Vučjakovića džamija

Džamija Nesuh-age Vučjakovića
Osnovne informacije
Lokacija	Mostar
Religija	Islam
Država	Bosna i Hercegovina
Oznaka baštine	Nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine
Arhitektonski opis
Arhitektonski tip	Džamija
Arhitektonski stil	Klasični osmanski
Specifikacije
Dužina	11,2 m
Širina	11 m
Kupole	1
Visina kupole (vanjska)	12,8 m
Munare	1
Visina munare	25,2
Materijali	Kamen

Vučjakovića džamija (džamija Nesuh-age Vučjakovića, Džamija pod lipom) smještena je na lijevoj obali Neretve u Mostaru, na uglu Glavne i Bajatove ulice. Proglašena je nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.^[1] Tu odluku komisija je donijela na sjednici održanoj od 4. do 10. maja 2004. u sastavu: Zeynep Ahunbay, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović (predsjedavajući), Ljiljana Ševo i Tina Wik. Nacionalni spomenik čine džamija s haremom i turbetom Mehmed-age Krehe.

O porijeklu utemeljitelja ove džamije nema pouzdanih podataka. Prema narodnom predanju rodom je iz Ljubuškog gdje je na gradu sagradio džamiju i mekteb. Godine 1559. bio je dizdar Ljubuške tvrđave. Pored džamija u Mostaru i Ljubuškom, ovaj vakif sagradio je i po jedan mekteb u oba grada i odredio da se iz sredstava njegovog vakufa opravljaju mostovi na Radobolji i Trebižatu. Džamija je sagrađena prije 1564, kada je napisana i pred sudom legalizirana njena vakufnama.

Džamija je zatvorena 1941. godine. Tokom druge polovine XX vijeka služila je kao gradski depo, a tokom 1980-ih bila je potpuno napuštena. U ratu 1992–1995. srušena je munara do šerefeta, uništen olovni limeni pokrov, portal mimbera i trijem sa zapadne strane.

Tokom 1996-1998. godine sredstvima iz Saudijske Arabije i Jordana džamija je obnovljena. Džamijski harem u ratu je ponovo otvoren, proširen i pretvoren u šehidsko groblje. Rekonstruiran je i vanjski trijem na kamenim stubovima, pokriven kamenom pločom na drvenoj konstrukciji. U džamijskom haremu montirano je i turbe Mehmed-age Krehe.

Uz Karađoz-begovu i Koski Mehmed-pašinu džamiju, jedna je od tri potkupolne džamije u Mostaru, ali se po islamskoj arhitekturi umnogome razlikuje od te vrste džamija. Pripada ranocarigradskom stilu osmanske arhitekture, koji karakterizira jednoprostorni molitveni dio natkriven kupolom, vanjski trijem na stupovima i tri kupolice te munara prislonjena s desne strane objekta. Elementi mediteranske arhitekture vide se na kapitelima, konzolama, prozorskim okvirima, portalu, koji odražavaju čitljive uplive oblika prisutnih u gotici i romanici. Lisnate konzole s voluticama i prozori na čijim se okvirima profilacija zavija pri dnu doprozornih okvira predstavljaju elemente nastale pod utjecajem dalmatinske renesanse.

Unutrašnjost centralne kupole oslikana je. Sastoji se od centralne rozete i vijenaca, koji se spuštaju do kamene kružne profilacije na tamburu. Horizontalna dekorativna vrpca formira završetak te slikarske cjeline. Od kolorita se uočavaju konturni smeđi crteži, kao i obilje plavkaste i crvene boje. Slikarstvo je vrlo dekorativno, te izvedeno na bež podlozi od maltera. Ornamentiku karakteriziraju geometrijski i biljni motivi, što stilski pripada oslikavanju kupola na ovim prostorima u 19. stoljeću.

• Alija Bejtić, Prilozi za orijentalnu filologiju i istoriju jugoslovenskih naroda pod turskom vladavinom, III–IV, 1952–1953, "Veselin Masleša",
• Ibrahim Krzović, Arhitektura Bosne i Hercegovine 1878–1918, Umjetnička galerija Bosne i Hercegovine, Sarajevo, 1987.
• Andrejević, Andrej (1984). ISLAMSKA MONUMENTALNA UMETNOST XVI VEKA U JUGOSLAVIJI Kupolne dzamije. Beograd: Filozofski fakultet u Beogradu, Institut za istoriju umetnosti. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)
• Amir Pašić, "Prilog proučavanju islamskog stambenog graditeljstva u Jugoslaviji na primjeru Mostara – koliko je stara stambena arhitektura Mostara autohtona pojava?", doktorska disertacija, Zagreb, 1989.

Portal Bosna i Hercegovina

• Zvanični sajt Medžlisa IZ Mostar
• Zvanični sajt Mostara Arhivirano 21. 9. 2020. na Wayback Machine
• Zvanična stranica komisije nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine