพระเจ้าซาร์บอริสที่ 3 แห่งบัลแกเรียจากชุมชนชาวยิวในประเทศบัลแกเรีย (Tsarska Bistritsa)
• 
  คันประทีปแบบเซฟาร์ดีจากสเปน
• 
  คันประทีปบนธงของ Iglesia ni Cristo
• 
  Fray Juan Ricci (1600–1681) ร่างภาพคันประทีปตามที่บรรยายในหนังสืออพยพ ไม่ระบุวันที่วาด (Biblioteca Statale del Monumento Nazionale di Monte Cassino, cod. 469, fol. 199v)
• 
  ภาพวาดของคันประทีปที่ตีพิมพ์ใน Acta Eruditorum (ค.ศ. 1709)

• ดาราแห่งดาวิด
• ตราแผ่นดินของอิสราเอล

• Fine, Steven. 2010. "'The Lamps of Israel': The Menorah as a Jewish Symbol." In Art and Judaism in the Greco-Roman World: Toward a New Jewish Archaeology. By Steven Fine, 148–163. New York: Cambridge University Press.
• --. 2016. The Menorah: From the Bible to Modern Israel. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2016.
• Hachlili, Rachel. 2001. The Menorah, the Ancient Seven-Armed Candelabrum: Origin, Form, and Significance. Leiden: E.J. Brill.
• Levine, Lee I. 2000. "The History and Significance of the Menorah in Antiquity." In From Dura to Sepphoris: Studies in Jewish Art and Society in Late Antiquity. Edited by Lee I. Levine and Ze’ev Weiss, 131–53. Supplement 40. Portsmouth, RI: Journal of Roman Archaeology.
• Williams, Margaret H. 2013. "The Menorah in a Sepulchral Context: A Protective, Apotropaic Symbol?" In The Image and Its Prohibition in Jewish Antiquity. Edited by Sarah Pearce, 77–88. Journal of Jewish Studies, Supplement 2. Oxford: Journal of Jewish Studies.
• Taylor, Joan E. (1995). "The Asherah, the Menorah and the Sacred Tree". Journal for the Study of the Old Testament. SAGE Publications. 20 (66): 29–54. doi:10.1177/030908929502006602. ISSN 0309-0892.

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ คันประทีป

• JewishEncyclopedia.com: Candlestick – by Emil G. Hirsch, Wilhelm Nowack
• JewishEncyclopedia.com: Arch of Titus – by Morris Jastrow Jr., Immanuel Benzinger
• JewishEncyclopedia.com: Menorah – by Cyrus Adler, Judah David Eisenstein
• Livius.org on the Menorah
• The Historical Background and the Roots of the Temple Menorah as a visual motif (Heb.) – by Yuval Baruch, City of David: Studies of Ancient Jerusalem