|
ریواس
ریواس (نام علمی: Rheum) گیاهی است از تیره هفت‌بندیان (Polygonaceae) بومی آسیا (به احتمال سیبری یا هیمالیا) که از سده شانزدهم در اروپا کشت می‌شد. نوشته‌ها حاکی از آن است که پیش از میلاد مسیح در چین به عنوان دارو مصرف می‌شد. ریواس در صنعت رنگ‌سازی باعث تولید رنگ ریواسی می‌شود. در زبان ترکی به این گیاه اوشگون گفته می شود.[۱][۲] ریشهشناسینام اصلی آن ریواچ است و ریواس و رواش از آن ریشه می‌گیرد. در فلات شرقی ایران- فارسی زبانان آن را به نام رواش و ریواچ می‌شناسند امروزه در ادبیات کتابی آن را ریواس می‌گویند در افغانستان به آن رواش و چوکری می‌گویند.[۳] برگ ریواسساقه ترش مزه و مفید ریواس خواصی جدا از برگ آن دارد و از آن در تهیه غذاهای گوناگون استفاده می‌شود. اگر چه می‌توان این ساقه را خام خواری کرد اما برگ‌های آن مسموم‌کننده هستند. دو ترکیب به نام اگزالیک اسید و آنتراکوینون گلیکوسید در برگ‌های ریواس یافت شده که به بدن آسیب می‌رسانند.[۴][۵] محل رشدریواس گیاهی است که به صورت طبیعی و دیمی رشد می‌کند و در مناطقی که گل لاله وجود دارد این گیاه نیز رشد می‌کند.[۶][۷][۸] بیشتر در مناطق کوهپایه و سردسیر رشد می‌کند و به آبیاری نیاز ندارد. فصل برداشت ریواس در بیشتر مناطق ایران فروردین ماه است. ریواس همچنین در کوههای زرندیه (معادن اصلی ریواس) و دامنه کوهستان‌های آذربایجان و کردستان ومنطقه فریدن استان اصفهان ارتفاعات لرستان و سالوک در خراسان شمالی و زاگرس و بلندی‌های البرز در شمال تهران و در استان خراسان رضوی به‌خصوص شهرستان نیشابور، شهرستان کوهسرخ و شهرستان کاشمر و شهرستان گناباد که در بهار روییده و بومیان با چیدن سنگ دور ساقه‌اش آن را پرورانده و سبب بلندتر شدن ساقه‌اش می‌گردند. ریواس ساقه بلند و با ریواچ قاقوری که از ساقه آن شربت تهیه می‌کنند یک نوع ریواس است که در حاشیه کویر در زیبد گناباد می‌روید. همچنین یکی از بهترین رویشگاه‌های ریواس، استان‌های کردستان، کرمانشاه و ایلام است. ریواس همچنین در استان کهگیلویه و بویراحمد، مناطق سردسیری شهرستان چرام (کوه پهن، کوه چاسخار، کوه ساورز، منطقه سادات امامزاده علی(ع))، دیلگون و مناطق جلیل و بابکان و نرماب در بویراحمد به وفور یافت می‌شود.[۹] فصل تهیه قاقوری یا ساقه شربتی آن ۲۵ اسفند تا آخر فروردین است. مزه این نوع شربت مشابه طعم انار شیرین است.   مهم‌ترین نواحی رویش ریواس در ایران، دامنه‌های کوه بینالود در شهرستان نیشابور، دشت ریواس با وسعت ۲۴۰۰ هکتار در پایین دست کوههای مسینان در فاصله ۲۰ کیلومتری شهربابک به سمت میدوک در استان کرمان[۱۰][۱۱][۱۲] و دامنه کوههای البرز در شهرستان ساوجبلاغ و طالقان و کوههای کردستان می‌باشد.[۱۳] ریواس در فصل بهار به فراوانی در بازارهای محلی مناطق آذربایجان نیز یافت می‌شود که از دامنه‌های کوههای این مناطق توسط روستائیان برداشت می‌شود. در ایران ریواس چند گونه مختلف دارد و نوع ریواس شیرین که به آن قاقوری یا ریواچ می‌گویند که در دامنه کوه زیبد و دشت ریواس زیبد می‌روید. این نوع ریواس را کشاورزان با ریختن خاک روی ساقه گاهی ساقه با ارتفاع یک متر و صخامت ۸ سانتیمتر به‌دست می‌آورند که برخلاف ریواس‌های سایر مناطق طعم شیرین دارد و نه طعم ترش. این گیاه در مناطق جنوبی استان فارس -کوههای اطراف شهر دبیران نیز یافت شده‌است. ریواس در مناطق مختلف شهرستان شازند هم وجود دارد مخصوصاً در کوه راستوند و کوه شهباز. ریواس در علم
 گونه‌ها
جستارهای وابستهمنابع
|
||||||||||||||||||||||||
