De neutraliteit van dit artikel wordt betwijfeld.
Zie de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie.

Een carnavalskraker ofwel carnavalshit is een speciaal voor carnaval geschreven lied. Om makkelijk mee te kunnen dansen wordt carnavalsmuziek vooral in de maatsoort 6/8 (hossen) en 3/4 (meedeinen) geschreven. Carnavalskrakers zijn een betrekkelijk recent verschijnsel van na de Tweede Wereldoorlog. Vooral in de jaren 70 en 80 van de 20e eeuw behaalden carnavalskrakers regelmatig de hoogste regionen van de hitlijsten. André van Duin scoorde de grootste carnavalshits, maar ook artiesten als Toon Hermans, Vader Abraham, Corrie van Gorp, Adèle Bloemendaal en Ria Valk waagden zich aan dit fenomeen. Carnavalshits zijn een vorm van gelegenheidscomposities.

Een goede carnavalshit heeft diverse herkenbare ingrediënten:

• Een makkelijk meezingbare 'volkse' melodie
• Een ritme met 'hossend' karakter: lang-kort wordt vaak voortdurend afgewisseld, en triolen komen veelvuldig voor.
• Veel accenten in de muziek en veel vraag-antwoord elementen
• De harmonie bevat veel tertsen en sexten
• De tekst is eenvoudig te onthouden, humoristisch van aard en heeft vaak een pointe
• De vorm bestaat meestal uit diverse strofen die met refreinen worden afgewisseld.
• Een niet te snel tempo: er moet op gehost kunnen worden

Carnavalskrakers die grote hits werden:

In Limburg zijn er per plaats verscheidene dialectgroepen zoals Neet oét Lottum, Zoemaar en Rowwen Hèze te vinden, die het ook landelijk goed doen. Diverse groepen zoals W-Dreej uit Venlo en Kartoesj uit Limbricht maken behalve feestmuziek ook carnavalsmuziek. Ook Beppie Kraft en Frans Boermans maakten een groot aantal carnavalshits.

Veel steden en dorpen hebben een eigen "leedjes/liedjes"-avond. Er is een organisatie die elk jaar het Limburgs Vastelaovesleedjes Konkoer organiseert, een wedstrijd voor de zogenaamde Limburgse sjlager. Deze wedstrijd begint enkele weken voor de finale doordat mensen uit Limburg via de krant, de regionale omroep L1 en op internet op hun favoriete liedjes en artiesten kunnen stemmen. De beste 19 komen na een aantal rondes in de finale. De beste liedjes zijn ook gegarandeerd voor een optreden op de Brand Beer Boetegewoene Boetezitting (de start van de Limburgse "vastelaovend") in Venlo. Lokale carnavalsverenigingen doen veelal moeite om in een carnavalskraker plaatselijke actuele onderwerpen in dialect aan te snijden.

De term carnavalskraker wordt overigens binnen het Rijnlandse carnaval nooit gebruikt, er wordt liever gesproken over carnavalsmuziek (of aldaar bekend als vastelaovesmuziek).

In Brabant vinden carnavalsliedjesfestivals plaats in Tilburg/Kruikenstad (het "Blerconcours"), in Roosendaal (Tullepetaonestad) en in 's-Hertogenbosch/Oeteldonk (het Kwekfestijn). De lokaal gecomponeerde nummers, worden vaak ook uitgebracht op een cd, die door de Hoeven (Halderberge)carnavalsstichtingen en verenigingen verkocht worden aan de lokale carnavalsvierders om de kosten ervan te dekken. Daarnaast stellen carnavalsstichtingen en verenigingen de liedjes ook vaak beschikbaar op hun site, zodat mensen kunnen streamen via diensten als Spotify of als MP3-bestand kunnen downloaden.

Jaarlijks vindt bovendien een provinciale Brabantse wedstrijd plaats tussen de winnaars van de plaatselijke festivals, de verkiezing van Hèt Beste West-Brabantse Carnavalslied in Hoeven (Peejenland). Voorheen bestond ook het Knotskrakersfestival in Nieuwkuijk (gemeente Heusden).

Carnavalskrakers worden van oudsher gezongen met een achtergrondkoor en Hoempapa muziek. In de loop der jaren zijn er diverse kenmerkende tradities opgebouwd. Er wordt een melodie van een bestaand nummer gebruikt, waar een nieuwe tekst op wordt geschreven (dit wordt ook wel contrafact genoemd). Ook wordt traditionele carnavalsmuziek gemixt met dance, trance, hardstyle en après-ski-muziek.

• Deun
• Lied
• Dweilorkest
• 't Sjoenste Leedsje
• Lijst van Limburgstalige muzikanten

• De website van de Hoevense Leut
• De website van Hèt Beste West-Brabantse Carnavalslied