دوران طلایی دزدی دریایی
دوران طلایی دزدی دریایی (به انگلیسی: Golden Age of Piracy)، یک اصطلاح رایج برای اشاره به یک یا چند طغیان دزدی دریایی در تاریخ دریانوردی است. در مقبولترین تعریف، دوران طلایی دزدی دریایی از دههٔ ۱۶۵۰ شروع و تا ۱۷۳۰ خاتمه مییابد،
یک دورهٔ ۸۰ ساله که با فجیعترین نبردها و غارتهای دریایی همراه بود. غارتهایی که در غرب عمدتاً توسط ملوانان اروپایی و در شرق نیز توسط دزدان دریایی چینی صورت گرفت. با کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب[و ۱] که تنها راه رفتن به آنجا آبهای اقیانوس بود، انواع کشتیهای باربری و نظامی به سوی این قاره سرازیر شدند و تشکیل مستعمره[و ۲]های جدیدی دادند. در حقیقت اولین غارتگر و استعمارگر این منطقه شاید به تعبیری خود کلمب باشد. دوران طلایی دزدان دریایی در مجموع شامل سه بخش عمده میباشد
مستعمرات جدید و پیدایش دزدان دریاییپس از کشف آمریکا سومین ضلع یک مثلث تجاری تکمیل گردید که به مثلث بازرگانی معروف گشت، طبق این مثلث و بر روی نقشه، از قاره اروپا انواع منسوجات،[و ۱۰] شراب، و سایر محصولات تولیدی مقبول آفریقا به آنجا ارسال میگردید، بردهها[و ۱۱] از آفریقا و مبدأ جزایر قناری[و ۱۲] به سمت قاره آمریکا و منطقه کارائیب برده میشد و در نهایت سومین ضلع این نقشه ارسال تنباکو،[و ۱۳] شکر و کتان[و ۱۴] از آمریکا به اروپا بود، یکی از عمده دلایل مقبولیت این مسیر بازرگانی برای ناخدایان استفاده از جریانهای دریایی[و ۱۵] و بادهای موسمی[و ۱۶] مناسب برای دریانوردی بود، فرانسویها، انگلیسیها، هلندیها، پرتقالیها به قصد تسلط بر آمریکا. ثروت و منابعشان را روانهٔ آبها کردند، سه کشور اروپایی برای نخستین بار به آمریکای شمالی کوچیده و در آنجا اقامت گزیدند.
بیشتر نو کوچان نخستین، به دلایل اقتصادی از اقیانوس اطلس گذشته و وارد آمریکا شدند اما برخی دیگر نیز موطن خودشان را به واسطه انگیزههای ایدهآلیستی از قبیل آزادی مذهبی، صلحجویی و غیره ترک کردند، نو کوچان انگلیسی عموماً در طول ساحل شرقی ایالات متحده و نو کوچان فرانسوی بر کرانههای رودخانه سن لوران اقامت گزیدند. تا سال ۱۶۰۷ صدو چهار کلونی در جیمز تاون،[و ۱۸] ویرجینیا،[و ۱۹] و منطقهٔ کارائیب تأسیس گردید، برخی از کلونیها اختصاصی بود که به وسیلهٔ مالکان ثروتمند و معمولاً اشراف ایجاد میگردید و کنترل میشد، در عرض چند دهه دزدی دریایی هم رواج یافت و این مثلث بازرگانی برای آنها تبدیل به مثلث طلایی شد، گروههای غارتگر مختلف. پهنهٔ آبها را میان خود تقسیم کردند، غارت کشتیها نه تنها دزدان دریایی را ثروتمند میکرد بلکه آنها را صاحب قدرت و تجهیزات نظامی هم مینمود اغلب گروههایی که بعدها به راهزنان دریا مشهور شدند ابتدا جاشوها[و ۲۰][یادداشت ۱] و سربازان کشتیهای جنگی بودند که از طرف کشورهای مختلف به آمریکا فرستاده میشدند تا در جستجوهای خطرناک، گنج[و ۲۱] یا محمولههای با ارزش پیدا کنند. به تدریج دستههای مختلف در آمریکا پایگاههایی برای خود ساختند و بندرها و لنگرگاهها را بر پا کردند و در دریا هم به سختی با یکدیگر درگیر شدند. هر کس هر قلمرویی در خشکی یا در آب داشت با شمشیر و تفنگ به دست آورده بود. جنگافزار و آذوقه بسیار پرارزش بود چرا که باید از آن سوی اقیانوس به آمریکا میرسید، در این میان جنگ و بی نظمی منطقه را دربر گرفته بود. در میان این بی قانونی و چند دستگی که بین قدرتهای بزرگ وجود داشت، سر و کله دزدان دریایی پیدا شد، برای راهزنی و دزدی دریایی در ابتدای کار قانونی وجود نداشت چرا که در آن کشمکش، دزدی از کسانی حساب میشد که خودشان از جای دیگری دزدی کرده بودند. دورهٔ افسانهای دزدان دریایی ۸۰ سال و از تاریخ ۱۶۵۰ تا ۱۷۳۰ به طول انجامید. در این دوره هر محموله، کشتی مسافربری و حتی کشتی جنگی در خطر حمله شدید و بیرحمانه یکی از گروههای دزدان دریایی قرار داشت، زنان و بچههای کوچک هم از این حملهها در امان نبودند، در منطقهٔ جامائیکا و با مرکزیت ناسائو، دزدان دریایی تشکیل یک اجتماع متمرکز به نام جمهوری دزدان دریایی را پی ریزی کردند که اغلبِ قوانین راهزنی، تقسیم غنایم و نقشهٔ حملات از این مرکز شکل میگرفت سنگدلترین دزدان دریایی
دزدان دریایی علیه حکومتهافرانسیس دریک[و ۴۶] دریانورد و دزد دریایی انگلیسی ۵۰ سال پس از ماژلان[و ۴۷] کره زمین را دور زد، پس از انجام بسیاری از سفرها و راهزنیهایش، ثروتی سرشار به انگلستان آورد. دریک با حمله و غارت کشتیهای اسپانیایی اموال بسیاری را به زور از کشتیهای اسپانیایی گرفت، ملکه الیزابت اول[و ۴۸] به واسطه دشمنی با اسپانیاییها دزدیهای دریک را نادیده گرفت و حتی او را تشویق و ترغیب کرد، با شکست ناوگان دریایی اسپانیا در نزدیکی سواحل انگلیس به سال ۱۵۸۸ قدرت یک انگلیس متحد به اوج خود رسید، این جنگ و جدل در پی بروز یک خصومت دینی و فردی بین فیلیپ دوم[و ۴۹] پادشاه کاتولیک اسپانیا و الیزابت اول ملکه پروتستان انگلیس شعلهور گشت. ناوگان[و ۵۰] فیلیپ بزرگترین ناوگانی بود که دنیا به خود دیده بود که شامل ۲۴ فروند کشتی جنگی توپ دار و ۴۰ کشتی تجارتی تبدیل شده به ناو جنگی، ۲۵ کشتی تدارکاتی به همراه ۳۶ کشتی کوچکتر، در مقابل ناوگان انگلیس از ۷۰ فروند کشتی مختلف تشکیل مییافت ولی تعداد توپهای آنها دو برابر اسپانیاییها بود. انگلیسیها تاکتیک جدید محاصره و غرق کشتیها را در ازای وارد شدن و تصرف آن در پیش گرفتند، نتیجه نبرد به نفع انگلیس تمام شد و این نبرد تمام معادلات امپریالیستی آن روزگار را تغییر داد و انگلستان را تبدیل به قدرت بی چون و چرای دریاها نمود،[۷]
قاره آمریکا برای اسپانیا یک منبع درآمد غیرقابل انکار بود. طلاها و سنگهای قیمتی[و ۵۲] بسیار توسط کشتیهای اسپانیایی به سمت قاره اروپا مرتب در حال رفتوآمد بودند. به تدریج مزاحمانی بر سر راه اسپانیاییها پیدا شدند که مهترین آنها نیروی دریایی انگلیس بود. در آن زمان میان انگلستان و اسپانیا بر سرِ تصاحب قدرت دریایی و بِلامُنازع جنگ لفظی شدیدی وجود داشت. انگلیسیها مرتب و به شکل فزایندهای به داخل متصرفات اسپانیا رفتوآمد میکردند. هنری مورگان[و ۵۳][۸] کسی بود که تحت استخدام انگلستان بود و جزو نیروی دریایی این کشور محسوب میشد و مأموریت او این بود که حرکت محمولهها و کشتیهای اسپانیایی را به سمت آن کشور مُختل کند. اقدامات هنری مورگان از طرف انگلستان تقدیر شد و به او مقام شوالیه[و ۵۴] دادند و همچنین او را به حکومت جامائیکا منصوب کردند که در آن زمان تحت سلطهٔ انگلستان بود. در این میان حکومت اسپانیا نیز بیکار نبود و برای مقابله به مثل با امپراتوری[و ۵۵] بریتانیای کبیر[و ۵۶] چارهای اندیشید. اسپانیا هم همان روش کشور رقیب خودش را پیش گرفت و این بار با یک دزد دریایی قهار به نام آمارو فارگو قرارداد بست، فارگو کار خود را با غارت از جزایر قناری آغاز کرده بود و برای خودش آوازهای دست و پا کرده بود به کشتیهای هر دو کشور انگلستان و هلند حمله میکرد دزدان دریایی بربردزدان دریایی بربر[و ۵۷] اصطلاحی است برای گروه دزدان دریایی شمال آفریقا و عمدتاً دریای مدیترانه، پایگاه و مناطق سکونت و گشت زنی آنها محدود به بنادر تونس، طرابلس، الجزایر و مراکش میباشد، آغاز فعالیت آنها به زمان شروع جنگهای صلیبی[و ۵۸] بر میگردد، تا اوایل قرن نوزدهم روستاهای ساحلی و شهرهای ایتالیا، اسپانیا و جزایر دریای مدیترانه توسط آنها غارت شد. از قرن ۱۷ دزدان دریایی بربر گاهی در مناطق اقیانوس اطلس و نواحی ایسلند هم دیده میشدند، در کتاب پروفسور رابرت دیویس[و ۵۹] استاد تاریخ دانشگاه اوهایو گفته شده که بین ۱ تا ۱/۵ میلیون اروپایی توسط دزدان دریایی بربر دستگیر و به عنوان برده در جهان عرب بین قرون ۱۶ تا ۱۹ فروخته شدند.[۹][۱۰] اوایل قرن ۱۷ اوج شکوفایی راهزنی این دزدان قلمداد میشود، در این زمان فقط در الجزایر حدود بیست هزار نفر اسیر، زندانی دزدان بود، به ثروتمندان اجازه داده میشد تا با پرداخت دیه یا خونبها آزادی خود را خریداری نمایند و آزاد شوند اما فقرا به بردگی محکوم میشدند. در میان اسرا نه تنها از اهالی ایتالیا و اسپانیا بلکه مسافران آلمانی و انگلیسی هم دیده میشدند، اولویت اسارت برای آنها جوانان و کسانی بودند که در وضعیت جسمی مناسبی قرار داشتند. همهٔ کسانی که مقاومت میکردند بلافاصله کشته میشدند، یکهتازی و رفاه دزدان دریایی بربر تا اوایل قرن ۱۹ ادامه داشت. در آن زمان ایالات متحده نوپای آمریکا پرداخت هر گونه فدیه به دزدان در جهت آزادی گروگانها را رد کرد و وارد اولین و دومین جنگ با این دزدان در شمال آفریقا شد و دزدان دریایی بربر اسیر ملوانان آمریکایی شدند. کشورهای فرانسه و انگلستان نیز به دنبال آمریکا حملاتی را علیه دزدان دریایی بربر آغاز نمودند تا اینکه این منطقه از لوث وجود آنها پاک گردید. قوانین دزدان دریاییبر خلاف تصور عموم دزدان دریایی در زندگی شخصی خودشان قوانین بسیار محرزی داشتند و عدم رعایت قوانین مذکور از طرف هر ملوان تبعات بسیار بدی برایش به همراه داشت تعدادی از قوانین فراگیر در میان اغلب کاپیتانها و کشتیها از این قرار بود:
قرارداد اوترخت و پایان عصر طلاییدر سال ۱۷۱۳ قراردادی به نام اوترخت[و ۶۵][۱۳] بود که سر انجام به تاخت و تاز دزدان دریایی پایان داد. در این قرارداد، نیروهای دریایی اسپانیا، انگلستان، فرانسه و استانهای متحد متعهد شدند که نیروهای زیادی را برای محافظت از آبهای بینالمللی و برقراری آرامش در منطقهٔ کارائیب آموزش دهند و کشتیهای جنگی متعددی را برای این امر اختصاص دهند، فرانسه که در آن زمان تحت پادشاهی لوئی چهاردهم[و ۶۶] از سلسله پادشاهان بوربون[و ۶۷] بود به دلیل نفوذ انگلستان در قاره آمریکا که منجر به ایجاد مستعمرات بسیاری شده بود با امضای این قرارداد در ابتدای کار چندان موافق نبود. این کشور هر چند نیروی نظامیِ دریایی نسبتاً قوی داشت اما در زمینهٔ داشتن دزدانِ دریایی بومی برخلاف اسپانیا و انگلستان عملاً حرفی برای گفتن نداشت و به همین دلیل به خاطر جلوگیری از حملات دزدان دریایی به کشتیهای نظامی و مسافری و باربری اش صلاح در این دید که به جمع امضا کنندگان این قانون بپیوندد. با شکلگیری این نیروی متحد در عرض چند سال اکثر دزدان دریایی یا در جنگ با نیروهای محافظ دریا کشته شدند یا به اسارت درآمدند و به زندان افتادند و در نهایت به چوبهٔ دار[و ۶۸] سپرده شدند. تبعات قرارداد اوترخت برای دزدان دریاییثبت و اجرای قرارداد اوترخت برای مقابله با دزدان دریایی تبعات بسیاری به همراه داشت، در ماههای آغازین این قرارداد هیچ واکنشی از طرف دزدان صورت نگرفت اما با شروع حملات قوای متحد. ورق برگشت، شدت و بازخورد حملات به گونهای بود که تعداد بسیار زیادی از دزدان به نقاط نامعلومی فرار کردند و تعداد بسیاری از آنها وقتی در تنگنا قرار گرفتند به شیوهٔ دزدان دریایی انتحار[و ۶۹] کردند و برخی از آنها غنایمی را که در طی سالها راهزنی به دست آورده بودند در جای نامعلومی پنهان ساختند. از جمله نکات اصلی و تبعات قرارداد اوترخت میتوان به چند مورد اشاره داشت:
ثروتمندترین دزدان دریاییدر سال ۲۰۰۸ مجله فوربز[و ۷۵] تحقیق دسته اولی را آغاز کرد که بیانگر موضوع جالبی بود، این مجله با احتساب، انواع ریخت و پاشها، حقوق ملوانان، هزینه تعمیرات، باج و رشوه پرداختی به بعضی از مسئولان امور، به جمع مبلغی برای هر یک از دزدانِ این لیست رسید که نکتهٔ جالبی است، طبق این جدول پر درآمدترین دزد دریایی تمام دوران تاکنون ساموئل بلامی[و ۷۶] معروف به سام سیاه[و ۷۷] بوده با مجموع درآمد ۱۲۰ میلیون دلار، بلامی متولد ۱۶۸۹–۱۷۱۷ با تنها ۲۸ سال سن در هنگام مرگ جوانترین و ثروتمندترین دزد دریایی انگلیسی قرن ۱۷ میباشد. او و نیروهای تحت امرش دست کم ۵۳ کشتی را اسیر و غارت کردند. به دلیل سخاوت و رحمی که بر مسافران میآورد از طرف گروه وی به او لقب رابین هود[و ۷۸] دزدان دریایی داده شد، جدول زیر نمونه کامل این تحقیق و درآمدها میباشد.[۱۵]
هنر رومانتیک و دزدان دریاییکتاب تاریخ عمومی دزدان دریایی که در سال ۱۷۲۴ توسط کاپیتان چارلز جانسون نوشته شد تا آن زمان کاملترین مرجع برای شناخت دزد دریایی، زندگی، حملات و غارت آنها بود و به عنوان منبع اصلی برای شرح حال بسیاری از دزدان دریایی شناخته شد. فارغ از جنبهٔ خشونت و سبعیت. در زمینهٔ هنر. اعم از ادبیات، موسیقی، و بهخصوص نقاشی دزدان دریایی موج تازهای به نام موج رومانتیک که دورهای از هنر در اروپا بود را به وجود آوردند. مشهورترین رمان در این زمینه که کاملاً منطبق بر الگوی زندگی و حرفهٔ دزدان دریایی نگارش شد کتاب جزیره گنج[و ۷۹] اثر رابرت لویی استیونسن[و ۸۰] و همچنین کتاب پیتر پن[و ۸۱] اثر جیمز بری[و ۸۲] میباشد،
طوطی نشسته بر شانه، کلاه سه گوش، پامیخ[یادداشت ۵] چشمبند[و ۸۴] معروف دزدان که یک چشم معیوب آنها را میپوشاند، دوربین تک چشم، تپانچه و شمشیری که به کمر بسته شده، دندانهای زرد یا قالباً افتاده به دلیل بیماری اسکوربوت[و ۸۵] و بسیاری از شمایلهای دیگر که با این کتاب معرفی شد، کتاب مشهور دانیل دفو[و ۸۶] به نام رابینسون کروزوئه[و ۸۷] نیز یکی دیگر از این موارد مشهور است و در حقیقت بر پایه اصل داستان که دفو به آن استناد میکند الکساندر سیلکریک ملوانی بوده که به دلیل تمرد و سر پیچی از دستور کاپیتان. طبق رسم دزدان دریایی در جزیرهای خالی از سکنه و متروک تنها با یک تپانچه و یک گلوله رها میشود تا سرنوشت برای او مقدر نماید هر آنچه که هست. در زمینهٔ نقاشی هم آثار بسیار زیادی از این دست وجود دارد که اغلب نمایانگر جنگ میان کشتیها و گاهی غارت آنها میباشد، در بحثهای بینالمللی سال ۱۹۹۰ پیشنهاد شد که یک روز به نام روز دزدان دریایی[و ۸۸] انتخاب شود.[۱۶] در این روز که مطابق با ۱۹ سپتامبر میباشد و به عنوان جشن تعطیلات مسخرهآمیز هم از آن یاد میشود. اغلب مردم لباسهایی به شکل و شمایل دزدان میپوشند و با لهجهٔ دزدان دریایی با یکدیگر صحبت میکنند. جستارهای وابستهیادداشتها
واژگان
منابع
مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Golden Age of Piracy». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی. پیوند به بیرون |