Maiatzaren 17

Maiatzaren 17a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hogeita hamazazpigarren eguna da, 138garrena bisurteetan. 228 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Pascual Madoz Jaiotza: Iruñea, 1806 eta 1806 Heriotza: Genova, 1870eko abenduaren 11 Iñigo Martínez Jaiotza: Ondarroa, 1991 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Ruhola Khomeini Jaiotza: Khomein (en) , 1900 eta 1902 Heriotza: Teheran, 1989ko ekainaren 3a Dennis Hopper Jaiotza: Dodge City, 1936 Heriotza: Venice, 2010eko maiatzaren 29a Erik Satie Jaiotza: Honfleur, 1866 Heriotza: Arcueil eta Paris, 1925eko uztailaren 1a Edward Jenner Jaiotza: Berkeley, 1749 Heriotza: Berkeley, 1823ko urtarrilaren 26a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 17ko jaiotzak Kassym-Jomart Tokayev • Trent Reznor • Andrea Alciato • Valie Export • Joseph Joubert • Julius Wellhausen • Udo Lindenberg • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Manuel Allendesalazar Jaiotza: Gernika-Lumo, 1856ko abuztuaren 24a Heriotza: Madril, 1923 Manuel Anatol Jaiotza: Irun, 1903ko maiatzaren 8a Heriotza: , 1990 Joan Mari Irigoien Jaiotza: Altza, 1948ko irailaren 30a Heriotza: Donostia, 2023 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Donna Summer Jaiotza: Boston, 1948ko abenduaren 31 Heriotza: Naples, 2012 Niccolò Paganini Jaiotza: Genova, 1782ko urriaren 27a Heriotza: Niza, 1840 Talleyrand Jaiotza: Paris, 1754ko otsailaren 2a eta 1754ko otsailaren 13a Heriotza: Paris, 1839 Vangelis Jaiotza: Agria (en) , 1943ko martxoaren 29a Heriotza: Parisko 15. barrutia, 2022 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 17ko heriotzak Béla Balázs • Jacques-Louis Lions • Samuel Clarke • Otto Wille Kuusinen • David Octavius Hill • Dirck Hals • Heinrich Martin Weber • Richard Pipes • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Igokundea. Homofobiaren, Transfobiaren eta Bifobiaren Aurkako Nazioarteko Eguna. 1837 - Irungo gudua jazo zen. 1863 - Rosalia de Castro idazle galiziarrak Cantares Galegos argitaratu zuen. Horren karira, Galiziar Letren Eguna ospatzen da. 1905 - Norvegiak independentzia lortu zuen, Suediatik bereiziz. 1940 - Bigarren Mundu Gerra: Alemaniak Brusela okupatu zuen. 1959 - Kubako Iraultza: Gobernu iraultzaileak Nekazal Erreformaren Legea onartu zuen. 1980 - Peruko Alderdi Komunistak (Sendero Luminoso bezala ezagutua) bere lehen eraso armatua burutu zuen Ayacuchon. 1981 - Munduko Osasun Erakundeak homosexualitatea gaixotasun psikikoen zerrendatik atera zuen. 2010 - Edurne Pasaban tolosarrak (irudian) falta zitzaion azken zortzimilakoa igo zuen, Shisha Pangma (8.046 m.), Txinan. + Gertaera gehiago... Egutegia Txantiloi:Maiatz2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Asteartea 2023: Asteazkena 2024: Ostirala 2026: Igandea 2027: Astelehena 2028: Asteazkena Izendegia Santutegia: Giulia Salzano, Paskual Baylon, Restituta Seaska egutegia: Dunize/Dunixe eta Neike.

• 1837 – Irungo gudua jazo zen.
• 1979 – ETAk Antonio Perez Garcia taberna bateko jabea hil zuen Lemoan.
• 2008 –
  • Iñaki Arriola, Eibarko alkatea, Gipuzkoako PSE-EEko idazkari nagusia aukeratu zuten botoen %98,31arekin. Miguel Buenen lekua hartu zuen.
  • Imanol Murua 1985tik 1991ra Gipuzkoako Ahaldun Nagusi izandakoa hil zen.
• 2010 – Edurne Pasaban tolosarrak falta zitzaion azken zortzimilakoa igo zuen, Shisha Pangma (8.046 m.), Txinan.

• 1990 – Munduko Osasun Erakundeak homosexualitatea psikiatria-nahasmenduen zerrendatik ezabatu zuen. Maiatzaren 17an homofobia, transfobia, bifobia eta beste antzeko fobien kontrako Nazioarteko Eguna ospatzen da.

• 2009 – Itxako emakumezko eskubaloi taldeak EHF kopa irabazi zuen.
• 2010 – Edurne Pasabanek hamalaugarren zortzimilakoa (Shisha Pangma) lortu zuen.
• 2018ko Durango-Durango Emakumeen Saria: Anna van der Breggen herbeherearra irabazle.

• 2006 – Txapeldunen Ligako finala Arsenal F.C. eta F.C. Barcelona taldeen artean jokatu zen. F.C. Barcelona kataluniar taldeak irabazi zuelarik.

• 1780 – Pascual Urdapilleta, bizkaitar militarra eta arkitektoa, Paraguain (h. 1856).
• 1790 – Jean Pierre Darrigol, lapurtar apaiz katoliko eta idazlea (h. 1829).
• 1806 – Pascual Madoz, nafar politikaria eta idazlea (h. 1870).
• 1893 – Tomás Pero-Sanz, bizkaitar politikaria eta Bilboko alkatea (h. 1959).
• 1906 – Juan Pablo Lojendio, gipuzkoar noble eta diplomazialaria (h. 1973).
• 1911 –
  • Eduardo Hernández Asiain, kubatar jatorriko nafar biolin-jotzailea, Habanan (h. 2010).
  • Maurice Zelhai, baxenafar errugbilaria (h. 1980).
• 1914 – Pío Iraizoz Francés, nafar apaiz, organo-jotzaile, koru-zuzendari eta musikagilea (h. 1991).
• 1919 – Jose Maria Kerexeta, gipuzkoar futbolaria (h. 1989).
• 1947 – Elvira Kortajarena, gipuzkoar politikaria.
• 1958 - Begoña Etayo Ereña, bizkaitar irakasle eta ekintzaile feminista.
• 1964 – Garbiñe Abasolo, bizkaitar modelo-ohia eta enpresaburua.
• 1966 –
  • Luis Fernando Dadie, gipuzkoar futbolari ohia.
  • Esteban Pérez Esquivel, argentinar musikaria eta luthierra.
  • Jesús María Visitacion Villan, gipuzkoar paralinpiar futbolari ohia.
• 1967 – Isabel Sola, nafar birologoa
• 1969 – Andoni Aldekoa, bizkaitar kazetaria, EITBko zuzendaria.
• 1970 – Iñaki Elizalde, nafar zinema zuzendari eta gidoigilea.
• 1977 – Iker Galartza, gipukoar aktorea eta gidoigilea.
• 1980 – Mikel Alonso, gipuzkoar futbolaria.
• 1981 – Beñat Albizuri, bizkaitar txirrindularia.
• 1982 – Sheila Alaña, bizkaitar saskibaloi-jokalari ohia.
• 1988 –
  • Adrian Crowley, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
  • Adrián Legasa, bizkaitar txirrindulari ohia.
• 1990 –
  • Jon Gomez, bizkaitar musikaria eta telebista aurkezlea.
  • Juan Peralta, nafar txirrindularia.
• 1991 – Iñigo Martinez, bizkaitar futbolaria.
• 1992 – Koldo Berasaluze, bizkaitar futbolaria.
• 1995 – Irene Loizate, bizkaitar duatleta eta txirrindularia.
• 1997 – Oier Sarriegi, gipuzkoar futbolaria.

• 1155 – Jien, Japoniako fraide budista, historialari eta poeta (h. 1225).
• 1504 – Pio V.a, Aita santua (h. 1572).
• 1587 – Esaias van de Velde, herbeheretar margolaria (h. 1630).
• 1663 – Rosine Elisabeth Menthe, Rodolfo Augusto Brunswick-Wolfenbüttelekoaren emazte morganatikoa (h. 1701).
• 1749 – Edward Jenner, ingeles medikua, immunologiaren aitatzat hartua (h. 1823).
• 1768 –
  • Karolina Brunswickekoa, Britainia Handiko erresumako erregina ezkontidea (h. 1821).
  • Henry Paget (Angleseyko I. markesa), britainiar militar eta politikaria (h. 1854).
• 1833 – Manuel Murguía, galiziar idazle eta historialaria (h. 1923).
• 1836 – Norman Lockyer, ingeles zientzialari eta astronomoa, helioaren aurkitzailea (h. 1920).
• 1842 – August Thyssen, alemaniar enpresaburua (h. 1926).
• 1845 –
  • Pedro Lira, txiletar margolari eta arte kritikaria (h. 1912).
  • Jacint Verdaguer, kataluniar idazlea (h. 1902).
• 1858 – Mary Adela Blagg, britainiar astronomoa, Ilargiko izendegiaren egilea (h. 1944).
• 1861 – Maxime Maufra, frantziar margolari, grabatzaile eta litografoa (h. 1918).
• 1866 – Erik Satie, frantziar musikagilea (h. 1925).
• 1873 –
  • Henri Barbusse, frantziar idazlea eta kazetaria (h. 1935).
  • Dorothy Richardson, britainiar eleberrigilea (h. 1957).
• 1877 – Juana Borrero, kubatar poeta eta margolaria (h. 1896).
• 1886 –
  • Alfontso XIII.a Espainiakoa, Espainiako erregea (h. 1941).
  • Teodora Zuloaga, espainiar zeramikaria (h. 1976).
• 1889 – Alfonso Reyes, mexikar diplomatikoa, idazlea eta literatura-kritikaria (h. 1959).
• 1897 – Odd Hassel, norvegiar kimikaria, 1969ko Kimikako Nobel Saria (h. 1981).
• 1899 –
  • Anita Conti, frantziar esploratzaile eta argazkilaria, Frantziako lehen emakume ozeanografoa.
  • Carmen de Icaza, espainiar kazetari eta idazlea (h. 1979).
  • Henry Habberley Price, galestar filosofoa (h. 1984).
• 1904 – Jean Gabin, frantziar antzezlea (h. 1976).
• 1908 – Antonio Pesenti, Il gatto di Zogno, italiar txirrindularia (h. 1968).
• 1909 – Giulio Carlo Argan, italiar artearen eta arkitekturaren historiako kritikaria (h. 1992).
• 1911 –
  • Antonio Tovar, espainiar filologoa, hizkuntzalaria eta historialaria (h. 1985).
  • Maureen O'Sullivan, irlandar aktorea (h. 1998).
• 1912 – Mary Kenner, estatubatuar asmatzailea (h. 2006).
• 1917 – Radomir Putnik, serbiar jenarala (h. 1917).
• 1918 – Birgit Nilsson, suediar sopranoa (h. 2005).
• 1924 – Gabriel Bacquier, frantziar opera abeslaria, baritonoa (h. 2020).
• 1929 – Jean-Denis Bredin, frantziar abokatu eta idazlea (h. 2021).
• 1933 – Jean Vautrin, frantziar zinemagilea eta idazlea (h. 2015).
• 1935 – Rafael Canogar, espainiar margolari eta eskultorea.
• 1936 –
  • Philippe Boesmans, belgikar musikagilea (h. 2022).
  • Lars Gustafsson, suediar eleberrigile eta olerkaria (h. 2016).
  • Dennis Hopper, estatubatuar aktore eta ekoizlea (h. 2010).
• 1938 – Paolo Bortoluzzi, italiar dantzaria (h. 1993).
• 1940 – Miguel Bonasso, argentinar idazle, kazetari eta politikaria.
• 1943 – Sirajuddin Perliskoa, Perlisko raja eta Malaysiako erregea.
• 1945 – Jorge Maria Ribero-Meneses, espainiar filologo eta idazlea.
• 1947 – Carlos Romeu, kataluniar idazle, historialari eta umorista grafikoa (h. 2021).
• 1948 –
  • Dick Gaughan, eskoziar folk kantautore eta abeslaria.
  • Horst Köppel, alemaniar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1949 – Aletta Bezuidenhout, kenyar-hegoafrikar aktore, zinemagile eta antzerkigilea (h. 2024).
• 1950 – Janez Drnovšek, Esloveniako presidentea (h. 2008).
• 1952 –
  • Josep Lluís Carod-Rovira, ERCko kataluniar politikaria.
  • Domingos Raposo, irakaslea eta Mirandes hizkuntzan espezialista.
• 1954 – Patsy Reddy, Zeelanda Berriko gobernadore nagusia.
• 1955 – Bill Paxton, estatubatuar zinema eta telebistako aktore eta zuzendaria (h. 2017).
• 1956 –
  • Sugar Ray Leonard, estatubatuar boxeolaria.
  • Bob Saget, estatubatuar aktorea (h. 2022).
• 1958 – Paul Di'Anno, britainiar rock abeslaria, Iron Maiden taldeko kidea (h. 2024).
• 1960 – Makoto Sugiyama, japoniar futbolari ohia.
• 1961 – Enya, irlandar abeslaria.
• 1962 –
  • Ferenc Krausz, hungariar austriar fisikaria, 2023ko Fisikako Nobel Saria.
  • Rosalind Picard, estatubatuar informatika-ingeniaria, MITeko Media Lab-en konputazio afektiboko Ikerketa Taldearen sortzailea eta zuzendaria.
• 1967 – Joseph Acaba, estatubatuar irakasle, hidrogeologo eta NASAko astronauta.
• 1969 – Joan Llaneras Roselló, pistako espainiar txirrindulari ohia.
• 1970 – Giovanna Trillini, florete modalitateko italiar eskrimalaria.
• 1971 – Maxima Zorreguieta, Herbehereetako erregina ezkontidea.
• 1973 – Sasha Alexander, estatubatuar aktorea.
• 1974 –
  • Andrea Corr, The Corrs taldeko irlandar abeslaria.
  • Tamara Rojo, espainiar dantzari eta ballet zuzendaria.
• 1976 –
  • Rochelle Aytes, estatubatuar aktorea, ahots-aktorea eta modeloa.
  • Endry Cardeño, kolonbiar emakumezko aktore transgeneroa.
  • Mayte Martínez, espainiar atleta ohia, 800 metrotan aditua.
• 1977 – Pablo Prigioni, argentinar-italiar saskibaloi jokalaria.
• 1980 – Erica Quinn Jennings, irlandar jatorriko lituaniar abeslaria.
• 1981 – Laura Hojman, espainiar dokumentalista, gidoilaria, produktorea eta film-zuzendaria.
• 1982 –
  • Vjosa Osmani, Kosovoko presidentea.
  • Tony Parker, frantziar saskibaloi jokalari ohia, NBAren final bateko MVP izaten lehenengo europarra.
• 1983 – Masahiro Okamoto, japoniar futbolaria.
• 1984 – Passenger, ingeles folk-rock abeslari eta konpositorea.
• 1985 – Greg Van Avermaet, belgikar txirrindularia.
• 1987 – Edvald Boasson Hagen, norvegiar txirrindularia.
• 1988 –
  • Mónica Ojeda, ekuadortar idazlea.
  • Nikki Reed, estatubatuar aktore, gidoigile, abeslari eta modeloa.
  • Koki Yonekura, japoniar futbolaria.
• 1989 –
  • Yuri Kawamura, japoniar futbolaria.
  • Thalita Zampirolli, brasildar enpresaburu, modelo eta aktore transgeneroa.
• 1990 – Ján Kuciak, eslovakiar ikerketa-kazetaria (h. 2018).
• 1994 –
  • Devin Thomas, estatubatuar saskibaloi jokalaria.
  • Ahmed Yasser, qatartar futbolaria.
• 1995 – May Simón Lifschitz, argentinar-daniar aktorea eta modeloa.
• 1998 – Patri Guijarro, espainiar futbolaria.
• 2002 - Léon Marchand, frantziar igerilaria, tximeleta eta misto estiloetan aditua.

• 1823 – Joan Batista Agirre, nafar idazlea (j. 1742).
• 1923 – Manuel Allendesalazar, bizkaitar ingeniaria eta politikaria, Madrilen (j. 1856).
• 1937 – Remigio Gandasegi, euskal artzapezpikua, Valladoliden (j. 1871).
• 1952 – Eulojio Bengoa, bizkaitar idazle eta misiolaria (j. 1873).
• 1979 – Ximon Ibarra, Zubikoa, nafar bertsolaria (j. 1905).
• 1990 – Manuel Anatol, gipuzkoar futbolaria (j. 1903).
• 1999 – Jose Ignazio Urbieta, gipuzkoar futbolaria, dekoratzailea eta erraldoien zein buruhandien fabrikatzailea (j. 1915).
• 2004 – Antonio Segura, bizkaitar botanikaria, Sorian (j. 1921).
• 2007 – Oihana Alkorta, gipuzkoar musikari eta abeslaria (j. 1977).
• 2008 – Imanol Murua Arregi, euskal idazlea, irakaslea, kazetaria eta politikaria (j. 1935).
• 2023 – Joan Mari Irigoien, euskal idazlea (j. 1948).

• 1395 – Maria I.a Hungariakoa, Hungariako eta Kroaziako erregina (j. 1371).
• 1510 – Sandro Botticelli, italiar margolaria (j. 1445).
• 1558 – Francisco de Sá de Miranda, portugaldar idazlea (j. 1481).
• 1606 – Dmitri I.a Errusiakoa Faltsua, Errusiako tsarra (j. 1582).
• 1625 – Francisco Gómez de Sandoval y Rojas, Lermako lehen dukea, espainiar politikaria eta estatu gizona.
• 1635 – Domenico Tintoretto, italiar margolaria (j. 1560).
• 1727 – Katalina I.a Errusiakoa, Errusiako enperatriza (j. 1684).
• 1765 – Alexis Clairaut, frantziar matematikaria (j. 1713).
• 1797 – Michel-Jean Sedaine, frantziar dramagilea (j. 1719).
• 1802 – Sofia Antonieta Brunswick-Wolfenbüttelekoa, alemaniar dukesa (j. 1724).
• 1822 – Armand Emmanuel du Plessis de Chinon, frantziar militar eta politikaria (j. 1766).
• 1829 – John Jay, estatubatuar politikari, epaile eta diplomazialaria (j. 1745).
• 1838 – Charles Maurice de Talleyrand-Périgord, Frantziako 1. lehen ministroa (j. 1754).
• 1870 – Radhanath Sikdar, bengaliar matematikaria (j. 1813).
• 1875 – John C. Breckinridge, Ameriketako Estatu Batuetako 14. presidenteordea (j. 1821).
• 1880 –
  • Christen Andreas Fonnesbech, Danimarkako lehen ministroa (j. 1817).
  • Ferenc Ribáry, hungariar historialaria, idazlea eta unibertsitateko irakaslea (j. 1827).
• 1886 – John Deere, estatubatuar asmatzailea eta Deere & Company enpresaren sortzailea (j. 1804).
• 1891 – Gina Ranjičić, ezagutzera eman den lehenengo poeta eta idazle ijitoa.
• 1892 – Pedro Goyena, argentinar abokatu, idazle eta politikaria (j. 1843).
• 1935 – Paul Dukas, frantziar musikagilea (j. 1865).
• 1944 – Milena Jesenská, txekiar idazle, kazetari eta itzultzailea (h. 1896).
• 1947 – George Forbes, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1869).
• 1960 – Jules Supervielle, uruguaiar frantziar olerkaria (j. 1884).
• 1982 – Peter Boardman, britainiar mendizalea eta idazlea (j. 1950).
• 1987 – Gunnar Myrdal, suediar ekonomialaria, 1974ko Ekonomiako Nobel Saria (j. 1898).
• 1989 – Lucia Moholy, txekiar argazkilaria (j. 1894).
• 1994 – Irène Hamoir, belgikar poeta, saiakeragile eta artista, Belgikako surrealismoaren pertsonalitate garrantzitsuenetarikoa (j. 1906).
• 2002 – László Kubala, hungariar futbolaria (j. 1927).
• 2004 – Tony Randall, estatubatuar aktorea (j. 1921).
• 2007 – Lloyd Alexander, estatubatuar idazlea (j. 1924).
• 2009 –
  • Mario Benedetti, uruguaiar idazlea (j. 1920).
  • Octavia St. Laurent, estatubatuar emakumezko artista transexuala (j. 1964).
• 2010 – Yvonne Loriod, frantziar pianista (j. 1924).
• 2012 – Donna Summer, estatubatuar abeslaria (j. 1948).
• 2013 –
  • Elijah Harper, kanadar legegilea, Ojibwa-creeak indiar herriko kidea (j. 1949).
  • Jorge Rafael Videla, Argentinako diktadorea (j. 1925).
• 2014 – Gerald Edelman, estatubatuar biokimikaria, 1972ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1929).
• 2015 – Lita de Lázzari, argentinar telebista-aurkezlea eta etxekoandre mediatikoa (j. 1925).
• 2016 – Paulo Emilio, brasildar futbolari eta entrenatzailea (j. 1936).
• 2017 –
  • Chris Cornell, estatubatuar kantautorea, abeslaria eta gitarrista (j. 1964).
  • Rhodri Morgan, Galesko lehen ministroa (j. 1939).
• 2018 – Nicole Fontaine, frantses politikaria, Europako Legebiltzarrako presidentea (j. 1942).
• 2019 – Herman Wouk, estatubatuar idazlea (j. 1915).
• 2022 – Vangelis, musika elektronikoko greziar konposatzailea (j. 1943).
• 2024 –
  • Sid Going, zeelandaberritar errugbilaria (j. 1943).
  • Roberta Marrero, kanariar artista plastikoa, idazlea eta abeslaria (j. 1972).

• Homofobiaren, Transfobiaren eta Bifobiaren Aurkako Nazioarteko Eguna.
• Sehaska egutegiko izendegia: Dunize/Dunixe eta Neike.