Сарысаз-Тәкермән мәчете

   

Мәчет
Сарысаз-Тәкермән мәчете Мөхәммәд
Ил	Россия
авыл	423373 Татарстан, Сарман районы, Сарысаз-Тәкермән, К. Маркс ур.
Координатлары	55°22'00 / 52°43'60
Дин	Ислам
Мәхәллә	ТР МДН Сарман районы мөхтәсибәте
Кайсы дини агымга карый	сөнни / хәнәфи
Бина төре	манарасы түбәсендә урнашкан мәчет
Нигезләнгән	1993
Төзелеш еллары	1993—1994 еллар
Төп даталар: 1993 (төзелеш башлану) 1994 (ачылу)
Халәте	гамәлдә

Сарысаз-Тәкермән мәчете, рәсми исеме Мөхәммәд мәчете (рус. Сарысаз-Такерманская мечеть «Мухаммад») ― Татарстанның Сарман районы Иске Имән авыл җирлегенә^[d] керүче Сарысаз-Тәкермән авылында 1994 елда ачылган ислам гыйбадәтханәсе (мәчет). Татарстан мөселманнары Диния нәзарәтенең Сарман районы мөхтәсибәте карамагында.

XIX гасыр башында авылда мәчет булган. Билгеле дин әһелләре:

• Рахманкол Сәиткол улы (1818 елда вафат), указлы азанчы.
• 1836 елдан ― Фәтхулла Фәйрүш улы Фәйзуллин, азанчы.
• 1847 елдан ― Камалетдин Сараев, имам-хатыйп, мөгаллим.
• 1858 елдан ― Ибраһим Сәгъдетдин улы, имам.
• Рәхмәтулла Җиһаншин, имам, мөгаллим.^[1]

1855 елда җәмигъ мәчете төзелгән. Дин әһелләре:

• 1886 елдан ― Мөхәммәтхафиз Камалетдин улы (?―1920), имам-хатыйп, мөгаллим.
• 1896 елдан ― Мөхәммәтсабир Мөхәммәтгали улы, азанчы.
• 1918 елдан ― Хуҗиислам Миңнехан улы (?―1920), азанчы.
• 1921 елдан ― Әхмәтзәки Мөхәммәтгәрәй улы (1893, Юлтимер ― 1937), имам.^[1]

1920 елга кадәр Уфа губернасы Минзәлә өязе Нөркәй волостена кергән Тәкермән авылында 1870 елда мәчет һәм мәктәп булуы турында искә алына.^[2]

1859 елда авылда 824 ир-ат, 1902 елда 619 ир-ат теркәлгән. XIX гасыр уртасыннан авылда мәчет, 1870 елдан аның янында мәктәп булуы билгеле, 1905 елда авылда 2 мәчет теркәлгән.^[3]

1902 елда Уфа губерна идарәсе авылда тагын бер мәчет төзергә рөхсәт биргән. Дин әһелләре:

• 1903 елдан ― Габделкотдус Сәлахетдин улы, имам; Әгъләметдин Гыйззәтулла улы, азанчы.^[1]

1877 елда басылган «1870 ел мәгълүматлары буенча торак урыннар исемлеге»ндә («Список населенных мест по сведениям 1870 года») авылда мәчет, мәдрәсә булуы теркәлгән. ^[4]

«1906 ел мәгълүматлары буенча торак урыннар исемлеге»ндә («Список населенных мест по сведениям 1906 года») авылда 2 мәчет булуы теркәлгән. ^[5]

1994 елда яңа бер катлы таш мәчет сафка баса. Мәчеткә «Мөхәммәд» исеме бирелгән. Бина газ белән җылытыла. Гыйбадәт залы ~60 кеше сыйдыра. Манарасы бинаның түбәсендә. Җир участогы белән бергә мәйданы 615 кв.м. Имамнар:

• 1994―2012 елларда ― Нәсәд хәзрәт, имам.
• 2012 елдан ― Әсхәт хәзрәт Габдрахманов, имам.^[1]

1. Список населенных мест по сведениям 1870 года : Калып:Lg. — Центральный статистический комитет Министерства внутренних дел. — СПб, 1877. — Вып. XLV : Уфимская губерния / Обработан редактором В. Зверинским. — CXXXIX; 1л. карт; 195 с. — (Списки населенных мест Российской Империи).
2. Сандугачлар моңы булып Сарман кала хәтердә. К.: АО «ИД Казанская Недвижимость», 2020, 79-80нче бит. ISBN 978-5-6044058-7-1
3. Д. Кашапова, Н. Мәхмүтов, Ф. Салихова. Гасырларны бәйләүче азан авазы. Сарман, 2022, 42-43нче бит.

• Сарысаз-Такерман (Сарысаз Тәкермән). Институт Татарской Энциклопедии

.