Nowotwory gruczołów ślinowych – grupa nowotworów wywodzących się z komórek wchodzących w skład gruczołów ślinowych. Stanowią około 1% nowotworów człowieka.
Gruczoły ślinowe mogą stać się siedliskiem różnorodnych zmian nowotworowych. Większość rozwija się w szóstej lub siódmej dekadzie życia z taką samą częstotliwością u obu płci. W śliniance przyusznej 70–80% nowotworów to zmiany łagodne, w podżuchwowej ponad połowa jest złośliwa.
adenoma canaliculare – umiejscawia się na wardze górnej lub policzku, najczęściej u kobiet w wieku 60-70 lat; jest twardy, ruchomy, osiąga rozmiary do 2 cm; błona śluzowa jest niezmieniona, ale prześwituje na niebiesko; komórki układają się w łańcuchy, które mogą mieć w środku światło, mogą również tworzyć się torbielowate przestrzenie; nie daje nawrotów
gruczolak kwasochłonny ziarnisty (onkocytoma, adenoma oxyphilicum) – lokuje się w śliniance przyusznej, częściej u kobiet po 70. roku życia; układa się w postaci pojedynczych guzów do przodu od ucha, nad ramieniem żuchwy; ma wyraźną torebkę, bardzo mało zrębu, duże komórki, które mogą tworzyć gronka; w scyntygrafii daje obraz gorącego guzka
gruczolakorak groniasty lub rak zrazikowokomórkowy (carcinoma acinocellulare) – występuje w śliniance przyusznej, na policzkach i wargach, częściej u kobiet; jest dobrze odgraniczony od otoczenia, ruchomy, może chełbotać (przestrzenie torbielowate), może dochodzić do średnicy 3 cm; skóra i błona śluzowa są bez widocznych zmian; mogą tworzyć lite płaty, brodawki, torbielki, pęcherze; zawiera dużo naczyń, mało podścieliska, a komórki nowotworu odwzorowują budowę normalnych komórek; na obwodzie są obfite grudki chłonne; rzadko powoduje niedowładn. twarzowego, w 15% daje przerzuty, w 30% daje wznowy
wysokozróżnicowany polimorficzny gruczolakorak – występuje na podniebieniu, wargach i policzkach, najczęściej u kobiet, w 6-8. dekadzie życia; rośnie powoli, nie boli, jest twardy i ma niewielkie rozmiary; tworzy układy sitowate/zrazikowe, nie ma torebki, ale jest dobrze odgraniczony, nacieka otaczające tkanki; nie daje przerzutów, ale może się rozwinąć w gruczolaka wielopostaciowego – rokowanie jednak jest zazwyczaj dobre
zwykły gruczolakorak – może dawać przerzuty, nacieka również otaczające tkanki; często pojawia się owrzodzenie otaczającej błony śluzowej
rak z przewodów ślinowych – tworzy okrągłe wyspy komórek drobnotorbielowatych, a komórki wykazują dużą atypię cytologiczną i atypowe mitozy; mogą tworzyć się owrzodzenia; daje przerzuty
Nowotwór niezłośliwy nieokreślonych dużych gruczołów ślinowych
Bibliografia
Patologia. V. Kumar, R. S. Cotran, S. L. Robbins. Wrocław: Urban & Partner, 2005. ISBN 0-7216-9274-5. Brak numerów stron w książce
J. Groniowski, S. Kruś: Podstawy patomorfologii. PZWL, 1984. ISBN 83-200-0765-8. Brak numerów stron w książce
Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała: Patologia znaczy słowo o chorobie. T. II – Patologia narządowa. Kraków: Wydawnictwo PAU, 2005. ISBN 83-88857-91-6. Brak numerów stron w książce
Maria Zalesska-Kręcicka: Zarys otolaryngologii : podręcznik dla studentów i lekarzy. Wrocław: Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich, 2008, s. 240. ISBN 978-83-7055-552-8.
