Ol49

Ol49

Lokomotywa parowa Ol49
Producent	Fablok Chrzanów
Lata budowy	1951–1954
Układ osi	1'C1'
Wymiary
Masa pustego parowozu	125 400 kg
Masa służbowa	144 900 kg
Długość	12 840 mm
Długość z tendrem	20 675 mm
Wysokość	4 548 mm
Rozstaw osi skrajnych	10 250 mm
Średnica kół napędnych	1750 mm
Średnica kół tocznych	850 mm
Napęd
Trakcja	parowa
Typ tendra	25D49
Ciśnienie w kotle	16 at
Powierzchnia ogrzewalna kotła	162,9 m²
Powierzchnia przegrzewacza	72,9 m²
Powierzchnia rusztu	3,7 m²
Średnica cylindra	500 mm
Skok tłoka	630 mm
Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	1290 KM (949 kW)
Maksymalna siła pociągowa	12 500 kG
Prędkość konstrukcyjna	100 km/h
Multimedia w Wikimedia Commons

Ol49 – oznaczenie parowozu osobowego budowanego w latach 1951–1954 w Fabryce Lokomotyw im. F. Dzierżyńskiego w Chrzanowie. Wyprodukowano 112 sztuk dla PKP i 4 sztuki na eksport do Korei Północnej.

Lokomotywy parowe tej serii przeznaczone były do obsługi pociągów osobowych i lekkich pociągów pospiesznych. Miały zastąpić przedwojenne parowozy Ok1 i Ok22. Jest to najmłodszy wyprodukowany w Polsce parowóz pasażerski – pierwszy wyjechał z fabryki w grudniu 1951.

Są wyposażone w duży zapas wody (25 tys. litrów) i węgla (12 ton). Prędkość maksymalna „oelki” to 100 km/h. Kilka sztuk z parowozowni Olsztyn i Toruń przerobiono z opalania węglem na opalanie mazutem.

Do dziś zachowało się 38 sztuk parowozów Ol49, większość z nich to tylko „zimne” eksponaty lub pomniki techniki. Jeszcze w latach 90. XX w. stacjonowały m.in. w Żaganiu, Przeworsku, Sierpcu i Jarocinie.

Od dawna słynie z nich Parowozownia Wolsztyn. Utrzymuje się tutaj czynne parowozy Ol49-59 i Ol49-69 ex. Ol49-99, oba z wydłużonymi okresami międzynaprawczymi. Naprawa rewizyjna parowozu Ol49-59 trwała od końca 2017 do maja 2018. Od 15 grudnia 2013 do 31 marca 2014 obieg parowozowy kursował pomiędzy Lesznem a Wolsztynem w planie pociągów osobowych Kolei Wielkopolskich. 15 maja 2017 został wznowiony ruch lokomotyw parowych na linii ze Zbąszynka do Leszna i z Wolsztyna do Poznania^[1]. Po naprawie czynny jest Ol49-69^[2].

W Chabówce sprawny do maja 2007 był parowóz Ol49-100. Parowóz został odstawiony^[3] z powodu przekroczonego terminu rewizji kotła^[4].

Z Belgii do Polski wrócił parowóz Ol49-12, który przechodzi rewizję kotła^[5][6].

Masa napędna Ol49 była zdecydowanie większa niż TKt48, „oelki” nie dysponowały więc tak dobrym przyśpieszeniem jak „tekatka”. Natomiast przy prędkości ustalonej, po rozpędzeniu, mogły prowadzić składy o masie do 300 ton ze swoją maksymalną prędkością konstrukcyjną. Bieg ich był spokojny, na dobrym torze do prędkości maksymalnej 100 km/h. Wydajność kotła była dobrze dobrana dla mocy maszyny parowej, nie obserwowało się zjawiska wyczerpania kotła. Niektóre „oelki” miały suwaki Trofimowa z rozsuwnymi tarczami, co wymagało innego sterowania podczas jazdy niż przy rozrządzie klasycznym (suwakach klasycznych). Prowadzenie ciężkich składów lub trudny profil linii wymagały zwiększenia napełniania cylindrów, z czym wiązało się zwiększone zapotrzebowanie na parę, co zwiększało wysiłek fizyczny załogi parowozu z uwagi na ręczne zarzucanie węgla na ruszt. Podczas jazdy tendrem naprzód prędkość konstrukcyjna była ograniczona do 50 km/h.

Maksymalna siła wynosi 12 500 kG. Opalany lepszym gatunkiem węgla Ol49 mógł ciągnąć na torze poziomym składy osobowe (wag. 4-osiowe) o masie 400 ton z prędkością 100 km/h, lub 905 ton – 80 km/h. Na wzniesieniach 14‰ skład 155-tonowy osiągał 70 km/h. W porównaniu do lokomotyw spalinowych (np. SP42) miała lepsze osiągi i właściwości trakcyjne^[7].

• tender: 25D49
• masa parowozu:
  • próżnego: 75,1 Mg
  • w stanie roboczym: 83,25 Mg
  • w stanie próżnym z tendrem: 125,4 Mg
  • w stanie roboczym z tendrem: 145,25 Mg
  • napędna: 51,3 Mg
• nacisk osi w stanie roboczym:
  • napędnej: 17,1 Mg
  • wiązanej 1.: 17 Mg
  • wiązanej 3.: 17,2 Mg
  • tocznej przedniej: 14,9 Mg
  • tocznej tylnej: 16,7 Mg
• odstęp między osiami skrajnymi: 10 250 mm
• ruszt:
  • długość: 2420 mm
  • szerokość: 1582 mm
• palenisko:
  • długość: 2420 mm
  • szerokość: 1532 mm
  • wysokość: 1565,4 mm
  • powierzchnia: 3,7 m²
• płomieniówki:
  • liczba: 102 szt.
  • średnica wewnętrzna: 46 mm
  • średnica zewnętrzna: 51 mm
  • długość między ścianami sitowymi: 4 815 mm
• powierzchnia ogrzewalna: 70,9 m²
• płomienice:
  • liczba: 38
  • średnica wewnętrzna: 125 mm
  • średnica zewnętrzna: 133 mm
  • długość między ścianami sitowymi: 4 815 mm
• całkowita powierzchnia ogrzewalna bez przegrzewacza 159,4 m²
• przegrzewacz Schmidta
  • rozrząd Heusingera

Uwagi:

1. Ol49-99 posiada fałszywe oznaczenie Ol49-69 nadane podczas naprawy głównej w 2001 roku.

2. Ol49-111 został rozłożony na części w 2007 roku w celach naprawy (która się nie odbyła).

3. Ol49-38 została błędnie oznaczona jako Ol49-27.

4. Ol49-80 nie posiada tendra, ponieważ został złomowany.

• 
  Ol49-12
• 
  Ol49-44 w Chabówce
• 
  Ol49-38 w Korszach
• 
  Ol49-50 w Toruniu
• 
  tender parowozu Ol49-82
• 
  Kabina parowozu Ol49
• 
  Ol49-50 po remoncie na terenie parowozowni Toruń Kluczyki
• 
  Ol49-69 na stacji Żukowo Wschodnie, 2019
• 
  Ol49-59 podczas Parady Parowozów w Wolsztynie

• J. Fijałkowski i W. Kowalewski, 1959, Charakterystyki Normalnotorowych Pojazdów Trakcyjnych, Wydawnictwa Komunikacyjne

• Ol49 na stronie parowozy.com.pl
• Pojazdy Komunikacji – Parowóz Ol 49