Καταρράκτης Αχαΐας

Για οικισμούς με ίδιο όνομα στην Ελλάδα κ.λπ., δείτε: Καταρράκτης

Για οικισμούς με την παλιά ονομασία Λόπεσι, δείτε: Λόπεσι Αχαΐας και Λιόπεσι

Συντεταγμένες: 38°5′43″N 21°49′59″E / 38.09528°N 21.83306°E / 38.09528; 21.83306

Καταρράκτης
Πανοραμική άποψη του χωριού Καταράκτης. Διακρίνεται ο καταρράκτης του χωριού.
Καταρράκτης Καταρράκτης
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Δήμος	Ερυμάνθου
Δημοτική Ενότητα	Φαρρών
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοπόννησος
Νομός	Αχαΐας
Υψόμετρο	590 μ.
Έκταση	10,479
Πληθυσμός
Μόνιμος	73
Έτος απογραφής	2021
Πυκν. πληθ.	21,09 κατ./χλμ.2
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Λόπεσι
Ταχ. κώδικας	250 08
www.erymanthou.gr
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Καταρράκτης είναι είναι ορεινό χωριό του Δήμου Ερυμάνθου της Αχαΐας, αποτελώντας έδρα και μοναδικό οικισμό της ομώνυμης τοπικής κοινότητας^[1][2]. Μέχρι το 1928 ονομαζόταν Λόπεσι^[3].

Βρίσκεται στους νότιους πρόποδες του ορεινού όγκου του Παναχαϊκού και το διασχίζει παραπόταμος του Πείρου ενώ σε κάποιο σημείο μέσα στο χωριό σχηματίζει ένα μεγάλο καταρράκτη ύψους 110 μέτρων με σπηλαία και πυκνή βλάστηση^[4]. Η Τοπική Κοινότητα Καταρράκτη έχει έκταση 10.479 στρέμματα.

Το χωριό απέχει 25 χιλιόμετρα από την Πάτρα και 6 χιλιόμετρα από την Χαλανδρίτσα, έδρα του Δήμου Ερυμάνθου. Επίσης, απέχει 45 χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα.

Σχετικά με την ονομασία Λόπεσι υπάρχουν δύο εκδοχές^[5][6]:
α) ότι είναι ανθρωπωνυμικό και προέρχεται από το επίθετο του πρώτου οικιστή ή ιδιοκτήτη γης εκεί, πιθανόν αλβανικής καταγωγής.
β) ότι προέρχεται από την αλβανική λέξη lope, που σημαίνει αγελάδα, δηλ. τόπος με αγελάδες.

Η σύγχρονη ονομασία Καταρράκτης οφείλεται στην ύπαρξη διπλού καταρράκτη στο χωριό που σχηματίζεται από παραπόταμο του Πείρου^[5][6].

Στην περιοχή των χωριών Χαλανδρίτσα-Καταρράκτης-Ροδιά έχουν βρεθεί αρχαιολογικά κατάλοιπα της μυκηναϊκής και γεωμετρικής περιόδου, γεγονός που μαρτυράει την κατοίκηση της περιοχής από τους προϊστορικούς χρόνους^[7][8].

Αναφέρεται στο οθωμανικό τιμάριο του 1461-63 ως «Guion Lopessi» και εμφανίζεται να έχει 15 κάτοικους^[5][6][9]. Στην βενετική καταγραφή Γκριμάνι του 1700 απογράφονται στο χωριό «Lepessi» 51 κάτοικοι (12 οικογένειες)^[5][6].

Σύμφωνα με τοπικές μαρτυρίες οι κάτοικοι έλκουν την καταγωγή τους από την Δημητσάνα^[6].

Αναφέρεται σε ενετική αγρονομική διάταξη του 1688, ότι κτηνοτρόφοι από το χωριό Γρόπα της ορεινής Αχαΐας ζημίωναν με τα κοπάδια τους καλλιεργήσιμες εκτάσεις των κατοίκων του χωριού^[5].

Το 1713 αποτελούσε κοινή ενορία με το γειτονικό χωριό Μπούγα^[5].

Το 1891 αναφέρεται ότι στο Λόπεσι, που είχε τότε 50 κατοίκους, υπήρχαν πολλά υποδηματοποιεία και πανδοχεία, ενώ το χωριό διακρινόταν για τα άφθονα και παγωμένα ύδατά του^[5]. Ο Χρήστος. Κορύλλος αναφέρει στα 1903 ότι το χωριό είχε 293 κατοίκους και διέθετε γραμματείο^[10].

Στις 20/04/1835 το τότε Λόπεσι υπήχθη στον νεοσύστατο τότε Δήμο Νεζερών^[1]. Στις 08/03/1841 (ΦΕΚ 5Α), με την κατάργηση του Δήμου Νεζερών, προσαρτάται στον τότε Δήμο Φαρών^[1].

Με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912, και την κατάργηση των περισσότερων δήμων, αποσπάται από τον Δήμο Φαρών και ορίζεται έδρα της νεοσύστατης τότε Κοινότητας Λοπεσίου^[1][2]. Στις ΦΕΚ 156Α - 08/08/1928 ο οικισμός μετονομάστηκε από Λόπεσι σε Καταρράκτης^[1][11], ομοίως και η κοινότητα^[2].

Με το ΦΕΚ 244Α της 04/12/1997, σύμφωνα με τη Διοικητική Μεταρρύθμιση «Καποδίστριας», προσαρτάται στον νέο Δήμο Φαρρών μέχρι το 2010 που εντάχθηκε στο Δήμο Ερυμάνθου (ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010) βάσει της Διοικητικής Μεταρρύθμισης «Καλλικράτης»^[1].

Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές^[12][13] είναι η εξής:

Αξίζει να δεί ο επισκέπτης τις πετρόχτιστες βρύσες και τα γραφικά σπίτια, την εκκλησία του χωριού και τα γύρω ξωκλήσια, τον τον τάφο της Πρωτογεωμετρικής Εποχής στη θέση «Αριδράκου», τα λείψανα Οικισμού της Μυκηναϊκής Εποχής στη θέση «Δρακότρυπα», τα λείψανα Οικισμού της Μεσοελλαδικής και Μυκηναϊκής Εποχής στη θέση «Ροδιά»^[4][5]. Σε απροσπέλαστο σημείο πολύ κοντά στους καταρράκτες υπάρχουν δύο θολωτοί τάφοι και δύο σπήλαια με αρχαία και χριστιανική λατρεία^[4][5].

• Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012).
• Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
• Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903.
• Arianna Rizio, Μυκηναïκή Τοπογραφία Αχαΐας, μετάφραση: Γεωργία Μερτή, εκδ. Εταιρεία Μελετών Μυκηναϊκής Αχαΐας, σειρά: Φαίδιμος, αρ. 3, Πάτρα 2010. ISBN 978-960-98124-2-9. (ηλεκτρονικό έγγραφο. απαιτείται σύνδεση)

• Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας. 
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Α΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Λόπεσι.

• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Καταρράκτη Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 20/11/2017.
• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Καταρράκτη Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 20/11/2017.
• Πανδέκτης: Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας - Λόπεσι-Καταρράκτης. pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε: 20/11/2017.
• Καταρράκτης. visit-erymanthos.gr. Ανακτήθηκε: 20/11/2017.