Arp Schnitger
Beeltenis van Schnitger (midden) op het orgel in de kerk van Golzwarden
Algemene informatie
Volledige naam	Arp Schnitger
Geboren	2 juli 1648 Schmalenfleth
Overleden	28 juli 1719 (begraven) Neuenfelde
Beroep(en)	Orgelbouwer
Website	Officiële website
Portaal    Klassieke muziek

Arp Schnitger (Schmalenfleth bij Golzwarden,^[1] gemeente Brake (Unterweser), 2 juli 1648 – begraven Neuenfelde, 28 juli 1719) was een Duitse orgelbouwer die zo beroemd was dat hij weleens 'de Stradivarius onder de orgelbouwers' is genoemd.

Vrij algemeen wordt aangenomen, dat Berendt Hus (ca. 1620-1671) uit Oldenburg aan Arp Schnitger in de jaren van 1666-1671 het vak heeft geleerd.

Vele kerken in het noorden van Nederland en Duitsland bezitten een orgel dat is gebouwd door Schnitger.

Schnitger bouwde 170 orgels, waarvan 110 helemaal nieuw. Van de ruim dertig die vandaag de dag nog over zijn, bevindt het grootste deel zich in Noord-Duitsland. In Noord-Nederland staan er nog elf, overwegend in de provincie Groningen. Het orgel in de Martinikerk in de stad Groningen is geen 'nieuwbouw-Schnitgerorgel'. De Duitser restaureerde het in 1692 en breidde het verder uit.

De belangrijkste werkplaats is Hamburg. Vanuit deze werkplaats werden meesterknechten uitgezonden. Een voorbeeld hiervan is het orgel in de Jacobikerk in Uithuizen, dat niet door Schnitger is aangeraakt maar door zijn meesterknechten Johannes Radeker en Rudolf Garrels is gebouwd. Boven het orgel in zijn woonplaats Neuenfelde (Duitsland) liet hij de spreuk Gott allein die Ehre (Alleen God komt de eer toe) aanbrengen.

Het talent van Schnitger bestond er voor een groot deel uit dat hij er in was geslaagd de beste orgelbouwers uit zijn tijd om zich heen te verzamelen. Hij had een ploeg in Maagdenburg, in Bremen en in Groningen. Hij was zeer precies en gedetailleerd in zijn aanwijzingen en hoefde zelf vaak niet meer te doen dan aan het begin van een project zijn handtekening zetten en na voltooiing geld ophalen en het instrument stemmen.

Schnitger had vier zonen die ook actief waren als orgelmaker. Van hen stierven Arp Schnitger junior (1686-1712) en Hans Schnitger (1688-1708) al vroeg. Johann Jürgen (Georg) Schnitger (1690-na 1734) werkte samen met zijn jongste broer (onder meer aan het orgel van de Grote of Sint-Michaëlskerk in Zwolle), maar over zijn leven na 1734 is niets bekend. Die jongste broer was Franz Caspar Schnitger (1693-1729), de vader van Frans Casper Snitger (1724-1799) die een bekende Nederlandse orgelbouwer werd.

In 2017 dook een portret van Schnitger op in de Sint Bartholomeuskerk van Golzwarden.^[2]

• 
  Kröger-orgel in Langwarden, 1704/05 door Schnitger bewerkt.
• 
  Arp Schnitgermonument, Uithuizen (1976).

Jaar	Plaats	Kerk	Afbeelding	Manualen	Registers	Origineel van Schnitger
1668–75, 1688	Stade (D)	St. Cosmae et Damiani		III/P	42	kast, prospekt, 35 registers (8 ten dele); begonnen door Berendt Hus, voltooid door Schnitger
1677–79	Bülkau (D)	St. Johannes der Täufer		I	10 (?)	kast, prospekt; vandaag II/P/22
1678–79, 1709	Jork (D)	St. Matthias		III/P	35	kast, prospekt; vandaag II/P/22
1680	Cappel (D)	St. Peter und Paul		II/P	30	kast, prospekt, 18 registers, 10 andere oude registers door Schnitger gehandhaafd
1678–82	Oederquart (D)	St. Johannis		III/p	28	kast, prospekt; vandaag II/P/17
1682–83	Lüdingworth, tegenwoordig gem. Cuxhaven (D)	St. Jacobi		III/P	35	kast, prospekt, 14 registers (geheel of ten dele), veel oud pijpwerk door Schnitger gehandhaafd (helft van het orgel)
1684	Elmshorn (D)	Nicolaikirche		II/P	23	kast; vandaag III/P/33
1686	Hamburg-Bergstedt (D)	Ev. Kirche		I	8	kast, 2-3 registers
1686	Blankenhagen (D)	Dorfkirche		II/p	12	kast, 4-5 registers
1685–87	Steinkirchen (D)	St. Nicolai et Martini		II/P	28	kast, prospekt, 13 registers, 8 andere ten dele
1683–88	Hamburg-Neuenfelde (D)	St. Pankratius		II/P	34	kast, prospekt, 18 registers
1688	Mittelnkirchen (D)	St. Bartholomäus		II/p	22	6-8 registers; vandaag II/P/32
1688–90	Hollern (D)	St. Mauritius		II/P	24	kast, prospekt, 13 registers (geheel of ten dele)
1686–88, 1691–92	Norden (D)	Sint-Liudgerkerk		III/P	46	kast, 13 registers, 8 oude registers door Schnitger gehandhaafd (zwaluwnestorgel)
1691–92	Groningen	Martinikerk		III/P	39	kast van het pedaal, prospekt, 6 registers, andere oude registers door Schnitger gehandhaafd; vandaag III/P/52
1689–93	Hamburg (D)	St. Jacobi		IV/P	60	43 registers (geheel of ten dele), waarvan een aantal door Schnitger gehandhaafd
1693	Groningen	Pelstergasthuiskerk		II/p	20	kast, 2 register (7 ten dele)
1693	Eutin (D)	Kasteel		I	9	kast
1693–94	Grasberg (D)	Ev.-luth. Kirche		II/P	21	kast, 14 registers
1695–96	Noordbroek	Kerk van Noordbroek		II/P	20	kast, 10-11 registers; vandaag II/P/24
1695–96	Harkstede	Hervormde Kerk		I	7	kast, prospekt, 5 registers; vandaag I/p/9 (10)
1694–97	Groningen	Der Aa-Kerk		IV/P	40	1710 vernield
1696–97	Peize	Hervormde Kerk		II/P	22	oorspronkelijk in Groningen (Pepergasthuiskerk), sinds 1861 in Peize; kast, prospekt, 4-6 registers, oude registers door Schnitger gehandhaafd
1697–98	Strückhausen, gem. Ovelgönne (D)	St. Johannes		II/p	12	kast van het hoofdwerk, 2 registers; vandaag II/P/15
1697–98	Dedesdorf (D)	St. Laurentius		II/p	12	kast van de manuaal-werken, 10 registers; vandaag II/P/18
1697–98	Golzwarden bij Brake (D)	St. Bartholomäus[3]		II/P	20	kast; vandaag II/P/22
1698	Nieuw-Scheemda	Hervormde Kerk		I/p	8	kast, 4-6 registers
1696–99	Mensingeweer	Hervormde Kerk		I	8	kast, prospekt, 6 registers; vandaag I/9
1699	Groningen	Lutherse kerk		II/p	16	1896 door C.A. en A. van Oeckelen vervangen, maar tussen 2013 en 2017 gereconstrueerd door Bernhardt Edskes
1699	Ganderkesee (D)	St. Cyprian und Cornelius		II/p	16	kast, prospekt, 9 registers; vandaag II/P/22
1700–01	Uithuizen	Kerk van Uithuizen		II/P	28	kast, 19 registers, 6 andere ten dele
1701	Moreira da Maia (Portugal)	Klosterkirche San Salvador		II	12	kast, 11 registers
1701	Mariana, MG (Brazilië)	Cathedral Nossa Senhora da Assunção		II/p	18	kast, prospekt, 14 registers (geheel of ten dele); waarschijnlijk door Schnitgers medewerker Heinrich Hullenkampf[4]
1699–1702	Clausthal-Zellerfeld (D)	St. Salvatoris		III/P	55	kast; vandaag II/P/29
1700–02	Groningen	Der Aa-kerk		III/P	32	kast, prospekt, ca. 13 registers, 10 oude registers door Schnitger gehandhaafd; vandaag III/P/40 Oorspronkelijk Academiekerk Broerplein Groningen. 1814 Overgeplaatst naar Der Aa-kerk door J.W. Timpe
1702	Estebrügge (D)	St. Martin		II/P	34	kast
1704	Eenum	Kerk van Eenum		I	10	kast, prospekt, 4-6 registers; vandaag I/p/10
1704	Godlinze	Pancratiuskerk		II/p (?)	16	kast, prospekt, 8-9 registers; vandaag I/p/12
1705	Accum (D)	St. Willehad		II/p	14	kast
1707–08	Lenzen (D)	St. Katharinen		II/P	27	kast ten dele, 2-3 registers
1707–08	Hamburg-Ochsenwerder (D)	St. Pankratius		II/P	30	kast, prospekt, 5-11 registers; vandaag II/P/24
1709–10	Weener (D)	St.-Georgskirche		II/p	22	kast, 6 registers; vandaag II/P/29
1710–11	Pellworm (D)	Alte Kirche		II/P	24	kast, 11 registers (geheel of ten dele)
1710–11	Sneek	Grote of Martinikerk		III/P	36	kast, prospekt, 10 registers (geheel of ten dele)
1711	Ferwerd	Sint-Martinuskerk		II/P	26	5 registers
1710–13	Abbehausen (D)	St. Laurentius		II/P	24	kast, prospekt, 2 registers
1715–16	Faro (Portugal)	Kathedrale		II	22	door Schnitgers medewerker Heinrich Hullenkampf[4]
1714–16	Rendsburg (D)	Christuskirche		II/P	29	kast, 4 registers; vandaag IV/P/51
1715–19	Itzehoe (D)	St. Laurentii		IV/P	43	kast, prospekt; vandaag IV/P/58
1719–21	Zwolle	Grote of Sint-Michaëlskerk		IV/P	64	kast, groot deel van de registers; door de zonen Franz Caspar Schnitger en Johann Georg Schnitger voltooid

Zie de categorie Arp Schnitger van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.