|
Przechód (województwo opolskie)
 Przechód (niem. Psychod, 1936–1945 Waldfurt)[4][5]– wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Korfantów[6][7]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Łącznik w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego. OpisWieś zaliczana jest do ulicówek, z zagrodami po obu stronach ulicy, z przysiółkami i niwowym układem pól. Obszar zajmowany przez wieś jest w większości równinny, z niewielkimi wzniesieniami, które posiadają zwyczajowe nazwy np.: Górka Sowińska, Górka Balzerowa i Góra Czarownic. Przechód podzielony jest umownie i zgodnie z tradycją na dzielnice, a ich nazwy to: Kozówka, Rynek, Zamłynie, Górka Sowińska, Wilcze, Wygon, Podgórze, Za szkołą, Hulica, Smolarnia, Trzy Chałupy, Ulica Chrzelicka. Ochotnicza Straż Pożarna w Przechodzie, wraz z pozostałymi organizacjami i mieszkańcami wsi jest organizatorem Międzynarodowego Turnieju Piłki Prądowej – Wasserball, imprezy która została na stałe wpisana do kalendarza imprez województwa opolskiego. Coroczny turniej odbywa się w ostatni weekend lipca. W latach 1950–1970 liczba mieszkańców utrzymywała się w granicach około 1450 – 1500. Obecnie miejscowość zamieszkuje około 800 osób. NazwaNazwa miejscowości wywodzi się od słowa przechód – przejście, także późniejsza niemiecka Waldfurt – przejście leśne. Tak więc nazwa ma ścisły związek z położeniem miejscowości: nad rzeką Ścinawą Niemodlińską, w miejscu otoczonym największym w województwie opolskim kompleksem leśnym Borów Niemodlińskich. Dawne nazwy wsi: Przechod (1306), Prechod (1333), Prschichod (1534), Przychod (1728), Psychod (1883), Waldfurt (1936)[potrzebny przypis]. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Przechód[8].
Historia.jpg) W źródłach pisanych miejscowość wzmiankowana jest po raz pierwszy, w sporządzonym w latach 1303–1306, za czasów biskupa Henryka z Wierzbna, spisie uposażeń diecezji wrocławskiej w archidiakonacie opolskim, znanym jako Rejestr Ujazdu (łac. Registrum Wyasdense). W latach nieco późniejszych w jednym z dokumentów z 1333 roku, jako świadek występuje „Albert, pleban in Prechod”, o Przechodzie wspomina również „Die Rechnung...” – rejestr świętopietrza w archidiakonacie opolskim z 1447 roku. Historia wsi sięga jednak co najmniej początków XIII wieku, wiemy o tym z XVII-wiecznego przekazu podającego informację o budowie w miejscowości pierwszego kościoła w 1279 roku, zatem lokacja wsi musiała nastąpić w okresie nieco wcześniejszym. Budowy następnych drewnianych świątyń odnotowano kolejno w 1447 oraz 1518 roku a w 1779 zbudowano istniejący do dziś murowany kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Przechód od początków swego istnienia był wsią kościelną, usytuowaną na granicy ziemi niemodlińskiej i prudnickiej, sąsiadując z lasami chrzelickimi od wschodniej strony. Ludność wsi od średniowiecznych czasów trudniła się m.in. rolnictwem, hodowlą, wyrębem lasów oraz przemysłem leśnym, głównie wytwarzaniem smoły w procesie destylacji rozkładowej drewna, a także wytwarzaniem węgla drzewnego. Społeczność w większości była polska. W praktykach religijnych panował język polski. .jpg) Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów[9]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[10]. W drugiej połowie wieku XVIII – kościelna wieś Przechód zostaje włączona w skład chrzelickich dóbr królewskich. W 1784 roku w miejscowości działała szkoła początkowa, prowadzona przez miejscową parafię katolicką. W tym czasie wieś zamieszkiwało 26 chłopów pełnorolnych (kmiecie) oraz 10 chłopów małorolnych (zagrodnicy) i chałupników, w miejscowości funkcjonował także młyn. Według danych z roku 1843 miejscowość zamieszkiwało 497 osób, zajmując 42 domy. Wieś nadal należała do dóbr chrzelickich. W tym czasie do istniejącej tu szkoły uczęszczały dzieci także z Borku i Ligoty Fyrlądzkiej (część obecnej Kuźnicy Ligockiej), dzieci uczone były przez dwóch nauczycieli. Wówczas we wsi znajdowały się: dwa młyny wodne, gospoda oraz królewska podleśniczówka. Było tu też czterech rzemieślników, dwóch handlarzy bydła i lnu. Duży wpływ na rozwój miejscowości w owym czasie, miały prowadzone prace melioracyjne, których wynikiem było nawodnienie znacznych obszarów w okolicach Przechodu wodami Ścinawy Niemodlińskiej. Wzrosła wtedy liczba mieszkańców, utrzymujących się z rolnictwa. W 1861 roku wieś posiadała 5 budynków publicznych, 623 osób zajmowało 94 budynki mieszkalne. Były również budynki rzemieślnicze i wiele budynków gospodarczych. Miejscowość posiadała wtedy: dwa młyny, dwie kuźnie oraz agencję pocztową i dwie gospody. Wieś należała wtedy do rzymkowickiego obwodu urzędowego (gminy). .jpg) Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu chłopa z kosą na ramieniu skierowanego w prawo, za nim wysoka trawa, a w otoku napis: GEMEINDE PSYCHOD / KREIS NEUSTADT O/S. (pol. Gmina Przechód / Powiat Prudnicki, Górny Śląsk)[11]. Na przełomie XIX i XX wieku liczba ludności Przechodu nadal systematycznie rosła. W roku 1883 żyło tu 824 mieszkańców, a w roku 1910 już 1671. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 1666 mieszkańców Przechodu 171 posługiwało się językiem niemieckim, 1387 językiem polskim, a 108 było dwujęzycznych[12]. W wyborach parlamentarnych w Republice Weimarskiej w 1919 najwięcej głosów w Przechodzie zdobyli chrześcijańscy demokraci[13]. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Przechód znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem[14], w obwodzie nr 9 powiatu prudnickiego[15]. W okresie międzywojennym wzrost liczby mieszkańców został przyhamowany z powodu emigracji zarobkowej. W 1945 roku Przechód został zdobyty przez wojska 1 Frontu Ukraińskiego, w trakcie operacji opolskiej. Miejscowość była wyludniona, większość mieszkańców została ewakuowana lub uciekła. Do maja 1945 r. w Przechodzie władzę sprawowała radziecka komendantura a później polska administracja państwowa. W czerwcu 1946 roku wysiedlono mieszkańców niemieckich z Przechodu[potrzebny przypis]. Do 1954 roku Przechód należał do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1954 Przechód został odłączony od powiatu prudnickiego i przyłączony do niemodlińskiego[16]. W 1995 gmina Korfantów przeprowadziła wśród mieszkańców ankietę dotyczącą przynależności administracyjnej w obliczu nadchodzącej reformy. Mieszkańcy Przechodu opowiedzieli się za przynależnością do powiatu prudnickiego[17]. Wieś ucierpiała podczas powodzi we wrześniu 2024[18]. Przynależność państwowa i administracyjna
Zabytki Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[19]:
KulturaW 2011 Przechód zajął 1. miejsce w kategorii „najpiękniejsza wieś” konkursu „Piękna Wieś Opolska” organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego[20]. SportNa Ścinawie Niemodlińskiej w Przechodzie corocznie odbywa się Międzynarodowy Turniej Piłki Prądowej Wasserball. Zawody organizowane są przez jednostkę ochotniczej straży pożarnej w Przechodzie[21]. TurystykaOddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Przechodzie[22]. Przypisy
Bibliografia
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
