Edirnekârî

Edirnekâri, bir ahşap süsleme sanatıdır.

Mimari eserlerin iç dekorasyonunda, taş, ahşap, mukavva ve deri eşyaların yüzeylerinde uygulanır. İlk kez Edirneli ustalar tarafından uygulandığı için bu isimle adlandırılır.^[1] Edirnekâri ağaç işleri oyma, kakma ve boya bezekli eserler olmak üzere üç grupta toplanır.^[2] Bunlar; dolap, kapı, pencere pervazı, tavan, lambalık, çekmece, sini, duvar saati kutusu, Kur'an muhafazası, yazı takımı gibi objelerde kullanılmıştır. Yaygın kullanıldığı diğer obje ise kitap ciltleridir. Bu üsluptaki kitap süslemelerinde geometrik motiflerin neredeyse hiç kullanılmaması dikkat çekicidir.

Osmanlıların 15. yüzyıldan itibaren kullandığı bu teknik ilk kez Edirne'de yoğun olarak uygulandı. 18. yüzyıldan başlayarak Türk Sanatı'nı etkileyen barok, rokoko ve Ampir biçemler içinde gelişmiş natüralist bir anlayıştır. Tüm bu etkilere karşın yerli karakter ve motiflerini korumuştur. Gül, karanfil, lale, sümbül çiçeklerinin tek, vazolu ya da fiyonklu buketler şeklindeki canlı ve parlak renklerle oluşturulmuş betimlemeleri ile kıvrık dallar, çeşitli bitkiler ve meyveler bu anlayışın en tipik motifleridir.^[3] Edirnekâri, 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kullanım yaygınlığını yitirdi.^[4]

1. Edirnekâri ağaç işlemelerinde geometrik motifler çok az kullanılır.
2. Birçok yapıtta barok etki kuvvetli olarak hissedilir.
3. Genellikle lale, sümbül, karanfil, çiçek buketi, meyve gibi bitkisel motifler kullanılır ikincil olarak geometrik (daire, kemer, yıldız gibi) ve rumi kıvrımlara yer verilir.
4. Boya bezekli yapıtlarda susen yeşili, mor, safran sarısı, hindiba esmeri ve kahve esmeri gibi bitkisel boyalar kullanılır.
5. Ceviz, dut, meşe, kestane, şimşir, ıhlamur ağaçları tercih edilir.^[2]

• Edirnekâri mezar taşları