|
Franciszek Sikorski
  Franciszek Józef Sikorski (ur. 4 października 1889 we Lwowie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – inżynier, generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej. ŻyciorysBył synem Narcyza (zm. 1902), lekarza weterynarii i Adeli z Małuszyńskich (zm. 1907)[1] oraz młodszym bratem Adama Mariana (1886–1947) i Heleny (ur. 1887)[2], która wyszła za mąż za kapitana Legionów Polskich Tadeusza Andrzeja Terleckiego (1886–1918)[3]. Rodzina mieszkała w dworku przy ul. Zielonej 82[2]. Początkowo uczył się w gimnazjum w Tarnowie i we Lwowie, następnie w szkole realnej w Krakowie, gdzie zdał egzamin maturalny. Przez rok studiował na Politechnice Lwowskiej, później pięć semestrów był słuchaczem Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego[2][4]. Przed I wojną światową działał w polskich organizacji wojskowo-niepodległościowych – w Związku Walki Czynnej (od maja 1909[1]) i w Związku Strzeleckim (od 1910[1]), w których używał pseudonimów „Grzegorz” i „Franek”. Ukończył strzelecka szkołę podoficerską i wyższy kurs szkoły oficerskiej w 1912 i został mianowany podporucznikiem[4]. W czasie I wojny światowej od 16 sierpnia 1914[1] do lipca 1917 służył w Legionach Polskich – jako dowódca batalionu w 3 pułku piechoty, a potem 4 pułku piechoty (porucznik z września 1914, kapitan ze stycznia 1915). Po kryzysie przysięgowym został uwięziony w Przemyślu[1], a następnie wcielony w listopadzie 1917 do armii austro-węgierskiej. Od stycznia 1918 dowódca Okręgu Lwów Polskiej Organizacji Wojskowej. Od października 1918 już w odrodzonym Wojsku Polskim w szeregach 4 Dywizji Strzelców Polskich[1]. W grudniu 1918 został dowódcą 13 pułku strzelców polskich, na czele którego wrócił przez Bukowinę do kraju[5]. W lipcu 1919 objął dowództwo 28 pułku piechoty. Październik 1919 – grudzień 1920 dowódca XIX, a następnie XX Brygady Piechoty. Od maja do listopada 1920 walczył z bolszewikami, najpierw na Froncie Północnym, potem w bitwie warszawskiej na polach Radzymina, a następnie w walkach pościgowych w Małopolsce Wschodniej. Od grudnia 1920 do kwietnia 1921 szkolił się na kursie informacyjnym dla wyższych dowódców w Wyższej Szkole Wojennej. W okresie kwiecień 1921 – styczeń 1922 był dowódcą XIX BP i pełniącym obowiązki dowódcy 10 Dywizji Piechoty. Szczególnie odznaczył się w walkach „w czerwcu podczas walk nad Dzisną, osobiście dowodząc brygadą, odpierając kilkakrotne ataki nieprzyjaciela i osłaniając odwrót polskich oddziałów”[1]. Za tę waleczność został odznaczony Orderem Virtuti Militari[1]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 53. lokatą w korpusie oficerów piechoty[6]. 1923 – lipiec 1926 był dowódcą piechoty dywizyjnej 9 Dywizji Piechoty w Siedlcach[7]. W czasie przewrotu majowego w 1926 opowiedział się po stronie buntowników marsz. Józefa Piłsudskiego. Na czele 22 pułku piechoty szedł na pomoc walczącym w Warszawie zbuntowanym oddziałom antyrządowym. Od lipca 1926 do marca 1932 dowódca 9 Dywizji Piechoty. 16 marca 1927 mianowany został generałem brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 8 lokatą w korpusie generałów. Razem z nim awans otrzymał dr Bronisław Karol Sikorski (19 lokata). Od marca 1932 do czerwca 1933 w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu. 30 czerwca 1933 został przeniesiony w stan spoczynku[1]. Zamieszkał wraz z rodziną w Warszawie (wg Polaka we Lwowie[1]), działał w Związku Hodowców Drobiu i pisał pamiętnik, który spłonął we wrześniu 1939. W tym okresie ukończył studia na Politechnice Warszawskiej i uzyskał tytuł inżyniera[2]. Po agresji III Rzeszy na Polskę 5 września ewakuował się do Brześcia, gdzie miał objąć dowództwo twierdzy. Następnie udał się wraz z rodziną do Lwowa[8], gdzie zameldował się do dyspozycji dowództwa Frontu Południowego. 12 września objął dowództwo obrony Lwowa, walczył z zagonami niemieckimi. Po agresji ZSRR na Polskę i kapitulacji Lwowa przed Armią Czerwoną został wbrew warunkom kapitulacji miasta wzięty do niewoli sowieckiej i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 został zamordowany przez NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach[9], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[10]. Awanse i upamiętnieniePostanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 5 października 2007 został awansowany pośmiertnie do stopnia generała dywizji[11][12]. Awans został ogłoszony w 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[13]. Życie prywatneW 1927 ożenił się z pochodzącą ze Lwowa pianistką Marią z d. Schmar (zm. 1977), z którą miał dwie córki: Adelę zwaną Adą[14][15] (ur. 1929) i Marię (ur. 1931)[16] oraz pasierbicę Krystynę (1924–1939), córkę żony z pierwszego małżeństwa[2]. Krystyna zmarła wkrótce po przyjeździe do Lwowa na brucelozę[17]. Żona, dwie córki i teściowa[18] zostały zesłane na Syberię, skąd wydostały się z Armią Andersa do Iranu[19]. Ordery i odznaczenia
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||
.png){kind=small}
