Tweede Kamerverkiezingen 1883

Tweede Kamerverkiezingen 1883
Datum	12 juni 1883
Land	Nederland
Te verdelen zetels	43; (43 leden waren niet-aftredend)
Opkomst	62,14%
Opvolging verkiezingen
Portaal	Politiek ; Nederland

De Tweede Kamerverkiezingen 1883 waren periodieke Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 12 juni 1883.

Nederland was verdeeld in 43 kiesdistricten, waarin 86 leden van de Tweede Kamer gekozen werden.^[1] Een kiezer bracht evenveel stemmen uit als er afgevaardigden in zijn kiesdistrict gekozen werden. Om gekozen te worden moest een kandidaat minimaal de districtskiesdrempel behalen.^[2]

De verkiezingen werden gehouden vanwege het aftreden van 43 leden van de Tweede Kamer van wie de zittingstermijn afliep op 16 september 1883. In een kiesdistrict^[3] was een tweede verkiezingsronde benodigd tussen de twee hoogstgeplaatste (niet-direct gekozen) kandidaten uit de eerste ronde vanwege het niet behalen van de districtskiesdrempel. Deze tweede ronde vond plaats op 26 juni 1883.

Uitslag

Opkomst

	1881		1883
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	116.277		122.399
Niet opgekomen	48.654	41,84^[4]	46.343	37,86^[4]
Opkomst	67.623	58,16^[4]	76.056	62,14^[4]

Verkiezingsuitslag naar groepering

partij/groepering^[5]	Zetels
partij/groepering^[5]	1881^[6]	Af^[7]	Bij^[8]	1883	+/−
liberalen	36/31	14	13	30	−1
ARP	15/17	10	12	19	+2
kappeynianen	12/14	5	5	14	0
bahlmannianen	14/13	7	7	13	0
schaepmannianen	3/4	2	3	5	+1
conservatieven	5	3	2	4	−1
conservatief-liberalen	1	1	1	1	0
vacature^[9]	0/1	1	0	0	−1
totaal	86	43	43	86	0

Gekozen leden

Bij deze verkiezingen werden 39 leden herkozen. De stemmingen voor de overige vier vacatures hadden de volgende resultaten:

in het kiesdistrict Arnhem werd Alexander Schimmelpenninck van der Oye (ARP) gekozen in de vacature ontstaan door het aftreden van Arthur Kool (liberalen) die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;

in het kiesdistrict Amsterdam werd Justus Dirks (liberalen) gekozen in de vacature ontstaan in de vorige zittingsperiode door zijn eigen aftreden;

in het kiesdistrict Delft werd Arnoldus van Berckel (schaepmannianen) gekozen in de vacature ontstaan door het aftreden van François de Casembroot (conservatieven) die had aangegeven niet herkiesbaar te zijn;

in het kiesdistrict Tiel versloeg Gerard Beelaerts van Blokland (54,2%, ARP) het aftredende lid Willem de Beaufort (45,7%, liberalen).

De zittingsperiode van de Tweede Kamer ging in op 17 september 1883. De zittingstermijn van Tweede Kamerleden bedroeg vier jaar.^[10]^[11]

Bronvermelding

Bronnen

Verkiezingen Tweede Kamer 1848-1918 op huygens.knaw.nl
Ron de Jong (1999). Van standspolitiek naar partijloyaliteit. Verkiezingen voor de Tweede Kamer 1848-1887. Verloren, Hilversum. ISBN 90-6550-069-3.
Ron de Jong, Henk van der Kolk, Gerrit Voerman (2011). Verkiezingen op de kaart 1848-2010. Matrijs, Utrecht. ISBN 978 90 5345 437 4.

Noten

↑ Acht enkelvoudige kiesdistricten kozen één lid, in 32 meervoudige kiesdistricten werden twee leden afgevaardigd, in het kiesdistrict Sneek drie, in het kiesdistrict Rotterdam vier en in het kiesdistrict Amsterdam zeven.
↑ De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.
↑ Delft.
↑ ^a ^b ^c ^d % van het aantal kiesgerechtigden.
↑ In het vierde kwart van de negentiende eeuw kwam langzamerhand partijvorming op gang. Leden van de Tweede Kamer werden veelal nog op individuele titel gekozen; na intrede in de Tweede Kamer sloten zij zich aan bij geestverwanten. Voor de indeling naar groepering is gebruikt gemaakt van informatie vermeld in Verkiezingen op de kaart 1848-2010 en op www.parlement.com.
↑ Een wijziging van het aantal zetels van een partij c.q. groepering is ontstaan door aftreden en overlijden gedurende de zittingsperiode 1881-1883.
↑ Aftredend in 1883 vanwege het bereiken van het einde van de zittingstermijn.
↑ Gekozen c.q. herkozen bij de periodieke verkiezingen in 1883.
↑ Justus Dirks, afgetreden op 2 maart 1883.
↑ Om de twee jaar was de helft van de Kamerleden aftredend.
↑ Door de tussentijdse ontbinding van de Tweede Kamer in 1884 traden alle leden af op 10 oktober 1884.

[1] Acht enkelvoudige kiesdistricten kozen één lid, in 32 meervoudige kiesdistricten werden twee leden afgevaardigd, in het kiesdistrict Sneek drie, in het kiesdistrict Rotterdam vier en in het kiesdistrict Amsterdam zeven.

[2] De districtskiesdrempel werd bepaald door de volgende formule: 50% van het aantal uitgebrachte geldige stemmen, gedeeld door het aantal in het district te verkiezen zetels.

[3] Delft.

[kiesgerechtigden-4] % van het aantal kiesgerechtigden.

[groepering-5] In het vierde kwart van de negentiende eeuw kwam langzamerhand partijvorming op gang. Leden van de Tweede Kamer werden veelal nog op individuele titel gekozen; na intrede in de Tweede Kamer sloten zij zich aan bij geestverwanten. Voor de indeling naar groepering is gebruikt gemaakt van informatie vermeld in Verkiezingen op de kaart 1848-2010 en op www.parlement.com.

[6] Een wijziging van het aantal zetels van een partij c.q. groepering is ontstaan door aftreden en overlijden gedurende de zittingsperiode 1881-1883.

[7] Aftredend in 1883 vanwege het bereiken van het einde van de zittingstermijn.

[8] Gekozen c.q. herkozen bij de periodieke verkiezingen in 1883.

[9] Justus Dirks, afgetreden op 2 maart 1883.

[10] Om de twee jaar was de helft van de Kamerleden aftredend.

[11] Door de tussentijdse ontbinding van de Tweede Kamer in 1884 traden alle leden af op 10 oktober 1884.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]