|
Weakens
Weakens is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten westen van Oosterlittens, ten zuidoosten van Spannum, ten zuiden van Winsum. De bewoningskern van de buurtschap is gelegen aan de gelijknamige weg. Twee huizen liggen aan de andere kant van de Bolswardertrekvaart en zijn alleen via een pad en brug (Weaksensertille) te bereiken vanaf de Waekens. Een aantal landerijen die aanpalen aan de Weakens vallen binnen de gemeente Súdwest-Fryslân in het dorpsgebied van Edens, nabij de buurtschap Spijk. De weg en bewoning valt geheel binnen het dorpsgebied van Wimsum. Het oostelijke deel van de weg, even na de Franekervaart heet Weakenserdyk waaraan de voormalige buurtschap Langwerd ook is gelegen, aan de zijweg Langwert, tot 2021 gelegen binnen het dorpsgebied van Oosterlittens. Oorspronkelijk was ook Weakens een buurtschap behorend tot Oosterlittens. In 2016 duidde de Nieuwe Encyclopedie van Fryslân zowel Langwerd als Weakens als buurtschappen van zowel Winsum als Oosterlittens. De Weakenserbrêge over de Franekervaart verbindt het oostelijke gebied met het oorspronkelijke westelijke kerngebied van de buutschap. GeschiedenisNet als Langwerd is Weakens ontstaan op een terp uit de midden ijzertijd, ergens tussen 500 tot 250 jaar voor de start van de christelijke jaartelling. De terp van Weakens, een opgeworpen heuvel in het landschap kent bewongingssporen tot de late middeleeuwen. De buurtschap Weakens werd in 1511 vermeld als Waekens en Wakens, in 1700 als Waeken en in 1844 als Waekens. Het is niet echt duidelijk wat de plaatsnaam betekent, mogelijk verwijst het naar een persoonsnaam, met de kernbetekenis van waken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vond er op 3 oktober 1943 een luchtgevecht boven Winsum plaatst. Tijdens dit luchtgevecht vloog er een vliegtuig in brand en het is vermoedelijk dat vliegtuig dat een bom vervolgens loste. Deze kwam neer in een weiland in Weakens, de bom ontplofte daarbij en sloeg een gat van 2 meter diepte en 5 meter breedte. In maart 1945 wist een verzetsgroep uit Lollum kaas te stelen die op de Frankervaart klaar waren gezet voor vervoer. Het ging om een praam met circa dertig ton kaas, meer dan 1000 kazen die bedoeld was voor het Duitse leger. De praam werd samen met een boer uit Weakens leeggehaald en tijdelijk verborgen in de boerderij van de betrokken boer. Omdat de opsporingsdiensten op zoek gingen naar de vermiste kaas besloot men een andere praam te gebruiken om het elders te verbergen, men laadde de kaas in en vervoerde het vervolgens naar Lollum, waar het in de Hervormd verenigingsgebouw werd verborgen. Vanuit daar is het later naar de Watergraafsmeer gesmokkeld, naar de Emmakerk aldaar.  Net ten zuiden van de N358 staat de molen Langwert, deze herbouwde windmolen uit 1978 heeft een oudere geschiedenis. Op de plek van de molen stond er in 1829/30 ook al een molen. Deze molen, onder meer bekend als de Zuidoostermolen brandde in 1974 afbrandde en stond in de later verdwenen buurtschap Bruggeburen. Net als Weakens was die buurtschap ontstaan op een terp. Eind 19e eeuw werd de terp van Bruggeburen, net als veel van de terpen op het eind van 19e eeuw en begin 20e eeuw grotendeels commercieel afgegraven. Het was een belangrijke plek rond het begin van de jaartelling, een plek waar de Friezen en Romeinen contact met elkaar hadden. Er werden talloze (amfoor)scherven en munten gevonden in de terp. Een tijdlang werd ook gedacht dat er een fort zou zijn geweest van de Romeinen, maar uiteindelijk werden daar te weinig aanwijzende sporen voor gevonden. Nadat de molen in 1974 afbrandde besloot men de molen te gaan herbouwen, daarvoor werden delen van de Molen van Tjilbert gebruikt. Die totaal vervallen molen uit 1894 stond aan de Stelpdijk, in de voormalige buurtschap De Stelp. De hernieuwde molen werd op dezelfde plek van de afgebrande molen, net ten zuiden van de N359 herbouwd en kreeg de adressering van Weakens met zich mee. De molen werd echter vernoemd naar de zuidoostelijk gelegen voormalige buurtschap en terp Langwerd, Langwert in het Fries. Per 2021 werd het gebied van rondom Langwerd toegevoegd aan het dorpsgebied van Winsum, daarvoor behoorde het tot Oosterlittens, gemeente Leeuwarden. De grens liep oorspronkelijk op de Weakenserdyk. Tot 2018 maakte zowel Winsum als Oosterlittens deel uit van de gemeente Littenseradeel, die in 1984 was ontstaan. Daarvoor waren ze allebei onderdeel van de gemeente Baarderadeel. Bronnen, noten en/of referenties
  ·  ·  
|
||||||||||||||||||||||
