Şevket Memedali Bilgişin (d. 26 Mayıs 1892, İşkodra – ö. 9 Haziran 1953, Bursa), Türk hukukçu, akademisyen, siyasetçi, bürokrat.
Hayatı
26 Mayıs 1892 tarihinde topçu albaylığından emekli Mehmet Ali Bey ile Ülfet Saliha Hanım’ın oğlu olarak İşkodra’da doğmuştur. Babasının görevi icabı bulunduğu Manastır’da sırasıyla Manastır Askeri Rüştiyesi ve Manastır İdadisi’nden mezun olmasının ardından, 1913 yılında Darülfünun Hukuk Şubesi’nden (şimdiki İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi) mezun olmuştur. Hukuk eğitiminin ardından Ziraat Bankası bursu ile ihtisas yapmak üzere İsviçre’ye gönderilmiş, burada ikinci defa hukuk eğitimi alarak 1918’de Cenevre Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuştur.
Cenevre Hukuk Fakültesi’nden mezun olmasının ardından İstanbul’a dönen Bilgişin, 20 Şubat 1919’da kurulan Türkiye Sosyalist Fırkası’nın kurucuları arasında yer almıştır. Parti içinde yaşanan anlaşmazlıklar üzerine kısa bir süre sonra partiden ayrılan Bilgişin, hukuk alanında çalışmalarına devam etmiştir. Bu yıllarda “Beşer ve Tabiat” dergisi, “İçtihad” gazetesi gibi dönemin süreli yayınlarında makaleleri yayınlanmıştır.
1922 yılında İstanbul’dan ayrılan Bilgişin, Ankara Hükûmeti’ne katılarak çeşitli vazifeler edinmiş ve memuriyet hayatına başlamıştır. Sırasıyla Adalet Bakanlığı ve Ziraat Bankası’nda çeşitli görevler edindikten sonra o dönemde yeni kurulan Türkiye İş Bankası’nın hukuk müşavirliği görevini üstlenmiş, bu görevi 1924-1940 yılları arasında, 16 yıl boyunca kesintisiz sürdürmüştür.
1925 yılında Ankara Adliye Hukuk Mektebi’nin (şimdiki Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi) kurulması üzerine, bu fakültenin kurucu kadrosunda “Hukuk tarihi profesörü” olarak yer almıştır. 1926 yılından itibaren ise aynı fakültede “Ticaret hukuku profesörü” olarak görevine devam etmiş, 1933 yılında ordinaryüslüğe terfi etmiş ve bu görevi Ankara Hukuk Fakültesi’nden ayrıldığı 1943 yılına kadar sürmüştür.
Bu yıllarda Bilgişin, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin temel hukuk metinlerinin oluşturulmasında da kendine bir yer edinmiş; Türk Medeni Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve İcra ve İflas Kanunu gibi temel kanunların oluşmasında önemli roller üstlenmiştir.
Daha sonra Bilgişin, Ernst Hirsch’in teklif ve ısrarları sonucunda 1942 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde göreve başlamış, 1943 yılında ise “Kara Ticareti Hukuku Ordinaryüs Profesörü” unvanıyla kadroya tayin olunmuştur.
1950-1952 yılları arasında, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi dekanlığı görevini de üstlenmiştir.
Fransızca, İngilizce ve Almanca bilen Şevket Memedali Bilgişin, 9 Haziran 1953 tarihinde Bursa’da ölmüştür. Cenazesi 10 Haziran 1953 tarihinde Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilmiştir.
2021 yılında anısına İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi tarafından "Ord. Prof. Dr. Şevket Memedali Bilgişin’in Anısına Armağan" isimli bir kitap çıkarılmıştır.
Eserleri
Kitapları
Hukuk Tarihi (1926)
Ticaret Hukuku Dersleri (1926-1927 Sene-i Tedrisiyesinde Takrir Edilen Ders Notları) (1926)
Ticaret Hukuku Notları
Türk Ticaret Hukuku Prensipleri (1936)
Fikri Haklar (1941)
Ticaret Hukuku Prensipleri, Birinci Cilt – Ticaret ve Tüccar (1950)
Ticaret Hukuku Prensipleri, İkinci Cilt – Şirketler Hukuku (1950)
Makale ve Konferansları
Hukukun Menşeleri, Beşer ve Tabiat, 1919
Hukukun Menşeleri – İrade Nazariyeleri, Beşer ve Tabiat, 1919
Kadınlar Alemi, Beşer ve Tabiat, 1919
Hukuk Tarihinden Bir Parça – Eski Yunanlılar, Beşer ve Tabiat, 1919
Kadınlar Alemi – İçtimai Hayatta Kadın, Beşer ve Tabiat, 1919
Kadınlar Alemi – Kadınlarda Kabiliyet, Beşer ve Tabiat, 1919
Eski Türk Hukuku, İçtihad, Sayı 142, 1922
Yeni Türk Hukuku, İçtihad, Sayı 145, 1922
Şahitler ve Ahval-i Ruhiyeleri Hakkında Tetkikat, Ceride-i Adliye Ankara Serisi, 1339-I, Sayı 7-8-9
Almanya’da Vahdet-i Adli Nasıl Temin Edildi, Ceride-i Adliye Ankara Serisi, 1339-I, Sayı 10
Fransa’da Vahdet-i Adli Nasıl Temin Edildi, Ceride-i Adliye Ankara Serisi, 1339-I, Sayı 11
İtalya’da Vahdet-i Adli Nasıl Temin Edildi, Ceride-i Adliye Ankara Serisi, 1339-I, Sayı 12
Kanunlarımızda Vahdet Prensibi, Ceride-i Adliye Ankara Serisi, 1339-II, Sayı 13-14-15
Şahsiyet-i Hukukiye Nazariyesi, Ceride-i Adliye Ankara Serisi, 1339/1340-II, Sayı 19-20-21
Hukuk Bakımından Buhran, Ülkü Halkevleri Mecmuası, Cilt 3, Sayı 13, 1934
Ticaret Serbestisini Tahdit Edici Amillerin Hukuk Bakımından Tetkiki, Adliye Ceridesi, Sayı 16, 1936
Ticaret Şirketlerinde Mürakabe Prensibleri, Adliye Ceridesi, Sayı 8, 1937
Ticaret Kanununun Tadili, Hukuki Bilgiler Mecmuası, Sayı 112; Ticaret Kanununun Tadili, Hukuki Bilgiler Mecmuası, Sayı 114; Ticaret Kanununun Tadili – Yeni Projenin Ana Hatları, Hukuki Bilgiler Mecmuası, Sayı 115, 1939 [Seri halinde çıkarılan makale dizisidir]
Türk İnkılâbında Devletçilik ve Ticaret Serbestisi, CHP Konferanslar Serisi, Kitap 8, 1939
Ticari ve Sınai Hakların Tekâmülü ve İstikbali, Adliye Ceridesi, Sayı 12, 1940
Hukukçuların Ödevi, İktisadi Yürüyüş, Sayı 105, 1944
Hukukçuların Uğradığı Güçlükler, İktisadi Yürüyüş, Sayı 106, 1944
Ekonomik Hayat Bünyesi İçinde Kanser Tümörleri: Anonim Şirketler, İktisadi Yürüyüş, Sayı 108, 1944
Tarihte ve Bugünkü Anonim Şirketler, İktisadi Yürüyüş, Sayı 109, 1944
Anonim Şirketlerde İdare Efsanesi, İktisadi Yürüyüş, Sayı 110, 1944
Hukuk Bakımından Kooperatifçilik, Dördüncü Üniversite Haftası – Samsun, 1944
Modern Ekonomide Ticari Teşebbüs Şekilleri, Dördüncü Üniversite Haftası – Samsun, 1944
Harp Sonrası Tedbirleri Hakkında Birkaç Söz: Arsıulusal Kartel Teşekkülleri Kalkabilir mi?, İktisadi Yürüyüş, Sayı 120, 1944
Sinema Filimleri Üzerinde Haklar, Hukuk Dünyası, Sayı 3, 1944
İnkılapçı Mahmut Esat Bozkurt ve Türk Hukukunda İnkılap, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 3, 1944
Harp Sonrası Tedbirleri Hakkında Birkaç Söz: Kartelcilik, İktisadi Yürüyüş, Sayı 121, 1945
Kartel Çeşitleri, İktisadi Yürüyüş, Sayı 122, 1945
Petrol Sanayii ve Tröstler, İktisadi Yürüyüş, Sayı 125, 1945
Gizli Tröstler, İktisadi Yürüyüş, Sayı 126, 1945
Teşebbüs Serbestisi, İktisadi Yürüyüş, Sayı 129, 1945
İdeoloji Hastalığı, İktisadi Yürüyüş, Sayı 130, 1945
Kanunlar ve Ticari Nizam, İktisadi Yürüyüş, Sayı 169, 1947
Kanunlar ve Ticari Ahlak, İktisadi Yürüyüş, Sayı 170, 1947
Yarına Hazırlık (Milli Korunma Kanununun Yeni Şartlara Uydurulması ve Devletçilik Teriminin Teknik ve Jüridik Kadrosunu Çizmek Lazım), İktisadi Yürüyüş, Sayı 171, 1947
Ticaret Kanunumuzun İslahına Çalışılırken, İstanbul Barosu Dergisi, 1948
Justitia Fundamentum Regnorum – El Adlü Esasü’l Mülk, Hukuk Yolu, 1950
İstanbul Hukuk Fakültesi Dekanının Konuşması, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 3-4, 1950
Ansiklopedi Maddeleri
Bilgişin, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi’nin oluşturulmasında 7 madde ile katkıda bulunmuştur.
Ademi kabul (1.Cilt, 1946)
Antrepo (1. Cilt, 1946)
Ardiye (2. Cilt, 1947)
Aval (2. Cilt, 1947)
Bittavassut kabul (3. Cilt, 1948)
Bittavassut tediye (3. Cilt, 1948)
Hisse senedi (5. Cilt, 1950)
Kaynakça
Ord. Prof. Dr. Şevket Memedali Bilgişin’in Anısına Armağan, Haz. Arslan Kaya, Abuzer Kendigelen, Mustafa Halil Çonkar, İbrahim Çağrı Zengin, Ahmet Özsoy, İstanbul, 2021
