|
Marian Danysz
 Marian Danysz (ur. 17 marca 1909 w Paryżu, zm. 9 lutego 1983 w Warszawie[1][2]) – polski fizyk doświadczalny, współodkrywca (wraz z Jerzym Pniewskim) pierwszego hiperjądra (1952) i stanów izomerycznych hiperjąder (1962), profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk; w 1962, 1965 i 1967 nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki[3]. ŻyciorysBył wnukiem Jana Danysza i synem Jana Kazimierza Danysza. W 1928 roku ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie[4], następnie podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Równocześnie od 1930 pracował jako wolontariusz w Pracowni Radiologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego kierowanej przez Ludwika Wertensteina. Tam odkrył w 1934 razem z Michałem Żywem nowe izotopy promieniotwórcze fluoru i skandu[2]. W latach 1936–1937 pracował w Instytucie Radowym, w latach 1937–1939 w Państwowym Instytucie Telekomunikacyjnym[5], gdzie opracował prototyp noktowizora, nagrodzony w 1939 nagrodą ministra Poczt i Telegrafów[2]. Dyplom inżyniera elektryka otrzymał formalnie dopiero w 1938[5]. W latach 1945–1948 był wykładowcą elektrotechniki w Szkole Inżynierskiej im. H. Wawelberga i S. Rotwanda, od 1947 pracował także jako starszy asystent w Zakładzie Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego. W 1949 uzyskał stopień magistra, następnie wyjechał do Wielkiej Brytanii na stypendium naukowe, pracował w laboratorium Cecila Franka Powella[2][5]. W maju 1952 powrócił do pracy na Uniwersytecie Warszawskim, rozpoczął badania oddziaływań cząstek wielkich energii metodą emulsji fotograficznych, we wrześniu tegoż roku razem z Jerzym Pniewskim dokonali odkrycia hiperjądra, co dało początek fizyce hiperjąder i było jednym z najważniejszych dokonań w historii powojennej fizyki w Polsce[2][5]. W 1954 otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Równocześnie z pracą na uniwersytecie, w 1955 został kierownikiem Laboratorium Promieni Kosmicznych, w 1956 kierownikiem Zakładu Fizyki Wysokich Energii Instytutu Badań Jądrowych, w latach 1956–1960 wicedyrektorem Zjednoczonego Instytutu Badań Jądrowych w Dubnej[5]. Razem z Jerzym Pniewskim kontynuował badania nad fizyką hiperjąder i razem z nim dokonał w 1962 odkrycia izomerii hiperjądrowej, a w 1963 (razem z Pniewskim i Januszem Zakrzewskim pierwszego hiperjądra podwójnego, zawierającego dwa związane hiperony lambda[2][5]. W 1963 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego[5]. W latach 1969–1970 był członkiem Rady Naukowej ZIBJ w Dubnej oraz przedstawicielem Polski w Radzie CERN w Genewie, w latach 1970–1972 pracował jako visiting profesor w CERN, następnie powrócił do pracy w Instytucie Fizyki Doświadczalnej UW. W 1977 przeszedł na emeryturę i otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego[5]. Od 1960 był członkiem korespondentem, od 1969 członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk[6], od 1971 członkiem korespondentem Akademii Nauk w Heidelbergu[5]. Był mężem Ewy Garber z domu Finkelstein (1908–1983), architekta[7][8]. Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C37-10-7)[7]. Ordery i odznaczenia
Nagrody
Przypisy
Bibliografia
Kontrola autorytatywna (osoba): Identyfikatory zewnętrzne:
|
||||||||||||||||||
