|
Tel Rıf'at
Tel Rıf'at (Arapça: تل رفعت) Suriye'nin kuzeybatısındaki Halep valiliğinin kuzeyinde yer alan bir şehirdir. Halep'in yaklaşık 40 kilometre kuzeyinde yer alan kasaba, Tel Rıf'at nahiyesinin idari merkezidir. Kuzeyde Azez, doğuda Mare', güneyde Kafr Naya, güneybatıda Deyr Cemal ve Akîbê ve batıda İbbin Samaan yakın yerleşim yerleridir. 2004 nüfus sayımına göre Tell Rıf'at'ın nüfusu 20.514'tür.[3] Suriye İç Savaşı sırasında Tel Rıf'at 2012 yılında Özgür Suriye Ordusu, 2014 yılında Irak Şam İslam Devleti ve 2015 yılında İslami Cephe tarafından ele geçirilmiştir. Bu süre zarfında kasaba Suriye hükûmeti ve müttefikleri tarafından defalarca bombalandı. Tel Rıf'at, kasabadaki üç sağlık tesisinin de tahrip edildiği ağır Rus hava saldırılarının ardından 16 Şubat 2016 tarihinde Suriye Demokratik Güçleri tarafından ele geçirildi.[4] Tel Rıfat, Suriye Milli Ordusu tarafından 1 Aralık 2024 tarihinde ele geçirildi.[5] TarihçeTel Rıf'at, "Arpad" olarak bilindiği Demir Çağı'ndan bu yana yerleşim görmüştür.[6] MÖ 9. yüzyılda Yahanlı Gus tarafından kurulan Kuzey Suriye Arami devleti Bit Agusi'nin başkenti olmuştur.[6] Bit Agusi kuzeyde Azez bölgesinden güneyde Hama'ya kadar uzanıyordu.[7] Arpad daha sonra Urartu Krallığı'nın önemli bir vasal kenti haline gelmiştir. MÖ 743 yılında, Urartu-Asur Savaşı sırasında, Yeni Asur kralı II. Tiglat-Pileser, Samsat'ta II. Sarduri'nin Urartu ordusunu yenmesinin ardından Arpad'ı kuşattı. Kuşatma, Asurluların MÖ 743'te şehri ele geçirmesiyle sona erdi.[8] Daha sonra Arpad bir vilayet başkenti olarak hizmet vermiştir.[9] Arpad'ın surlarının kalıntıları Tel Rıf'at'ta 8 metre yüksekliğe kadar korunmuştur.[10] Tel Rıf'at'ın bugünkü yerinde Seleukoslar döneminde (MÖ 301-MÖ 63) bir yerleşim vardı. Bu döneme ait bir sikke hazinesi 1967 yılında keşfedilmiştir.[11] Tel Rıf'at, yakındaki Tel Aran'dan sonra Cebelisemaan bölgesindeki en büyük höyüktür.[12] Suriye İç SavaşıMart 2011'de başlayan Suriye İç Savaşı sırasında Tel Rıf'at bir süre Suriye güvenlik güçlerinin kuşatması altında kalmıştır. Kuşatma sırasında bölge sakinleri Halep'ten ekmek de dahil olmak üzere gıda malzemesi alamadılar.[13] Suriye hükümet yetkilileri 2012 yazının başlarında Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ile yaşanan çatışmaların ardından Tel Rıf'at'tan çekildi. Bunu takiben kasabadaki hükümet yetkililerinin yerini yerel İslam alimleri, hakimler ve eski Suriye Ordusu subaylarından oluşan ve şeriat temelinde hüküm veren bir konsey aldı.[14] ÖSO tarafından ele geçirilmesinden bu yana muhalifler Türkiye'den Tel Rıf'at'a ekmeklik un taşıyorlar.[13] 8 Ağustos 2012'de Suriye Hava Kuvvetleri tarafından bombalanan Tel Rıf'at, tamamı Blav ailesinin üyesi olan 6 kişinin ölümüne neden oldu.[15] Halep'te bulunan muhalif aktivistler, Suriye Ordusu güçlerinin ÖSO'nun Tel Rıf'at ile Halep arasındaki ulaşım yolunu kesmeye çalıştığını iddia etti.[16] Kasım 2013'te kasaba, yerel Tevhid Tugayını deviren Irak Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) kontrolüne geçti.[17] Ocak 2014'te IŞİD güçleri kuzey Halep bölgesinden çekildi ve çoğunluğu El-Nusra Cephesi ve İslami Cephe üyesi olan isyancı savaşçılar kasabadaki IŞİD militanlarını yenilgiye uğrattılar. İslami Cepheye bağlı Fetih Tugayı kasabanın kontrolünü ele geçirdi.[18] Ocak 2015 itibarıyla Tel Rıf'at, İslami Cepheye bağlı Fetih Tugayı'nın kontrolü altındaydı.[18] Kasaba 15 Şubat 2016 tarihinde Kürt YPG ve Devrimciler Ordusu liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri tarafından ele geçirildi.[19] SDG'nin saldırısından önce gerçekleşen Rus hava saldırıları nüfusun çoğunluğunu kaçmaya zorladı.[20] SDG'nin Tel Rıf'at'ı ele geçirmesinden sonra kasaba Devrimciler Ordusunun karargâhı haline geldi.[21] Türkiye PKK'nın Suriye uzantısı olarak kabul ettiği YPG tarafından Afrin'den Türkiye'deki sivil bölgelere roketli saldırılar yapılmasını öne sürerek 20 Ocak 2018'de Zeytin Dalı Harekâtı'nı başlattı.[22] Türk Silahlı Kuvvetleri 18 Mart 2018'de Afrin merkezine girdi ve Afrin'i kontrol altına aldı. Afrin'de bulunan YPG militanları Afrin'den çekilip Afrin'in güneyindeki Tel Rıfat'a konuşlandı.[23] YPG unsurları Tel Rıfat'a çekildikten sonra bu bölgeyi Afrin'e ve el-Bab'a pek çok sızma girişimi gerçekleştirmek ve bu bölgelerdeki sivillere roketli saldırılarda bulunmak için kullandı.[24][25] Türk Ordusu ve müttefik isyancı grupların Zeytin Dalı Harekatı sırasında Afrin'i ele geçirmesinin ardından, Tel Rıf'at'ın yerinden edilmiş sakinleri SDG'nin kasabadan çıkarılmasını talep etmek için Azez'de bir araya geldiler.[26] Mart 2018'in sonunda Suriye Cumhuriyet Muhafızları ve Rusya Silahlı Kuvvetleri kasabaya girdi.[27] 2 Aralık 2019'da Türkiye'nin topçu saldırısı sonucu okula giden ve hepsi 15 yaşın altında olan sekiz çocuk hayatını kaybetti.[28][29] 1 Aralık 2024'te Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu, Özgürlük Şafağı Operasyonu kapsamında Tel Rıf'at ve çevresindeki köylerin kontrolünü ele geçirdi.[1][30] Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
|
||||||||||||||||||||||||||||||
