Kudüs başmüftüsü

Kudüs başmüftüsü, Mescid-i Aksa dahil olmak üzere Kudüs'ün İslami kutsal yerlerinden sorumlu Müslüman din adamı.^[1] Bu makam 1918'de Ronald Storrs liderliğindeki İngiliz askeri hükûmeti tarafından oluşturuldu.^[2]^[3] 2006 yılından beri başmüftülük makamında Muhammed Ahmed Hüseyin bulunmaktadır.

Tarihi

İngiliz Mandası dönemi

Filistin İngiliz mandası altındayken, Kudüs başmüftüsü İngiliz yetkililer tarafından oluşturuldu. Yeni unvanın oluşturulması İngilizler tarafından "makamın statüsünün geliştirilmesi" amacını taşıyordu. Kamil el-Hüseynî 1921'de öldüğünde, İngiliz Yüksek Komiseri Herbert Samuel, Muhammed Emin el-Hüseynî'yi bu göreve getirdi. Kudüs'ün el-Hüseyni ailesinin bir üyesi olan Emin el-Hüseynî, Filistin İngiliz Yönetimi'nde Arap milliyetçisi ve Müslüman bir liderdi. Arap Yüksek Komitesi'nin başındaki Başmüftü el-Hüseynî, özellikle II. Dünya Savaşı döneminde Siyonizme karşı şiddetli muhalefette kilit rol oynadı ve Nazi rejimi ile yakından ittifak kurdu.^[4]^[5]

1948'de, Ürdün'ün Kudüs'ü işgal etmesinden sonra, Ürdün Kralı I. Abdullah, el-Hüseynî'yi görevinden uzaklaştırdı, Kudüs'e girmesini yasakladı ve başmüftü olarak Hüsameddin Carullah'ı atadı. 1952'de Carullah'ın ölümü üzerine, Ürdün Vakfı, onun yerine Saad el-Alemi'yi atadı.

Filistin Yönetimi dönemi

1993 yılında el-Alemi'nin ölümünün ardından Filistin Kurtuluş Örgütü Başkanı Yaser Arafat, Süleyman Caabari'yi başmüftü olarak atadı. 1994 yılında Caabari öldüğünde Arafat, İkrime Said Sabri'yi atadı. Sabri 2006 yılında Filistin Ulusal Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas tarafından, siyasi meselelerde çok fazla yer almasından dolayı görevinden alındı. Abbas, siyaseten ılımlı olarak algılanan Muhammed Ahmed Hüseyin'i görevlendirdi.

Kudüs başmüftüleri

Kamil el-Hüseynî (1918-1921)
Emin el-Hüseynî (1921-1948), 1937'de İngilizler tarafından sürgün edildi (ancak Müftü olarak görevden alınmadı)
Hüsameddin Carullah (1948-1954)
Saad el-Alemi (1954-1993)^[6]
Süleyman Caabari (1993-1994)
İkrime Said Sabri (1994-2006)
Muhammed Ahmed Hüseyin (2006-günümüz)

Kaynakça

^ Friedman, Robert I. (6 Aralık 2001). "And Darkness Covered the Land". The Nation. 18 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2007.
^ See Islamic Leadership in Jerusalem for further details
^ The terminology was used as early as 1918. For example: Taysīr Jabārah (1985). Palestinian Leader Hajj Amin Al-Husayni: Mufti of Jerusalem. Kingston Press. ISBN 978-0-940670-10-5. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018. states that Storrs wrote on November 19, 1918 "the Muslim element requested the Grand Mufti to have the name of the Sharif of Mecca mentioned in the Friday prayers as Caliph"
^ Pappe, Ilan (2002) 'The Rise and Fall of a Palestinian Dynasty. The Husaynis 1700-1948. AL Saqi edition 2010. 978-0-86356-460-4. pp.309,321
^ Cohen, Aharon (1970) Israel and the Arab World. W.H. Allen. 0-491-00003-0. p.312
^ "Saad al-Alami Dead; Jerusalem Cleric, 82". The New York Times. 7 Şubat 1993. ISSN 0362-4331. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2015.

[1] Friedman, Robert I. (6 Aralık 2001). "And Darkness Covered the Land". The Nation. 18 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2007.

[ILJ-2] See Islamic Leadership in Jerusalem for further details

[Jabārah1985-3] The terminology was used as early as 1918. For example: Taysīr Jabārah (1985). Palestinian Leader Hajj Amin Al-Husayni: Mufti of Jerusalem. Kingston Press. ISBN 978-0-940670-10-5. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2018. states that Storrs wrote on November 19, 1918 "the Muslim element requested the Grand Mufti to have the name of the Sharif of Mecca mentioned in the Friday prayers as Caliph"

[4] Pappe, Ilan (2002) 'The Rise and Fall of a Palestinian Dynasty. The Husaynis 1700-1948. AL Saqi edition 2010. 978-0-86356-460-4. pp.309,321

[5] Cohen, Aharon (1970) Israel and the Arab World. W.H. Allen. 0-491-00003-0. p.312

[6] "Saad al-Alami Dead; Jerusalem Cleric, 82". The New York Times. 7 Şubat 1993. ISSN 0362-4331. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]