|
August Agbola O’Brown
August Agbola O’Brown[a], Augustine Agboola Browne[b], August Agbola Browne[1] lub Augustus Browne[c], ps. „Ali” (ur. 22 lipca 1895 w Lagos, zm. 8 września 1976 w Londynie[2]) – polski muzyk pochodzenia nigeryjskiego, uznawany często za jedynego czarnoskórego uczestnika powstania warszawskiego. Życiorys    Urodził się na terenie dzisiejszej Nigerii. Do Polski trafił w 1922 roku[3]. Z zawodu był muzykiem jazzowym – perkusistą, pracował w lokalach rozrywkowych[3]. Osiadł w Krakowie, gdzie ożenił się z Polką – Zofią Pykówną[4]. Miał z nią dwoje dzieci – Ryszarda (ur. 1928) i Aleksandra (ur. 1929)[3]. Kobietę tę August wkrótce opuścił[5]. Od 1932 r. mieszkał w Warszawie przy ulicy Złotej[3]. W 1949 roku zgłosił się do ZBoWiD[6]. W ankiecie personalnej napisał, że brał udział w obronie Warszawy w 1939 roku[3], a także w powstaniu warszawskim[3]. Według własnej relacji, miał nosić pseudonim „Ali”, należeć do oddziału dowodzonego przez kaprala Aleksandra Marcińskiego ps. „Łabędź” oraz walczyć na terenie Śródmieścia[3]. Po nazwisku dowódcy historycy ustalili, że chodziło o batalion Iwo walczący na terenie Śródmieścia Południowego[7]. Relację tę może potwierdzać świadectwo powstańca warszawskiego Jana Radeckiego ps. „Czarny”, który wskazał, że widział czarnoskórego mężczyznę w dowództwie batalionu Iwo przy ul. Marszałkowskiej 74, być może w łączności, w centrali telefonicznej. Radecki nie pamiętał natomiast personaliów tego mężczyzny[7]. Brak jest jego zdjęć z okresu II wojny światowej, w tym z okresu obrony Warszawy i powstania warszawskiego, jak również notatek prasowych, podczas gdy tak egzotyczny żołnierz musiał zwracać uwagę mediów. Wszystkie ujęcia fotograficzne z bronią i w mundurze pochodzą z filmu Żołnierz zwycięstwa w reż. Wandy Jakubowskiej z 1953 r., o życiu gen. Karola Świerczewskiego, w którym występował jako statysta, odgrywając rolę komunistycznego ochotnika Brygad Międzynarodowych podczas wojny w Hiszpanii. Brak jest informacji na temat jego losów w pierwszych latach po powstaniu[3]. W 1949 roku był zatrudniony w Wydziale Kultury i Sztuki Zarządu Miejskiego w Warszawie[3]. Potem zajmował się graniem jazzu w warszawskich restauracjach[3]. Być może relację o nim zapisała w „Dzienniku” w 1949 roku Maria Dąbrowska: „Frania [gosposia Dąbrowskiej], która także oglądała Murzynka [lalkę], rzekła nagle: <Tam, gdzie myśmy mieszkali, na Kruczej, był też taki. Ja nie wiem, czy to Murzyn, czy jaki, ale też był czarniutki na twarzy i nos miał taki płaski. I zębami i oczami tak błyskał. Ale on był katolik. I żonę miał Polkę (...) A w powstaniu to on się bił. – Jak to – się bił? – No bił się. Wstąpił i bił się jak wszyscy (...)> Taka była przypowieść Frani o warszawskim powstańcu Murzynie”.[8] W 1952 lub 1953 roku ożenił się powtórnie, tym razem z Olgą Miechowicz. W 1958 roku wyemigrowali oboje najpierw na krótko do Paryża, by wkrótce osiąść w Wielkiej Brytanii, gdzie w 1959 r. urodziła im się córka Tatiana[9]. Pochowany na Hampstead Cemetery w Londynie w Wielkiej Brytanii[10]. 2 sierpnia 2019 roku u zbiegu pasażu Wiecha i ul. Chmielnej w Warszawie odsłonięto obelisk ku jego pamięci[11]. UwagiPrzypisy
Linki zewnętrzne
|
||||||||||||||||||
