ตำบลลุ่มสุ่ม

ตำบลลุ่มสุ่ม
ตำบล
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Tambon Lum Sum
ปางช้างไทรโยคริมแม่น้ำแควน้อย
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	กาญจนบุรี
อำเภอ	ไทรโยค
พื้นที่
• ทั้งหมด	174.20 ตร.กม. (67.26 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2565)
• ทั้งหมด	10,770 คน
• ความหนาแน่น	61.83 คน/ตร.กม. (160.1 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	71150
รหัสภูมิศาสตร์	710201
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ลุ่มสุ่ม เป็น 1 ใน 7 ตำบลของอำเภอไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี เป็นที่ตั้งของศูนย์ราชการทั้งหมดของอำเภอ และเป็นที่ตั้งของสะพานถ้ำกระแซ ในทางรถไฟสายมรณะ เป็นถ้ำประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวเนื่องสงครามโลกครั้งที่สอง เนื่องจากเป็นถ้ำที่อยู่ติดกับเส้นทางรถไฟที่เป็นช่วงหน้าผาพอดี ซึ่งเป็นจุดที่สร้างยากและอันตรายที่สุดของเส้นทางรถไฟ และเคยเป็นที่พักของเชลยศึก

ตำบลลุ่มสุ่มมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอและจังหวัดใกล้เคียงดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับตำบลวังกระแจะ และตำบลท่าเสา
• ทิศใต้ ติดต่อกับตำบลศรีมงคล และตำบลสิงห์
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับตำบลช่องสะเดา และตำบลวังด้ง (อำเภอเมืองกาญจนบุรี)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับตำบลศรีมงคล และตำบลบ้องตี้

"ลุ่มสุ่ม" ชื่อเมืองที่ปรากฏในเอกสารทางประวัติศาสตร์ไทยเป็นครั้งแรก ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ซึ่งเป็นเมือง 1 ใน 7 ด่านของกาญจนบุรี ตั้งขึ้นเพื่อประโยชน์ในทางยุทธศาสตร์เพราะได้ตั้งให้พวกมอญอาสา มอญเชลยและกะเหรี่ยงเป็นเจ้าเมืองปกครองกันเอง เพื่อให้มีเกียรติศัพท์ดังออกไปเมืองพม่าว่ามีหัวเมืองแน่นหนาหลายชั้น และมีหน้าที่คอยตระเวน ด่านฟังข่าวคราวข้าศึกติดต่อกันโดยตลอด เมื่อสงครามว่างเว้นลงแล้ว เจ้าเมืองกรมการเหล่านี้ก็มีหน้าที่ส่งส่วย ทองคำ ดีบุกและสิ่งอื่นๆแก่รัฐบาล โดยเหตุที่ในสมัยนั้นมิได้จัดเก็บภาษีอากรจากพวกเหล่านี้แต่อย่างใด เมืองด่าน 7 เมือง ประกอบด้วยเมืองในแควน้อย 6 เมืองกับแควใหญ่ 1 เมืองคือ เมืองสิงห์ เมืองลุ่มสุ่ม เมืองท่าตะกั่ว เมืองไทรโยค เมืองท่าขนุน เมืองทองผาภูมิ เมืองท่ากระดาน เมืองต่างๆ เหล่าน้ีผู้สำเร็จราชการเมืองยังไม่มีพระนาม ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานเป็นภาษาสันสกฤตแก่ผู้สำเร็จเมือง ดังนี้

• เมืองลุ่มสุ่ม เป็นพระนินภูมิบดี ปัจจุบันเป็นต้นสุกล นินบดี จ่าเมืองหลวงบรรเทา

ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเปลี่ยนแปลงการปกครองให้เป็นมณฑลเทศาภิบาลขึ้นใหม่ เมืองลุ่มสุ่มจึงได้ลดฐานะลงเป็น "ตำบลลุ่มสุ่ม" ขึ้นเมืองไทรโยค ต่อมาไทรโยคได้ลดฐานะลงเป็นกิ่งอำเภอในปี พ.ศ. 2449 ขึ้นกับอำเภอสังขละบุรี (ปัจจุบันคืออำเภอทองผาภูมิ)^[1][2] ในปี พ.ศ. 2467 ได้ยุบอำเภอสังขละบุรีลงเป็นกิ่งและตั้งอำเภอวังกะขึ้นแทน จึงให้โอนกิ่งอำเภอไทรโยคไปขึ้นกับอำเภอวังกะ (ปัจจุบันคืออำเภอสังขละบุรี)^[3] และให้ย้ายที่ว่าการกิ่งอำเภอไทรโยคไปที่ตำบลแม่กระบาล

จนถึงปี พ.ศ. 2479 ทางราชการได้ย้ายที่ว่าการกิ่งอำเภอไทรโยค อำเภอวังกะ จากตำบลแม่กระบาล มาตั้งที่บ้านวังโพ ของตำบลลุ่มสุ่มและโอนย้ายกิ่งอำเภอไทรโยค ของอำเภอวังกะ ไปขึ้นกับอำเภอเมืองกาญจนบุรี^[4] ก่อนที่จะจัดตั้งกิ่งอำเภอไทรโยคขึ้นเป็น อำเภอไทรโยค ในปี พ.ศ. 2506 โดยตั้งศูนย์ราชการทั้งหมดไว้ที่ตำบลลุ่มสุ่ม

ตำบลลุ่มสุ่มมีพื้นที่ขนาดกว้างขวางมาก จึงมีการแบ่งหมู่บ้านออกเป็นตำบลต่าง ๆ ในปี พ.ศ. 2512 ทางราชการได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยแยกพื้นที่หมู่ 2–3, 5, 7–8, 10 ของตำบลลุ่มสุ่ม ไปตั้งขึ้นเป็นตำบลท่าเสา^[5] ก่อนที่จะจัดตั้งเป็น ตำบลวังกระแจะ^[6] ในภายหลัง และทางราชการได้มีประกาศกระทรวงมหาดไทยโดยโอนพื้นที่หมู่ 3 บ้านบ้องตี้บน ตำบลสิงห์ มาขึ้นกับตำบลลุ่มสุ่ม และตั้งเป็นหมู่ 5 บ้านบ้องตี้บน ของตำบลลุ่มสุ่ม^[7] และแยกหมู่ที่ 5, 8–9 ของตำบลลุ่มสุ่ม ตั้งเป็น "ตำบลบ้องตี้" ในปี พ.ศ. 2519^[8]

ตำบลลุ่มสุ่มแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 11 หมู่บ้าน ได้แก่

ท้องที่ตำบลลุ่มสุ่มมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 2 แห่ง คือ เทศบาลตำบลวังโพธิ์ และองค์การบริหารส่วนตำบลลุ่มสุ่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลลุ่มสุ่มทั้งหมด

พื้นที่ตำบลลุ่มสุ่มประกอบด้วยหมู่บ้านทั้งสิ้นจำนวน 11 หมู่บ้าน มีจำนวนประชากร 10,770 คน แบ่งเป็นชาย 5,490 คน หญิง 5,280 คน (เดือนธันวาคม 2565)^[9] เป็นตำบลที่มีประชากรมากเป็นอันดับ 3 ในอำเภอไทรโยค

      หมายถึงจำนวนประชากรได้เพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับปีก่อน

      หมายถึงจำนวนประชากรได้คงเดิมเมื่อเทียบกับปีก่อน

      หมายถึงจำนวนประชากรได้ลดลงเมื่อเทียบกับปีก่อน

* ปี พ.ศ. 2558 มีการรวมผู้ที่ไม่ได้สัญชาติไทยในทะเบียนราษฎร ส่งผลให้ข้อมูลจำนวนประชากรปีดังกล่าวเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก

*หมู่บ้านวังโพตั้งอยู่ในเขตเทศบาลตำบลวังโพธิ์ทั้งหมู่บ้าน