W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował we Lwowie[2].
25 kwietnia 1920 12 Dywizja Piechoty przerwała front sowiecki pod Bucniami. Jednak grupa płk. Leona Silickiego została zatrzymana pod Wasiutyńcami i nie zdołała obejść Baru od północnego wschodu. Dlatego dowódca dywizji płk Marian Żegota-Januszajtis zdecydował się na atak frontalny i skierował pod Bar 52 pułk piechoty, wzmocniony III dywizjonem 12 pułku artylerii polowej[3].
Dowódca pułku kpt. Piotr Kończyc zdecydował się na natarcie nocne. Na most zachodni miały uderzyć 6 i 8 kompania z plutonem saperów i plutonem działek piechoty, pod ogólnym dowództwem por. Jana Witowskiego, a na wschodni 5 i 7 kompania z plutonem karabinów maszynowych ppor. Tomasika, pod ogólnym dowództwem por. Dyby. 10 kompania stanowiła odwód pierwszej grupy[4]. 27 kwietnia około 0.30, po krótkim przygotowaniu artyleryjskim, kompanie ruszyły do natarcia[5]. 6 kompania ppor. Marcina Nawrockiego, wzmocniona saperami, podeszła do samego mostu. Osłonę ogniową swoimi karabinami maszynowymi zapewnił por. Baran. Mimo silnego oddziaływania sowieckiej broni maszynowej, most został zdobyty, ale dalszy atak okazał się niemożliwy. Celem wzmocnienia natarcia, do walki weszła 8 kompania. W wyniku krwawych i zażartych walk udało się pierwszej grupie wejść do miasta[6].
W tym samym czasie 7 kompania ppor. Budryka szturmowała wschodni most, a 5 kompania usiłowała kilkakrotnie uderzyć na miasto. W tej sytuacji dowódca grupy por. Dyba nakazał ponowne przygotowanie szturmu z wykorzystaniem ognia granatów karabinowych. W walce na bagnety i granaty ręczne udało się ostatecznie przejść przez most. Nad ranem rozpoczęto walki uliczne. Nieprzyjaciel stawiał silny opór, a polskie kompanie walczyły o każdy dom[7]. Walki uliczne trwały do wczesnych godzin południowych. Po południu oddziały 45 Dywizji Strzelców wycofały się z miasta[8].
Nocą z 11 na 12 września dwa bataliony 52 pułku piechoty zluzowały w rejonie Rohatyna odchodzące do odwodu pododdziały 37 pułku piechoty[9].
W obronie Rohatyna pozostał też II/37 pp.
Rano 12 września artyleria sowiecka otworzyła ogień na polskie stanowiska. Po przygotowaniu artyleryjskim do ataku ruszyła piechota 41 Dywizji Strzelcówwspierana przez kozaków z 8 Dywizji Kawalerii. Sowieckie uderzenie wyparło Polaków z Putiatyńców i Babuchów, a następnie także z Czartowej Góry i zagroziło Rohatynowi. Kontratakujący na Babuchów odwodowy batalion 52 pp został otoczony przez oddziały 8 DK i poniósł wysokie straty. Towarzyszące mu 6 i 7 baterie 4 pułku artylerii polowej ogniem „na wprost” odrzuciły szarżę kawalerii i umożliwiły piechocie wycofanie się. Kontynuując uderzenie, oddziały sowieckich 41 DS i 8 DK wdarły się do Rohatyna. Dopiero kontratak II/37 pp i I/52 pp wyrzucił je z miasta[10].
Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 52 pułk piechoty zaliczony został do typu II pułków piechoty (tzw. wzmocnionych). W każdym roku otrzymywał około 845 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 68 oficerów oraz 1900 podoficerów i szeregowców. Na czas wojny przewidywany był do pierwszego rzutu mobilizacyjnego. W okresie zimowym posiadał dwa bataliony starszego rocznika i batalion szkolny, w okresie letnim zaś trzy bataliony strzeleckie. Jego stany były wyższe od pułku „normalnego” (typ I) o ok. 400–700 żołnierzy[18].
19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 28 czerwca, jako datę święta pułkowego[19]. Pułk obchodził swoje święto w rocznicę chrztu bojowego w roku 1919. Po raz pierwszy święto obchodzono w roku 1922[20].
7 listopada 1929 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 52 pp[27]. Odznaka o wymiarach 38 x 38 mm ma kształt krzyża kawalerskiego, którego ramiona emaliowane są w kolorze granatowym. Na środku krzyża na czerwonym tle nałożony srebrny orzeł wz. 1927, okolony złotym wieńcem laurowym. Między ramionami krzyża umieszczone są trójzębne proporczyki w barwach francuskich i włoskich, rozmieszczonych po przekątnej. Na ramionach krzyża wpisano numer „52”. Odznaka oficerska, dwuczęściowa, wykonana w srebrze, emaliowana. Na rewersie próba srebra i imiennik grawera AN – Adam Nagalski z Warszawy. Autorem projektu odznaki był kpt. Józef Stojek[15].
52 pułk piechoty Strzelców Kresowych Armii Krajowej
W obwodzie złoczowskim odtwarzano 52 pułk piechoty Strzelców Kresowych. Komendant obwodu był jednocześnie dowódcą pułku. Odtworzony pułk wszedł w skład 12 Dywizji Piechoty AK.
↑Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[22].
↑Oficer taborowy był jednocześnie dowódcą kompanii gospodarczej.
↑Dowódca pułku kierował osobiście szkoleniem oficerów i był odpowiedzialny za gotowość bojową, całokształt wyszkolenia, służbę gospodarczą i wewnętrzną pułku[29].
↑Nazwisko z „Chodźko-Zojko” sprostowano na „Chodźko-Zajko”[36].
↑ Oficer rezerwy armii francuskiej Jan Chodźko został z dniem 16 sierpnia 1920 roku przyjęty do Wojska Polskiego, w charakterze oficera kontraktowego, a 26 listopada 1920 roku, w stopniu kapitana, przydzielony do 45 p. Strz. Kres. z równoczesnym odkomenderowaniem do pociągu pancernego Nr 8 „Wilk”[37]
↑13 czerwca 1922 roku Minister Spraw Wojskowych zniósł dotychczasowe stanowisko referenta wyszkolenia pułku piechoty i ustanowił etatowe stanowisko zastępcy dowódcy pułku zaszeregowanego do stopnia podpułkownika, wyznaczanego przez Ministra Spraw Wojskowych. Zakres działania zastępcy dowódcy określał dowódca pułku, przed którym był on całkowicie odpowiedzialny[38]. W 1938 roku zmieniona została nazwa stanowiska na „I zastępca dowódcy”. W organizacji wojennej pułku nie było stanowiska zastępcy dowódcy.
Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
Wiesław Olczak: 12 Dywizja Piechoty. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2017, seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7945-604-8.
Adam Adrian Ostanek: VI Lwowski Okręg Korpusu w dziejach wojskowości polskiej w latach 1921-1939. Warszawa: NERITON, 2013. ISBN 978-83-7543-286-2.
Tadeusz Pawlik: Historja 52-go pułku piechoty strzelców kresowych od dnia utworzenia aż do ukończenia działań wojennych. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
.jpg)
