พืชไม่มีท่อลำเลียง

พืชไม่มีท่อลำเลียง (อังกฤษ: Non-vascular plant) เป็นพืชที่ไม่มีระบบท่อลำเลียงซึ่งประกอบด้วยไซเลมและโฟลเอ็ม แม้ว่าพืชไม่มีท่อลำเลียงจะขาดเนื้อเยื่อเหล่านี้ แต่หลายพืชก็มีเนื้อเยื่อที่เรียบง่ายกว่าสำหรับขนส่งน้ำภายใน

พืชไม่มีท่อลำเลียงประกอบด้วยกลุ่มที่เกี่ยวข้องกันอย่างห่าง ๆ สองกลุ่ม:

• ไบรโอไฟต์ - กลุ่มที่ไม่เป็นทางการที่นักอนุกรมวิธานปัจจุบันแยกจากพืชบนดินสามกลุ่ม Bryophyta (มอสส์), Marchantiophyta (ลิเวอร์เวิร์ต), และ Anthocerotophyta (ฮอร์นเวิร์ต) เนื่องจากพืชเหล่านี้ไม่มีเนื้อเยื่อนำน้ำที่ใช้ลิกนินจึงไม่มีความซับซ้อนของโครงสร้างและขนาดเหมือนกับพืชมีท่อลำเลียงส่วนใหญ่
• สาหร่าย - โดยเฉพาะสาหร่ายสีเขียว สาหร่ายประกอบด้วยกลุ่มที่ไม่เกี่ยวข้องกันหลายกลุ่ม เฉพาะกลุ่มของสาหร่ายที่อยู่ใน Viridiplantae เท่านั้นที่ยังถือว่าเป็นญาติของพืชบก^{[1]: 6 [2]}

ในอดีตคำว่าพืชไม่มีท่อลำเลียงไม่ใช่แค่รวมถึงสาหร่ายทั้งหมด แต่ยังรวมถึงเชื้อราด้วยเช่นกัน ปัจจุบันเป็นที่ทราบกันดีว่ากลุ่มเหล่านี้ไม่ได้มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับพืช และมีชีววิทยาที่แตกต่างกันมาก

พืชไม่มีท่อลำเลียงไม่มีเนื้อเยื่อเฉพาะหลากหลายประเภท มอสและลิเวอร์เวิร์ตมีโครงสร้างที่เรียกว่า phyllid ที่มีลักษณะคล้ายใบไม้แต่ไม่ใช่ใบไม้ที่แท้ (ยกเว้นใน Polytrichaceae) เนื่องจากเป็นเซลล์แผ่นเดียวที่ไม่มีช่องอากาศภายใน ไม่มีเปลือกนอกหรือปากใบ และไม่มี ไซเลมหรือโฟลเอ็ม ดังนั้น phyllids จึงไม่สามารถควบคุมอัตราการสูญเสียน้ำจากเนื้อเยื่อได้ ลิเวอร์เวิร์ตบางชนิดเช่น Marchantia มีเปลือกนอก และสปอโรไฟต์ของมอสมีทั้งเปลือกนอกและปากใบ ซึ่งมีความสำคัญในการวิวัฒนาการของพืชบก^[3]