|
Semantic MediaWiki
Semantic MediaWiki (SMW), MediaWiki'ye yapılan ve wiki sayfalarındaki anlamsal veriyi etiketlemeye yarayan bir geliştirmedir. Bu sayede bir wiki, anlamsal wiki şeklini almaktadır. Bu şekilde etiketlenmiş veriler, anlamsal aramalarda, ilgili sayfaların birleştirilmesinde, harita benzeri formatlarda, takvim benzeri yapılarda kullanılabilir ve RDF ve/veya CSV biçimlerinde dışa aktarılabilir. YazarlarBugün otuzun üzerinde geliştiricisi olan Semantic MediaWiki, ilk olarak Markus Krötzsch, Denny Vrandečić ve Max Völkel tarafından 2005 yılında yayınlanmıştır. Krötzsch ve Vrandečić, halen birincil geliştirici sıfatını taşımaktadır. Geliştirme, Karlsruhe Üniversitesi'ne bağlı AIFB Enstitüsü tarafından Avrupa Birliği destekli bir araştırma projesi olarak sürdürülmektedir. Temel söz dizimiSMW içindeki her etiketleme, sayfayı "özne,yüklem,nesne" şeklinde üçlemeler kullanarak başka bir sayfa ya da bir tür veri değeri olan başka verilerle bağlayan bir "özellik"tir (property). Örneğin Almanya hakkındaki sayfayı düşündüğümüzde, burada bulunan bilgi, başkentin Berlin olduğunu içerecektir. Yani "Almanya" sayfasındaki "Almanya'nın başkenti Berlin'dir" anlamını taşıyan söz dizimi şu şukilde olacaktır: ... [[Has capital::Berlin]] ... Bu örneği incelersek, üçleme şu şekilde olacaktır: Germany—has capital--> Berlin (Özne—yüklem--> nesne). Bu yolla, Almanya'nın nüfusu da belirtilebilir. "Almanya'nın nüfusu 82,060,000'dur" anlamına gelen söz dizimi şu şekilde olacaktır: ... [[Has population::82,060,000]] ... SMW'nin sorgulama araçları 8 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. kullanılarak, nüfusu belli bir sınırın üzerinde olan(mesela 50 milyon) tüm ülkeleri ve başkentlerini listeleyen bir sayfa yaratılabilir. Bu sayfada Almanya ve buan bağlı olarak başkent Berlin yer alacaktır. KullanımSemantic MediaWiki, sayısı bilinmeyen gizlilere ek olarak tüm dünyada bilinen 200'ün üzerinde açık wikide kullanılmaktadır.[2][3] Kaydadeğer açık wikilere örnek olarak Metacafe wiki, SNPedia, Metavid, MetaBase, Math Images Project, Amerikan Enerji Bakanlığı'nın Açık Enerji Bilgisi 31 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'si,[4] Sunlight Foundation'ın OpenCongress wikisi 30 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve Break.com'un Chickipedia'sı verilebilir.[5][6] Bunun yanı sıra, kendi içinde SMW'yi kullanan organizasyonlara örnek olarak Pfizer,[7] Harvard Pilgrim Sağlık Merhezi,[8] Johnson & Johnson,[9] Pasifik Kuzeybatı Ulusal Laboratuvarı,[10] Metropolitan Sanat Müzesi[11] ve Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı[12] verilebilir. SMW, son yıllarda özellikle sağlık alanında ortak olarak oluşturulan biomedikal ontoloji ve terminolojiler sayesinde çok büyük aşama kaydetmiştir[13](Örnekler: Mayo Kliniği, Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü, Dünya Sağlık Örgütü ve Stanford Üniversitesitarafından ortak geliştirilen LexWiki, Neurolex ve 3M Sağlık Bilgi Sistemleri tarafından yönetilen Concept Hub 11 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. wiki). Ayrıca Semantic MediaWiki, en az iki adet wiki farm Web sitesi tarafından desteklenmektedir: Referata tarafından öntanımlı olarak[14] ve kullanıcı isteği üzerine Wikia. Vikipedi'de kullanılması önerisiAkademik Topluluk'un kimi üyleri, SMW'nin ortaya çıktığı ilk andan beri SMW'nin Vikipedi'de kullanılması fikrini savunmaktadır.[15] 2006 yılında Max Völkel et al. tarafından yayınlanan bir makalede Vikipedi hakkında "İçeriği makinalar tarafından neredeyse hiç anlaşılamıyor. İçeriği hakkındaki yapısal bilgi, örneğin konseptlerin kendi aralarındaki ilişkisi, ne formalize edilebilir, ne de otomatik olarak işlenebilir. Yani, nümerik verinin değeri sadece basit metin olarak bulunmaktadır ve bu yüzden de asıl anlamı işlenememektedir."[16] 2010 yılında Technology Review'da yayınlanan bir çevrimiçi makalede, Wikimedia Kurumu Direktör Yardımcısı Erik Möller, Wikimedia'nın da mantıksal yetileri Vikipedi'ye kazandırma niyeti olduğunu ancak Semantic MediaWiki'nin doğru karar olup olmadığı konusunda emin olmadıklarını, çünkü bunun Vikipedi'nin performansında olumsuz bir etki yaratıp yaratmayacağının bilinmediğini belirtti.[17] Başka geliştirmelerSemantic MediaWiki tarafından sunulan veri yapılarını kullanan, MediaWiki tabanlı çeşitli geliştirmeler bulunmaktadır. En kayda değer olanları şunlardır:
ToplulukSemantic MEdiaWiki geliştiricileri ve kullanıcıları için en önemli resmi araç SMWCon14 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. etkinliğidir. Bugüne kadar biri 2010 Mayıs'ında, Cambridge/Massachusetts'te,[18] diğeri de 2010 yılı Eylül ayında Amsterdam'da[19] olmak üzere iki adet SMWCon etkinliği düzenlendi. Amsterdam etkinliğinde yaklaşık 40 katılımcı vardı. Daha öncesinde ise SMW topluluğu için ilki 2008 yılı Kasım ayında Cambridge'deki kullanıcı toplantısı 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ikincisi 2009'un Mart ayında Stanford/Kaliforniya'da gerçekleşen ve daha az resmi olan toplantı 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve üçüncüsü de 2009 yılı Kasım ayında Karlsruhe/Almanya'da gerçekleşen SMW Kampı olmak üzere üç adet etkinlik gerçekleştirildi. Kaynakça
Dış bağlantılar Wikimedia Commons'ta Semantic MediaWiki ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|
||||||||||||||||||
