สหมณฑลริโอเดลาปลาตา

สหมณฑลริโอเดลาปลาตา (สหมณฑลในอเมริกาใต้) Provincias Unidas del Río de la Plata (Provincias Unidas en Sud-América)
ค.ศ. 1810–ค.ศ. 1831
ธงชาติ (ค.ศ. 1818) ตราแผ่นดิน
เพลงชาติ: "เพลงชาติอาร์เจนตินา"
สหมณฑลริโอเดลาปลาตาใน ค.ศ. 1816 ดินแดนภายใต้การควบคุมโดยตรงจะแสดงเป็นสีเขียวเข้ม ส่วนดินแดนภายใต้กลุ่มราชาธิปไตยหรือปกครองโดยชนพื้นเมืองจะแสดงเป็นสีเขียวอ่อน
สถานะ	สมาพันธรัฐ
เมืองหลวง	บัวโนสไอเรส
ภาษาทั่วไป	สเปน
ศาสนา	คริสต์
การปกครอง	ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญแบบสหพันธรัฐ (ค.ศ. 1810–1816) สาธารณรัฐ (ค.ศ. 1816–1831)
ประมุขแห่งรัฐ
• 1810–1816	พระเจ้าเฟร์นันโดที่ 7 (ในฐานะพระมหากษัตริย์สเปน)
• 1826–1827	เบร์นาร์ดิโน ริบาดาเบีย (ในฐานะประธานาธิบดี)
• 1827	บิเซนเต โลเปซ อี ปลาเนส (ในฐานะประธานาธิบดี)
• 1829–1831	ฆวน มานูเอล เด โรซัส (ในฐานะผู้ว่าราชการบัวโนสไอเรส)
ยุคประวัติศาสตร์	สงครามนโปเลียน
• การบุกครอง ริโอเดลาปลาตา ของบริเตน	ค.ศ. 1806–1807
• การปฏิวัติเดือนพฤษภาคม	25 พฤษภาคม ค.ศ. 1810
• ประกาศอิสรภาพ	9 กรกฎาคม ค.ศ. 1816
• ยุทธการที่เซเปดา	1 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1820
• เริ่มต้นระบบประธานาธิบดี	8 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1826
• สนธิสัญญามอนเตวิเดโอ	28 สิงหาคม ค.ศ. 1828
• ปักโตเฟเดรัล	4 มกราคม ค.ศ. 1831
สกุลเงิน	เรอัล (ตั้งแต่ ค.ศ. 1813) โซล (ตั้งแต่ ค.ศ. 1815) เปโซฟูเอร์เต (ตั้งแต่ ค.ศ. 1826)
ก่อนหน้า ถัดไป เขตอุปราชแห่งริโอเดลาปลาตา สมาพันธรัฐอาร์เจนตินา โบลิเวีย จักรวรรดิบราซิล อุรุกวัย

สหมณฑลริโอเดลาปลาตา (สเปน: Provincias Unidas del Río de la Plata) หรือ สหมณฑลในอเมริกาใต้ (Provincias Unidas en Sud-América)^[1] เป็นการรวมตัวกันของมณฑลต่าง ๆ ภายใต้รัฐบาลปฏิวัติที่ก่อตั้งขึ้นภายหลังการปฏิวัติเดือนพฤษภาคมในบัวโนสไอเรสเมื่อ ค.ศ. 1810 สหมณฑลเข้ามาแทนที่เขตอุปราชแห่งริโอเดลาปลาตา โดยมีลักษณะการปกครองตนเองในรูปแบบกึ่งรัฐเอกราช (quasi-state) ตั้งแต่ ค.ศ. 1813 ถึง ค.ศ. 1816 ซึ่งเป็นปีที่ประกาศอิสรภาพจากจักรวรรดิสเปนเป็นรัฐอธิปไตย

สหมณฑลถือกำเนิดขึ้นเมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม ค.ศ. 1810 ในห้วงเวลาเดียวกับการรุกรานสเปนของนโปเลียน จากการประชุมของสภาเมืองบัวโนสไอเรสเพื่อขับไล่บัลตาซาร์ อิดัลโก เด ซิสเนโรส (Baltasar Hidalgo de Cisneros) ผู้เป็นอุปราชแห่งริโอเดลาปลาตา และมอบอำนาจการบริการให้กับคณะผู้ยึดอำนาจการปกครอง คณะปฏิวัติยืนยันว่าพระเจ้าเฟร์นันโดที่ 7 แห่งสเปน ทรงถูกถอดถอนจากราชบัลลังก์ ระบบราชการของราชสำนักสเปนจึงไม่มีความชอบธรรมอีกต่อไป และประชาชนจะได้รับอำนาจอธิปไตยกลับคืน อย่างไรก็ดี รัฐบาลใหม่ยังคงปกครองในนามของพระเจ้าเฟร์นันโดที่ 7 จนถึง ค.ศ. 1816 ซึ่งเป็นปีที่รัฐได้ประกาศเอกราช "จากพระเจ้าเฟร์นันโด รัชทายาท และแผ่นดินแม่"

แม้ว่ารัฐบาลจะอ้างสิทธิ์ในเขตอํานาจศาลเหนือดินแดนทั้งหมดของเขตอุปราช แต่สหมณฑลไม่เคยควบคุมเขตอุปราชเก่าทั้งหมดได้ ซึ่งสุดท้ายลงเอยด้วยการแบ่งออกเป็นประเทศต่าง ๆ เหตุการณ์แรกคือการที่ไม่สามารถควบคุมปารากวัยได้ แม้ว่าสหมณฑลจะส่งกองทัพเข้าไปเพื่อควบคุมแต่ไม่ประสบผลสำเร็จ เหตุการณ์ที่สองคือการสูญเสียอำนาจควบคุมเปรูตอนบน (Alto Perú) ในช่วงสงครามประกาศอิสรภาพ ต่อมาสหมณฑลเกิดความขัดแย้งโปรตุเกสในบราซิล ทำให้สูญเสียดินแดนมณฑลทางตะวันออกและรัฐฝั่งตะวันออกของแม่น้ำอุรุกวัยใน ค.ศ. 1828

มณฑลที่ยังคงเหลืออยู่ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "ประเทศอาร์เจนตินา" ผ่านรัฐธรรมนูญ ค.ศ. 1826 และใน ค.ศ. 1831 สิบสามมณฑลที่ยังคงรวมกันเป็นสหภาพนี้ได้กลายเป็นสมาพันธรัฐอาร์เจนตินา

อย่างไรก็ตาม ใน ค.ศ. 1853 รัฐธรรมนูญอาร์เจนตินาได้กำหนดชื่อ "สหมณฑลริโอเดลาปลาตา" ไว้ว่าเป็นหนึ่งในสามชื่ออย่างเป็นทางการของประเทศอาร์เจนตินา (ร่วมกับ "สาธารณรัฐอาร์เจนตินา" และ "สมาพันธรัฐอาร์เจนตินา") และชื่อนี้ยังคงอยู่ในรัฐธรรมนูญมาตรา 35^[2]

บทความทวีปอเมริกาใต้นี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

• ด
• ค
• ก

บทความประเทศอาร์เจนตินานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

• ด
• ค
• ก