โจรเขาเอ๊งสัน

โจรเขาเอ๊งสัน^[1] หรือ โจรเขาเฮย์ชาน (จีน: 黑山賊; พินอิน: Hēishān zéi) หรือ โจรภูเขาดำ เป็นกลุ่มโจรในเทือกเขาไท่หางในช่วงปลายยุคราชวงศ์ฮั่นตะวันออกของจีน มีบทบาทในความขัดแย้งและความวุ่นวายภายในดินแดนที่นำไปสู่การเสื่อมของราชวงศ์ฮั่นตะวันออกก่อนเข้าสู่ยุคสามก๊ก ในช่วงเวลานั้นในที่สุดกลุ่มโจรเขาเอ๊งสันก็ยอมจำนนต่อขุนศึกโจโฉ

เนื่องจากสมาชิกของกลุ่มโจรเป็นคนนอกกฎหมาย หลายคนจึงใช้ฉายาที่ตั้งตามลักษณะเฉพาะตัวของตน แม้ว่าบางชื่อในชื่อเหล่านี้อาจเป็นชื่อจริง แต่ก็มีความพยายามแปลชื่อและพิจารณาเหตุผลที่เป็นไปได้เบื้องหลังชื่อเหล่านี้^[2]

• กัว ต้าเสียน (郭大賢, กัวมหาคุณธรรม)
• ขู่จิว (苦蝤, ตัวอ่อนด้วงแห้ง) - อาจตั้งชื่อตามการมีศีรษะล้าน
• จั่ว จือจ้างปา (左髭丈八, จั่วหนวดยาว 1.8 จ้าง)
• จั่วเซี่ยว (左校, นายกองซ้าย) - อาจนำชื่อมาจากตำแหน่งข้าราชการผู้รับผิดชอบแรงงานนักโทษในสังกัดของสถาปนิกหลวง
• จาง หนิวเจฺว๋ (張牛角, จางเขาวัว)
• จาง เหลย์กง (張雷公, จางเจ้าสายฟ้า) - ตั้งชื่อตามเสียงอันดัง
• ชิง หนิวเจฺว๋ (青牛角, เขาโคเขียว)
• ซือลี่ เยฺวี่ยนเฉิง (司隸掾城, ผู้บังคับการมณฑลราชธานีผู้ปีนกำแพงเมือง)
• ซุน ชิง (孫輕)^[3]
• ซุย กู้ (眭固, มองอย่างแข็งแกร่ง)
• เตียวเอี๋ยน (張燕 จาง เยี่ยน) ฉายา จาง เฟย์เยี่ยน (張飛燕, จางนกนางแอ่นบิน) - ตั้งชื่อตามความว่องไว
• เถา เชิง (陶升)^[4]
• ปั๋วเชฺว่ (白雀, นกกระจอกขาว)
• ปั๋ว เร่า (白繞, ม้วนสีขาว)
• ผิงฮั่น ต้าจี้ (平漢大計, แผนใหญ่สยบฮั่น)
• ฝู-ยฺวิน (浮雲, เมฆลอย)
• ยฺหวี ตู๋ (于毒, ยฺหวียาพิษ)
• ยฺหวี ตีเกิน (于羝根) - อาจตั้งชื่อตามการมีหนวดเคราดกหรือขนองคชาตดก^[5]
• หยาง เฟิ่ง (楊鳳)
• หลัวชื่อ (羅市)^[6]
• หลิว ฉืิอ (劉石)
• หลี่ ต้ามู่ (李大目, หลี่ตาโต)
• หวาง ตาง (王當)
• หฺวางหลง (黃龍, มังกรเหลือง)
• อู๋ลู่ (五鹿, ห้ากวาง) - อาจตั้งชื่อจากการสวมชุดหนังกวาง

• de Crespigny, Rafe (1989). "Emperor Huan and Emperor Ling being the Chronicle of the Later Han dynasty for the years 157 to 189 AD as recorded in Chapters 54 to 59 of the Zizhi tongjian of Sima Guang". Volume 2. เก็บถาวร 2008-08-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Faculty of Asian Studies, The Australian National University, Canberra. ISBN 0-7315-0655-3.
• de Crespigny, Rafe (1996). "To Establish Peace: being the Chronicle of the Later Han dynasty for the years 189 to 220 AD as recorded in Chapters 59 to 69 of the Zizhi tongjian of Sima Guang". เก็บถาวร 2008-08-11 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Faculty of Asian Studies, The Australian National University, Canberra. 1996. ISBN 0-7315-2526-4.
• de Crespigny, Rafe (2007). A biographical dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD). Brill. ISBN 978-90-04-15605-0.
• de Crespigny, Rafe (2010). Imperial warlord : a biography of Cao Cao 155-220 AD. Leiden Boston: Brill. ISBN 978-90-04-18522-7.
• ซือหม่า กวาง. จือจื้อทงเจี้ยน