|
Mahaut d’Artois
Mahaut (Mathilde) d’Artois (ur. 1268, zm. 27 listopada 1329)[1] – hrabina Artois od 1302 roku, par Francji od 1309 roku, jedyna córka Roberta II Szlachetnego i Amicie de Courtenay, matka dwóch królowych Francji i Nawarry: Joanny Burgundzkiej i Blanki Burgundzkiej. PochodzenieUrodziła się w 1268 roku jako jedyna córka Roberta II Szlachetnego, hrabiego Artois i Amicie de Courtenay[1]. Ze strony ojca była prawnuczką króla Francji Ludwika VIII Lwa, natomiast ze strony matki jej krewnymi byli cesarze łacińscy Baldwin II i Robert I[a]. Miała dwóch braci, lecz tylko jeden z nich – Filip – przeżył dzieciństwo[1]. W 1275 zmarła jej matka[1]. Dwa lata później jej ojciec poślubił Agnes de Dampierre, dziedziczkę Burbonii, której córka z pierwszego małżeństwa była żoną Roberta z Clermonta[b]. MałżeństwoW 1291 roku poślubiła starszego o 20 lat Ottona IV Burgundzkiego, hrabiego-palatyna Burgundii[1]. Owdowiała w 1303 roku[1]. Hrabina ArtoisDziedziczka tytułu ojcaW 1302 roku zmarł ojciec Mahaut[1]. Jego jedyny syn, Filip, zmarł w 1298 roku, więc Mahaut została hrabiną Artois[1]. W ten sposób zignorowała roszczenia do tytułu hrabiego swojego bratanka, 15-letniego Roberta. Wkrótce Robert wystąpił przeciwko swojej ciotce, jednak król Filip IV Piękny w 1309 roku przyznał Mahaut pełnię praw do Artois[2]. Dodatkowo otrzymała tytuł para królestwa Francji[1]. Na mocy wyroku królewskiego Mahaut została zobowiązana do zapłaty 24000 liwrów na rzecz bratanka[2]. Robert otrzymał również kasztelanię Conches, którą w 1262 roku wniosła w posagu matka Mahaut Amicie de Courtenay[2]. Mimo to Robert nie uznawał praw swojej ciotki, w efekcie czego spór pomiędzy hrabiną a jej bratankiem trwał do końca jej życia[2]. Swoją mocną pozycję na dworze królewskim Mahaut zawdzięczała małżeństwom swoich córek, Joanny i Blanki z Filipem i Karolem, młodszymi synami Filipa IV. Dodatkowo Mahaut była kuzynką królowej Nawarry Joanny I, zmarłej w 1305 roku żony króla Francji. Skandal w wieży NesleW 1314 roku miał miejsce skandal w wieży Nesle. W kwietniu 1314 roku wszystkie synowe króla Francji (dwie córki Mahaut oraz ich daleka kuzynka, żona króla Nawarry Ludwika Kłótliwego Małgorzata Burgundzka) zostały aresztowane z powodu podejrzenia o cudzołóstwo. Blankę i Małgorzatę skazano na dożywotnie uwięzienie w zamku Chateau-Gaillard z powodu romansu z rycerzami, braćmi d’Aunay, natomiast Joannę uznano za winną zatajenia romansu szwagierek i osadzono w zamku Dourdan[3]. Mahaut dążyła do uwolnienia Joanny, co udało się po śmierci Filipa IV Pięknego[3]. Matka królowychW czerwcu 1316 roku z niejasnych przyczyn zmarł 27-letni Ludwik X Kłótliwy, następca Filipa IV Pięknego na tronie Francji[3]. Mahaut podejrzewano o otrucie króla, jednak ostatecznie niczego jej nie udowodniono[3]. Wdowa po królu Klemencja Węgierska kilka miesięcy później urodziła syna, Jana Pogrobowca, jednak żył tylko kilka dni. Rozpoczął się spór o sukcesję[3]. Mężowi Joanny udało się przekonać baronów, aby odrzucili prawa 4-letniej Joanny, jedynej córki Ludwika X Kłótliwego i Małgorzaty Burgundzkiej i sam zasiadł na tronie[3]. Aktywną rolę we wspieraniu Filipa pełniła Mahaut oraz stryj Filipa, Karol Walezjusz[3]. Koronacja małżonków odbyła się 9 stycznia 1317 roku w Reims. Filip V Wysoki zmarł w 1322 a następnym królem został młodszy zięć Mahaut, Karol IV Piękny. W tym samym roku małżeństwo Blanki i Karola zostało unieważnione z powodu zbyt bliskiego pokrewieństwa[3]. Mieli wspólnego przodka, króla Ludwika Lwa oraz Mahaut była matką chrzestną swego zięcia[1]. Blanka zmarła 4 lata później w klasztorze w Maubuisson[3]. Śmierć i dziedzictwoHrabina podupadła na zdrowiu w 1328 roku[1]. Zmarła 27 listopada 1329 roku[1]. Została pochowana w Maubuisson, lecz jej szczątki przeniesiono do Bazyliki w Saint-Denis[1]. Jej córka Joanna została hrabiną Artois, lecz przeżyła matkę tylko o 2 miesiące. Następną dziedziczką Artois została najstarsza wnuczka Mahaut, księżna Burgundii Joanna (żona Eudoksjusza IV, brata królowych Małgorzaty Burgundzkiej i Joanny Kulawej). PotomstwoZ małżeństwa z Ottonem IV miała dwie córki i jednego syna[1]:
Mahaut d’Artois w literaturzeMahaut d’Artois jest jedną z bohaterek historycznego cyklu powieściowego Maurice’a Druona Królowie przeklęci. Poniższe informacje są zaczerpnięte z tych powieści: Postać kontrowersyjna i budząca strach, hrabina d’Artois znana była z intryg. Mahaut podejrzewa się o otrucie:
Następnie działania hrabiny Mahaut zostały pokierowane przeciwko królowej Izabeli – żonie króla Anglii, Edwarda II. Królowa Izabela została kochanką sir Rogera Mortimera, który za jawne występowanie przeciwko królowi Edwardowi II musiał uchodzić z Anglii i zdobył schronienie we Francji, mściwa Mahaut nakłoniła króla Karola Pięknego (rodzonego brata Izabeli), aby ten wygnał siostrę i jej kochanka do Anglii, co było równoznaczne z wyrokiem śmierci (Mahaut bowiem napisała list do króla Edwarda II informując go o zdradzie Izabeli i nakłaniając go do wydania na królową i Mortimera wyroku śmierci, skłoniła króla także do uwięzienia jako przynęty żony Rogera Mortimera, lady Jane Mortimer w Tower). Hrabiną Mahaut kierowała zemsta – Izabela doprowadziła do skazania na dożywotnie uwięzienie jej córek uwikłanych w tzw. skandal z wieży Nesle. Hrabina wywierała znaczny wpływ na politykę swego zięcia, króla Filipa V Wysokiego, męża jej córki Joanny (nakłoniła go aby ten skonfiskował niemal wszystkie dobra jej bratanka Roberta d’Artois, doprowadziła do skazania go na areszt domowy – mógł się on poruszać tylko po Paryżu, poza Paryżem i tylko pod silną eskortą i bez broni, mógł wyruszyć nie dalej niż 20 mil). Hrabina Mahaut bezwzględnie i „po trupach” dążyła do jednego celu, za wszelką cenę pragnęła, aby jej córki zostały królowymi Francji, aby to osiągnąć nie wahała się nawet zabijać. Gdy Karol IV Piękny został w 1322 r. królem Francji, odwiedziła swą córkę Blankę, żonę Karola, – trzymaną nadal w odosobnieniu, mając nadzieję na skojarzenie i powtórne zejście się pary, Blanka jednak zaszła w ciążę i była zakochana w strażniku więziennym. Rozwścieczona Mahaut wyrzekła się córki jednak strażnikowi powiedziała, że wróży mu wielką karierę. Zmarła w 1329 r. najprawdopodobniej otruta (podano jej taką samą dawkę trucizny, przez jaką zmarł Ludwik X Kłótliwy, ten zmarł w 3 dni, Mahaut umarła po 34 dniach) przez swą zaufaną dwórkę „czarownicę”, alchemiczkę i znachorkę Beatrice d’Hirson, która działała z inspiracji Roberta d’Artois. UwagiPrzypisy
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
