Ulica Złota w Warszawie

Ulica Złota w Warszawie
	Śródmieście Północne, Mirów
	; Widok z Pałacu Kultury i Nauki na wschodni odcinek ul. Złotej
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Długość	890 m
Poprzednie nazwy	Władysława Kniewskiego (odcinek wschodni)
Przebieg
	Położenie na mapie Warszawy Ulica Złota w Warszawie
	Położenie na mapie Polski Ulica Złota w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Złota w Warszawie
	52°13′52,4″N 21°00′13,8″E/52,231220 21,003820
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Złota – ulica w warszawskich dzielnicach Śródmieście i Wola.

Historia

Ulica jest dawną drogą narolną^[1]. Nazwa ulica Złota została nadana w 1770^[2].

Na początku znajdowała się przy niej drewniana zabudowa; w 1784 stało przy niej 29 mieszkalnych zabudowań drewnianych, cegielnia oraz dwa browary^[3]. W 1827 na rogu z ul. Marszałkowską powstała fabryka tapet i papieru istniejąca do 1868^[4]. Po 1870 większość ulicy została zabudowana wysokimi kamienicami^[4]. Część ulicy wypełniona była luksusowymi sklepami umieszczonymi na parterach kamienic^[5], ale mieściły się przy niej również zakłady przemysłowe, takie jak Fabryka Maszyn i Odlewów „Orthwein, Karasiński i S-ka” czy fabryka mydeł Karola Majewskiego^[4].

W 1874 roku w wyniku wielkiego pożaru, który wybuchł w rejonie ulic Chmielnej, Złotej i Siennej^[6], spłonął kwartał drewnianej zabudowy znajdującej się między ulicami Wielką i Zielną^[7].

27 lipca 1907 oddano do użytku linię tramwaju konnego na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Marszałkowską i Żelazną^[8]. Od 7 sierpnia 1908 ulicą kursowały tramwaje elektryczne. Początkowo ulicę obsługiwała linia nr 7 – z Powązek na ul. Targową^[9], a przed końcem 1908 roku na ulicę skierowano łącznie trzy linie^[10]^[11]. Ze względu na małą szerokość ulicy oraz narastający ruch samochodowy 1 maja 1939 podjęto decyzję o wstrzymaniu ruchu tramwajowego na tej ulicy^[12].

Zabudowa ulicy ucierpiała w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939^[13]^[14]. 10 listopada 1941 na ul. Złotej przywrócono ruch tramwajowy na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Marszałkowską i Żelazną^[15]. Ostatecznie kursowanie tramwajów zawieszono 1 czerwca 1944^[16]^[17]^[15]. Po wojnie nie przywrócono na ulicy komunikacji tramwajowej, a tory rozebrano^[18].

Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28 września 1950 nazwę fragmentu ulicy na wschód od ulicy Marszałkowskiej zmieniono na ul. Władysława Kniewskiego^[19], w celu upamiętnienia działacza komunistycznego. W 1952, w związku z budową Pałacu Kultury i Nauki wznoszonego na osi ulicy, jej środkowy odcinek został zlikwidowany^[20]. Ciągłość ulicy została przerwana na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicą Marszałkowską i projektowanym wtedy odcinkiem ulicy Emilii Plater^[3].

W latach 1959–1963 przy zachodnim odcinku ulicy wybudowano osiedle Złota^[21].

31 grudnia 1970 oddano do użytku wybudowany w ciągu ulicy tunel drogowy o długości 80 m pod ulicą Marszałkowską, umożliwiający dojazd do placu Defilad^[22]. Po południowej stronie tunelu wybudowano równoległe podziemne przejście dla pieszych o długości 43 m^[23].

Uchwałą Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 wschodniemu odcinkowi ulicy przywrócono pierwotną nazwę^[24]^[25].

W czerwcu 2024 tunel pod ulicą Marszałkowską został zamknięty, a ulica straciła połączenie z placem Defilad^[26].

Ważniejsze obiekty

Gmach Krajowej Kasy Oszczędności (nr 1)
Kamienica Assicurazioni Generali Trieste mieszcząca do końca lat 90. kino Palladium, obecnie siedziba m.in. klubu Hybrydy (nr 7/9)
Kino Relax (nr 8)
Siedziba Nowej Lewicy (9/4)^[27]
Wojewódzki Sąd Administracyjny (ul. Jasna 2/4, róg ul. Złotej)
Złota 44 (nr 44)
Hotel Mercure Warszawa Centrum (dawniej Hotel Holiday Inn) (nr 48/54)
CXIX Liceum Ogólnokształcące im. Jacka Kuronia (nr 58)
Kompleks biurowo-handlowo-rozrywkowy Złote Tarasy (nr 59)
Osiedle Złota
Fragmenty muru getta warszawskiego (nr 62 oraz ul. Sienna 55)
Kamienica Wolfa Krongolda (nr 83)

Obiekty nieistniejące

City Center w Warszawie

Przypisy

↑ Eugeniusz Szwankowski: Warszawa. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1952, s. 48.
↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 231. ISBN 83-86619-97X.
↑ ^a ^b BarbaraB. Petrozolin-Skowrońska BarbaraB. (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1020, ISBN 83-01-08836-2 .
↑ ^a ^b ^c Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 265.
↑ Teresa Bartosiewicz: Spacery po warszawskim getcie. Forum Żydów Polskich. [dostęp 2011-12-22]. (pol.).
↑ Wojciech Jabłonowski: Warszawska Straż Ogniowa (1936−1939). Warszawa: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, 2001, s. 48. ISBN 83-903916-5-1.
↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2 Canaletta–Długosza. Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1995, s. 55. ISBN 83-9066291-4.
↑ Dariusz Walczak: Warszawskie tramwaje konne 1866-1908. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 260. ISBN 978-83-63652-20-3.
↑ Linia tramwajowa zwykła 7. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
↑ Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
↑ Linia tramwajowa zwykła 19. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
↑ Linia tramwajowa zwykła O. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
↑ Mieczysław Cieplewicz. Bombardowanie i ostrzeliwanie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Kronika Warszawy”. 4/48, s. 57, 58, 60, 61, 1981.
↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 17.
↑ ^a ^b Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
↑ Dariusz Walczak: Tramwajem przez Stadt Warschau. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 109. ISBN 978-83-63652-19-7.
↑ Linia tramwajowa zwykła 10. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).
↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 42. ISBN 978-83-63652-30-2.
↑ Uchwała nr 15 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28/29 września 1950 r. w sprawie zmiany nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 2, poz. 10, s. 1, 1951-02-10.
↑ Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 47. ISBN 83-85584-50-1.
↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 116–117. ISBN 83-85028-56-0.
↑ Waldemar Smiałowski. Centrum. „Stolica”. nr 3 (1206), s. 2-3, 1971-01-17. Warszawa: EKBIN.
↑ Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 278, 280. ISBN 83-06-00089-7.
↑ Uchwała nr 47/XVIII/90 Rady Dzielnicy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 r. w sprawie zmian nazwy ulic.
↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 381. ISBN 83-86619-97X.
↑ Nowe Centrum Warszawy: Tunel pod Marszałkowską przechodzi do historii [online], transport-publiczny.pl, 27 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-02] .
↑ Rzecznik NowejR.N. Lewicy Rzecznik NowejR.N., Nowa Lewica [online], Nowa Lewica [dostęp 2024-12-06] (pol.).

[1] Eugeniusz Szwankowski: Warszawa. Rozwój urbanistyczny i architektoniczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Techniczne, 1952, s. 48.

[2] Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 231. ISBN 83-86619-97X.

[encywaw-3] BarbaraB. Petrozolin-Skowrońska BarbaraB. (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 1020, ISBN 83-01-08836-2 .

[Szwankowski265-4] Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 265.

[5] Teresa Bartosiewicz: Spacery po warszawskim getcie. Forum Żydów Polskich. [dostęp 2011-12-22]. (pol.).

[6] Wojciech Jabłonowski: Warszawska Straż Ogniowa (1936−1939). Warszawa: Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej, 2001, s. 48. ISBN 83-903916-5-1.

[7] Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2 Canaletta–Długosza. Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1995, s. 55. ISBN 83-9066291-4.

[8] Dariusz Walczak: Warszawskie tramwaje konne 1866-1908. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 260. ISBN 978-83-63652-20-3.

[9] Linia tramwajowa zwykła 7. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).

[10] Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).

[11] Linia tramwajowa zwykła 19. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).

[12] Linia tramwajowa zwykła O. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).

[13] Mieczysław Cieplewicz. Bombardowanie i ostrzeliwanie Warszawy we wrześniu 1939 r.. „Kronika Warszawy”. 4/48, s. 57, 58, 60, 61, 1981.

[14] Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 17.

[liniatram17woj-15] Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).

[16] Dariusz Walczak: Tramwajem przez Stadt Warschau. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2016, s. 109. ISBN 978-83-63652-19-7.

[17] Linia tramwajowa zwykła 10. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-11-02]. (pol.).

[18] Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 42. ISBN 978-83-63652-30-2.

[19] Uchwała nr 15 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 28/29 września 1950 r. w sprawie zmiany nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 2, poz. 10, s. 1, 1951-02-10.

[20] Jerzy Kasprzycki: Korzenie miasta. Tom II Śródmieście Północne. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2004, s. 47. ISBN 83-85584-50-1.

[przew-21] Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 116–117. ISBN 83-85028-56-0.

[tunel-otwarcie-22] Waldemar Smiałowski. Centrum. „Stolica”. nr 3 (1206), s. 2-3, 1971-01-17. Warszawa: EKBIN.

[23] Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 278, 280. ISBN 83-06-00089-7.

[24] Uchwała nr 47/XVIII/90 Rady Dzielnicy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 r. w sprawie zmian nazwy ulic.

[25] Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 381. ISBN 83-86619-97X.

[tunel-zamkniecie-26] Nowe Centrum Warszawy: Tunel pod Marszałkowską przechodzi do historii [online], transport-publiczny.pl, 27 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-02] .

[27] Rzecznik NowejR.N. Lewicy Rzecznik NowejR.N., Nowa Lewica [online], Nowa Lewica [dostęp 2024-12-06] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

Ulica Złota w Warszawie

Historia

Ważniejsze obiekty

Obiekty nieistniejące

Przypisy

Portal di Ensiklopedia Dunia