|
9 Dywizjon Żandarmerii (9 dżand.) – oddział żandarmerii Wojska Polskiego.
Historia dywizjonu
9 Dywizjon Żandarmerii wraz z podporządkowanymi pododdziałami stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr IX. Dowódca dywizjonu pełnił równocześnie funkcję szefa żandarmerii w DOK IX.
Z dniem 15 stycznia 1924 kpt. żand. Roman Leon Stadnicki został przeniesiony do 7 dżand. na stanowisko dowódcy Oddziału Szkolnego w Kadrze Szwadronu Zapasowego[1].
Do 20 marca 1924 zostały zlikwidowane plutony żandarmerii: Biała Podlaska i Kobryń, a w ich miejsce zorganizowane posterunki żandarmerii[2]. W tym samym miesiącu niżej wymienieni oficerowie zostali przeniesieni do korpusów oficerów piechoty, jazdy i artylerii z równoczesnym wcieleniem: kpt. żand. Edward Drzniewicz do 19 pap, por. żand. Władysław Trojanowski do 21 puł. i por. żand. Henryk Kuzilek do 82 pp.
17 lutego 1928 minister spraw wojskowych zatwierdził dzień 5 sierpnia, jako datę święta dywizjonu[3].
12 grudnia 1935 minister spraw wojskowych unieważnił dotychczasową datę święta dywizjonu oraz zatwierdził dzień 13 czerwca, jako datę święta żandarmerii[4].
Jednostka nie posiadała sztandaru i odznaki pamiątkowej. Oficerowie i podoficerowie od 1931 mogli otrzymać odznakę pamiątkową Żandarmerii. W 1939 zamierzano wprowadzić do użytku „Znak Służbowy Żandarmerii”. Znaki miały być numerowane. Dla 9 dżand przewidziano numery od 9000 do 9999[5].
W dwudziestoleciu międzywojennym służbę w dywizjonie pełnili m.in. kapitanowie Stefan Baranowski[a], Teofil Ney, Leon Cehak, Antoni Kaflowski, porucznicy Tadeusz Nisiewicz-Dobrzański, Mieczysław Augustyniak, Piotr Mitkiewicz-Prus[b], Tadeusz Szymczykiewicz oraz podoficerowie Bronisław Konieczny i Feliks Miszczak.
Organizacja pokojowa i dyslokacja 9 dżand w 1939
- Dowództwo dywizjonu w Brześciu, Cytadela, blok nr 2
- pluton żandarmerii Brześć I, Cytadela
- pluton żandarmerii Brześć II Trauguttowo[13]
- pluton żandarmerii Pińsk, ul. Marszałka Piłsudskiego 3
- pluton żandarmerii Baranowicze, ul. Żwirki 1
- posterunek żandarmerii Słonim
- posterunek żandarmerii Leśna
- posterunek żandarmerii Nieśwież
- pluton żandarmerii Siedlce
Kadra dywizjonu
- Dowódcy dywizjonu
- Zastępcy dowódcy dywizjonu
- Obsada personalna w marcu 1939[21]
- dowódca - ppłk żand. Bronisław Batsch
- I zastępca dowódcy – mjr żand. Antoni Czabański
- II zastępca dowódcy – kpt. żand. Stefan Sordyl[d] †1940 Charków[22]
- adiutant – por. żand. Kazimierz Józef Mazurek[e]
- oficer mobilizacyjny - por. żand. Marcin Gutka[f] → dowódca pl żand. nr 95
- oficer śledczy – por. żand. Zdzisław Walerian Kluczyński
- oficer gospodarczy – kpt. int. Michał Janecki
- oficer do zleceń – wakat
- dowódca plutonu żandarmerii Baranowicze – kpt. żand. Włodzimierz Jan Nawrocki
- dowódca plutonu żandarmerii Brześć I – por. żand. Michał Wolnik
- dowódca plutonu żandarmerii Brześć II – por. żand. Marian Kozieradzki
- dowódca plutonu żandarmerii Pińsk – kpt. żand. Stanisław Miechurski
- dowódca plutonu żandarmerii Siedlce – kpt. żand. Zygmunt Pracki
Uwagi
- ↑ kpt. piech. Stefan Baranowski ur. 18 listopada 1888 w Husiatynie, ówczesnym mieście powiatowym Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Szymona[6]. 27 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu rotmistrza, w żandarmerii, w grupie oficerów byłej armii austro-węgierskiej. Pełnił wówczas służbę w Dywizjonie Żandarmerii Wojskowej Nr 9[7]. W grudniu 1922 został powołany z rezerwy do służby czynnej w 9 dżand. w Brześciu[8]. W 1934, jako oficer pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Katowice. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr V. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[9].
- ↑ por. żand. rez. Piotr Mitkiewicz-Prus ur. 6 kwietnia 1885 w Kownie, w rodzinie Piotra i Anny z Dyrmontów. 3 czerwca 1915 został przyjęty do Legionów Polskich jako ułan[10]. 14 lipca 1917 komendant Żandarmerii Polowej Wojsk Polskich, por. Norbert Okołowicz wyraził zgodę na przydział chorążego Piotra Prus-Mitkiewicza, adiutanta Głównego Urzędu Zaciągu do Wojska Polskiego w Radomiu, do Żandarmerii Polowej w charakterze hospitanta z pozostawieniem na etacie Krajowego Inspektoratu Zaciągu[11]. 24 listopada 1917 został zastępcą dowódcy Ekspozytury Żandarmerii Polowej przy Dowództwie Uzupełnień Polskiego Korpusu Posiłkowego. Był odznaczony Krzyżem Walecznych[12].
- ↑ Stefan Blezień ur. 11 stycznia 1889 w Dębicy, w rodzinie Stanisława[15]. Jesienią 1911 zdał maturę w c. k. Gimnazjum w Dębicy[16]. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej armii. Jego oddziałem macierzystym był 13 pułk piechoty. Na stopień porucznika rezerwy został awansowany ze starszeństwem z 1 sierpnia 1917. Został odznaczony Brązowym Medalem Zasługi Wojskowej z mieczami na wstążce Krzyża Zasługi Wojskowej i Krzyżem Wojskowym Karola[17]. Zmarł 15 października 1977 i został pochowany na cmentarzu komunalnym Starym w Dębicy[18].
- ↑ Stefan Sordyl ur. 3 października 1917 w Brzezince, w rodzinie Franciszka i Marii z Buzów[22][23]. Od 1910 uczęszczał do c. k. Gimnazjum w Wadowicach[24]. 15 października 1915 jako uczeń VI klasy został powołany do armii austro-węgierskiej. Był odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[25].
- ↑ por. żand. Kazimierz Józef Mazurek ur. 3 marca 1911 w Przemyślu, w rodzinie Jakuba. Na stopień porucznika został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 1. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[26]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli[27]. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[28].
- ↑ Marcin Gutka ur. 22 października 1896. Absolwent Szkoły Oficerskiej dla Podoficerów w Bydgoszczy. 15 sierpnia 1928 Prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1928 i 3. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii, a minister spraw wojskowych wcielił macierzyście do kadry oficerów żandarmerii z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Dywizjonu Szkolnego Żandarmerii w Grudziądzu. 26 marca 1931 został przeniesiony z Centrum Wyszkolenia Żandarmerii do 9 Dywizjonu Żandarmerii. 29 stycznia 1932 został awansowany na porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 i 1. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi[29][30]. W Roczniku oficerskim z 1928, s. 672 błędnie podano, że był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych dwukrotnie i Medalem Międzysojuszniczym[31].
Przypisy
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 16 stycznia 1924, s. 16.
- ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 205.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 17 lutego 1928, poz. 46.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 12 grudnia 1935, poz. 142.
- ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 271-272.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-20]..
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 1 września 1920, s. 799.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 51 z 3 grudnia 1922, s. 890.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 253, 927.
- ↑ Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). [w:] Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego), sygn. I.120.1.461, s. 195–219 [on-line]. Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2023-04-01].
- ↑ https://web.archive.org/web/20160305080737/http://caw.wp.mil.pl/plik/file/legiony_polskie/i_120_1/I_120_1_368.pdf
- ↑ Żołnierze Niepodległości : Mitkiewicz-Prus Piotr. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2022-02-20].
- ↑ Według Grzegorza Ratajczyka 2 Pluton Brześć stacjonował w Cytadeli.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 17 marca 1927, s. 74.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-09-27].
- ↑ V. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Dębicy za rok szkolny 1911/12. Tarnów: Nakładem Funduszu Naukowego, 1912, s. 58.
- ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 233, 483.
- ↑ Stefan Blezień. Zakład Usług Miejskich w Dębicy. [dostęp 2024-09-27].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930, s. 117.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 87, 103.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 837.
- ↑ a b Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 504.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-09-27].
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Wadowicach za rok szkolny 1915/16. Wadowice: Nakładem Funduszu Naukowego, 1916, s. 8, 63.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 282.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 285.
- ↑ Straty ↓, poz. 16.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-23]..
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 292, 795.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 284, 837.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 672.
Bibliografia
- Ranglisten des kaiserlichen und königlichen Heeres 1918. Wien: K. K. Hof und Staatsdruckerei, 1918. (niem.).
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
- Grzegorz Ratajczyk: Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004. ISBN 83-89706-20-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Jan Suliński: Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945. Warszawa: Kompas II, 2003. ISBN 83-912638-5-1.
- Edward Jaroszuk, Dywizjon ŻW Nr 9 w Brześciu. Z kart żandarmerii II RP, Biuletyn Żandarmerii Wojskowej Nr 14, lipiec-sierpień 2006, s. 33-35.
- Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2022-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-10)].
|
