ฮอร์โมน

ฮอร์โมน (อังกฤษ: hormone มาจากภาษากรีก horman แปลว่า เคลื่อนไหว) คือ ตัวนำส่งสารเคมีจากเซลล์กลุ่มของเซลล์หนึ่งไปยังเซลล์อื่น ๆ สิ่งมีชีวิตหลายเซลล์ (multicellular organism) ทั้งพืชและสัตว์ สามารถผลิตฮอร์โมนได้ที่ ต่อมไร้ท่อ (endocrine gland) โมเลกุลของฮอร์โมนจะถูกปล่อยโดยตรงยังกระแสเลือด ของเหลวในร่างกายอื่นๆ หรือเนื้อเยื่อใกล้เคียงฮอร์โมนมีผลต่อร่างกายดังต่อไปนี้:

ฮอร์โมนมีผลต่อร่างกายดังต่อไปนี้:

1. การกระตุ้นหรือการยับยั้งการเจริญเติบโต

2. วงจรการตื่น-หลับและจังหวะชีวภาพอื่นๆ

3. อารมณ์แปรปรวน

4. การเหนี่ยวนำหรือการยับยั้งอะพอพโทซิส (การตายของเซลล์ตามโปรแกรม)

5. การกระตุ้นหรือการยับยั้งระบบภูมิคุ้มกัน

6. การควบคุมการเผาผลาญ (เมแทบอลิซึม)

7. การเตรียมร่างกายสำหรับการผสมพันธุ์ การรบ การตอบสนองโดยสู้หรือหนี และกิจกรรมอื่นๆ

8. การเตรียมร่างกายสำหรับช่วงใหม่ของชีวิต เช่น วัยแรกรุ่น (วัยเริ่มเจริญพันธุ์) การเลี้ยงดูบุตร และ วัยหมดประจำเดือน

9. การควบคุมวงจรการสืบพันธุ์

10. ความอยากอาหาร

ฮอร์โมนอาจควบคุมการผลิตและการหลั่งฮอร์โมนอื่นๆ ได้ด้วย สัญญาณของฮอร์โมนจะควบคุมสภาพแวดล้อมภายในร่างกายผ่านภาวะธำรงดุล

สรีรวิทยาของฮอร์โมน

อัตราการผลิตฮอร์โมนจะถูกควบคุมโดยระบบ ภาวะธำรงดุล (Homeostasis) ซึ่งจะเป็นแบบผลป้อนกลับทางลบ (negative feedback) ระบบควบคุมภาวะธำรงดุลของฮอร์โมนมีส่วนของการผลิตที่ขึ้นกับ กระบวนการสร้างและสลาย (metabolism) ของฮอร์โมนเป็นตัวกำหนดที่สำคัญ

การหลั่ง ฮอร์โมน ถูกกระตุ้นหรือยับยั้ง โดย

ฮอร์โมน อื่น (กระตุ้น หรือ ปล่อย ฮอร์โมน)
ความเข็มข้นของไออนในพลาสมา หรือสารอาหาร และการเชื่อมต่อกับ กลอบูลิน (globulin)
นิวรอน (Neuron) และบทบาททางจิตใจ
การเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม เช่น แสงและอุณหภูมิ

ฮอร์โมนกลุ่มพิเศษได้แก่ โทรฟิกฮอร์โมน (trophic hormone) มีบทบาทกระตุ้นการผลิตฮอร์โมนในต่อมไร้ท่ออื่น เช่น ไทรอยด์ - สติมูเลติ่ง ฮอร์โมน (thyroid-stimulating hormone (TSH)) มีบทบาทเกี่ยวกับการเจริญเติบโต และกระตุ้นฮอร์โมนอื่นของต่อมไทรอยด์

ล่าสุดพบสารประกอบใหม่ที่อยู่ในกลุ่มฮอร์โมน ชื่อ "ฮอร์โมนหิว" ("Hunger Hormones") ซึ่งประกอบด้วย