|
Sztuka naskalna w regionie Ha’il
Sztuka naskalna w regionie Ha’il[1] (arab. الفنون الصخرية في منطقة حائل) – obiekt kulturowy wpisany w 2015 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO, obejmujący dwa stanowiska petroglifów znajdujących się w prowincji Ha’il, w północnej części Arabii Saudyjskiej[2]. Charakterystyka  Wpisane na listę światowego dziedzictwa dobro obejmuje obszar o powierzchni 2 043,8 ha i składa się z dwóch części[1][3][4]:
Wysokość Dżabal Umm Sinman wynosi 1264 m n.p.m.; szczyt ten wznosi się ok. 450 m powyżej poziomu otaczającej pustyni[4]. U jego stóp znajdowało się niegdyś jezioro, które w szczytowym momencie mierzyło 20 km długości i 5 km szerokości i jako źródło wody pitnej dla ludzi i zwierząt przyczyniło się do powstania w tym miejscu osiedla ludzkiego[1][4]. W połowie holocenu miejsce to zaczęło jednak pustynnieć, jezioro wyschło, a w jego miejscu pozostała istniejąca do czasów współczesnych oaza Dżubba (arab. جبة)[4]. Obszar Dżabal Umm Sinman obejmuje 14 skupisk petroglifów ulokowanych wokół najniższych zboczy góry i kończących się w miejscu jej zetknięcia z otaczającą pustynią[4]. Wzniesienia Dżabal al-Mandżur i Dżabal Rata położone są z kolei w miejscowości Asz-Szuwajmis (arab. الشويمس), ok. 300 km na południowy zachód od Ha’il, na polu wulkanicznym Harrat Chajbar (arab. حَرَّة خَيْبَر)[4]. Mają charakter skalistych skarp – brzegów dawnego uedu współcześnie zasypanego piaskiem, którego korytem we wczesnym holocenie okresowo płynęła woda[4][1]. Obszar Dżabal al-Mandżur i Dżabal Rata obejmuje 18 skupisk sztuki naskalnej, a także piaszczystą dolinę znajdującą się pomiędzy obiema górami[4]. PetroglifyRyty naskalne w regionie Ha’il powstawały na przestrzeni 10 tys. lat, reprezentując tradycje sztuki naskalnej neolitu, chalkolitu i epoki żelaza[4]. Odzwierciedlają one zmiany gospodarcze i kulturowe postępujące wraz ze zmianami klimatu w regionie oraz formy dostosowywania się do nich lokalnych społeczności[4]. Najstarsze są rysunki przedstawiające m.in. koziorożce, twarze i sylwetki postaci ludzkich, w tym myśliwych, bóstwa oraz zjawiska pogodowe. Petroglify z tego okresu przedstawiają też oryksy, gazele, strusie i lwy[4]. Z czasem pojawiły się wizerunki udomowionych zwierząt, takich jak bydło, kozy czy liczący 3,5 tys. lat rysunek koni ciągnących rydwan[4]. Odkryte na stanowisku koło Asz-Szuwajmis, liczące ok. 8–9 tys. lat wizerunki psów, prawdopodobnie na smyczach, to jedno z najstarszych (a być może najstarsze) stworzonych przez człowieka przedstawień tego gatunku[5]. Gdy po wyschnięciu jeziora istniejącego w okolicy Dżabal Umm Sinman miejscowi przodkowie Beduinów rozpoczęli hodowlę wielbłądów, zwierzęta te również stały się motywem petroglifów[4]. Liczne są również tamudyjskie oraz wczesnoarabskie inskrypcje zapisane pismem kufickim[4]. Ogólną liczbę rysunków oraz inskrypcji w regionie Ha’il szacuje się na ok. 15 tysięcy[4]. Galeria
Przypisy
|
||||||||||||||||||||||||||
