Yaygın gelişimsel bozukluklar

Yaygın gelişimsel bozukluklar
Uzmanlık	Psikiyatri, pediatri, klinik psikoloji, psychomotor education

Yaygın gelişimsel bozukluklar (YGB), sosyalleşme ve iletişim gibi çoklu temel fonksiyonların gelişmesinde gecikmeler içeren beş bozukluğu içeren bir tanı grubudur. En çok bilinen YGB (1) otizmdir, diğer YGB’ler (2) Rett sendromu, (3) çocukluğun dezintegratif bozukluğu, (4) Asperger sendromu ve (5) başka türlü adlandırılamayan yaygın gelişimsel bozukluktur (YGB-BTA).^[1]

Ebeveynler YGB belirtilerini bebeklikten itibaren fark edebilir ve bozuklukların ortaya çıkışı genellikle üç yaş civarındadır. YGB genellikle yaşam süresi beklentisini etkilemez.

YGB’nin belirtileri aşağıdaki iletişim sorunlarını içerebilir:

• Dili kullanmada ve anlamada zorluk
• Kişiler, nesneler ve olaylar ile ilişki kurmakta zorluk
• Oyuncaklar ve nesnelerle alışık olmadık tarzda oyun oynama
• Tanıdık çevrede ve rutin davranışlarda değişikliklerde zorlanma
• Yineleyici vücut hareketleri ve davranış tipleri

Sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinde bozukluk ile ilgi ve etkinliklerde sınırlılık içeren gelişimsel beyin bozukluğu olan otizm en karakteristik ve üzerinde en çok çalışılmış olan YGB’dir. Diğer YGB türleri Asperger sendromu, çocukluğun dezintegratif bozukluğu, Rett sendromu ve başka türlü adlandırılamayan yaygın gelişimsel bozukluktur (YGB-BTA).

YGB’si olan çocukların yetenekleri, zekâları ve davranışları oldukça farklılık gösterir. Bazı çocuklar hiç konuşmaz, bazıları sınırlı kelime hazneleriyle az konuşurlar, bazılarının da dil gelişimi görece normaldir. Yineleyici oyun oynama tarzı ve sınırlı sosyal beceriler oldukça barizdir. Yüksek sesler ve ışık gibi algısal bilgilere sıra dışı tepkiler de sıklıkla görülür.

Bazı doktorlar beş yaşın altındaki çocuklara, otizm tanısı koymadan, "geçici" tanı olarak YGB-BTA tanısını koyar. Bunun çeşitli nedenleri bulunmaktadır. Çok küçük çocukların sosyal etkileşimleri ve iletişim becerileri zaten sınırlıdır dolayısıyla da otizmin herhangi bir türünü belirlemek bu yaştaki çocuklar için oldukça zordur. Dile getirilmeyen varsayım çocuk beş yaşına geldiğinde sıra dışı davranışlar ya ortadan kalkacağı ya da tanı konulabilecek belirtilere dönüşeceğidir.

YGB için bilinen bir çare yoktur. Belirli davranışsal sorunlar için ilaç kullanılır, ayrıca çocuğun gereksinimine göre terapi yapılır. Şu anda bilinen tek çaresi sürekli, yoğun özel eğitim alınmasıdır.