Tadeusz Nittman jako żołnierzTadeusz Michał Nittman dokonuje dekoracji Domu Akademickiego im. Adama Mickiewicza we Lwowie Krzyżem Obrony Lwowa 31 października 1928
Od początku listopada 1918 uczestniczył w obronie Lwowa podczas wojny polsko-ukraińskiej walcząc w stopniu podporucznika[20][4]. W pierwszych dniach był oficerem do zleceń Naczelnej Komendy Wojsk Polskich[20]. 3 listopada 1918 w składzie ochotników przeszedł ze Szkoły im. Konarskiego na Dworzec Główny[20]. Tam został mianowany przez komendanta dworca por. Ludwika de Laveaux komendantem załogi dworca[20]. Tam brał udział w działaniach, przyczyniając się do zachowania dworca w rękach polskich[25]. 4 listopada został przydzielony przez NKWP do placówki na Wulce, gdzie punktem polskiego oporu był Dom Techników[26]. 5 listopada wystąpił z propozycją utworzenia kawaleryjskiego lotnego oddziału konnego karabinów maszynowych, który następnie organizował w Szkole im. Sienkiewicza i został jego dowódcą (jednostka została określona mianem jako „lotna maszynka”)[27][28][29]. Wraz ze sformowanym oddziałem działał poza Lwowem, we wsiach Rzęsna Ruska, Kozice, Domażyr, Rzęsna Polska, rozbijając siły ukraińskie i biorąc jeńców[30]. Około połowy listopada oddział „lotna maszynka” przydzielono pod komendę por. Tadeusza Krynickiego, dowódcy ułanów lwowskich „Wilków”, wraz z którym tworzył jednostkę (która potem stanowiła dywizjon ułanów lwowskich)[31][32]. W niej Nittman objął funkcję wachmistrza-szefa szwadronu[33]. W połowie miesiąca brał udział w zwycięskich walkach na Zamarstynowie i Podzamczu[34]. 18 listopada jego oddział skierowano do operacji na Gródek Jagielloński, gdzie przeprowadził skuteczną akcję przeciw wrogom[35]. Następnie wraz z kawalerzystami powrócił do Lwowa, oswobodzonego przez Polaków 22 listopada, zajmując koszary przy ul. Piekarskiej[36]. Łącznie w walkach o miasto jego oddział był kierowany w różne rejony walk, odznaczając się decydującą w walkach skutecznością używanych lotnych karabinów maszynowych[37]. Od 25 listopada uformowany był już szwadron karabinów maszynowych, dysponujący 3 plutonami po 2 km, w sile około 100 koni i 60 ludzi[37].
Potem walczył na froncie ukraińskim i w wojnie polsko-bolszewickiej[3]. 14 lipca 1920, w stopniu porucznika, został dowódcą dywizjonu karabinów maszynowych Detachement rtm. Abrahama, którego proporzec bojowy „lotnej maszynki ułańskiej” został poświęcony 25 lipca 1920 przed kościołem św. Marcina na Podzamczu[38]. 9 sierpnia 1920 został ciężko ranny pod Chodaczkowem[7][39][3]. Wówczas w trakcie kontroli karabinów maszynowych, rozstawionych w różnych pozycjach, został trafiony przy ostrzale ze strony wroga[40]. Rannego wynosiło go sześciu towarzyszy, z których trzech zostało wtedy śmiertelnie postrzelonych, a czwarty ranny[40]. W rezultacie Nittman trafił do niewoli sowieckiej[7][40][3].
Ukończył studia prawnicze i nauk politycznych na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie[13][3]. Studiował też filozofię na Uniwersytecie w Heidelbergu i Uniwersytecie w Monachium[13][3]. Uzyskał stopień doktora praw i nauk politycznych[2][3]. Był literatem, dziennikarzem[4]. Pisał powieści (w tym dotyczące tematyki egzotycznych państw, które odwiedzał[55]), nowele, opowiadania, artykuły do prasy[15][3]. Tworzył także wiersze[56][57][58][59][60], w 1919 wydał poezje legionowe[7], był też krytykiem literackim[61]. W kwietniu 1933 w Warszawie został wybrany członkiem zarządu Zrzeszenia Beletrystów Polskich[62]. Był współautorem przedstawienia Szachy Pana Marszałka[63]. Redagował wydawane w latach 30. czasopismo „Głos Orląt”, bezpłatny dodatek do „Wiarusa” dla dzieci rodzin podoficerskich[64]. Był również podróżnikiem, w 1924 jako korespondent czasopism podróżował po Afryce Północnej i Zachodniej (Maroko, Algieria, Południowa Sahara)[65][3][4]. Następnie przebywał we Francji i w Hiszpanii, w 1932 na Węgrzech i w Czechosłowacji, a w 1933 we Włoszech, Jugosławii, Bułgarii i w Rumunii (w tym czasie zajmował się kwestią macedońską)[55]. Odwiedził też Azję Mniejszą[15]. Latem 1935 został wybrany delegatem okręgowego zgromadzenia wyborczego w Okręgu nr 3 w Warszawie[66]. Wygłaszał prelekcje[67], także na antenie radiowej[68][69].
Pod koniec 1937, jadąc pociągiem z Wiednia do Warszawy został okradziony (przed stacją w Radziwiłłowie) z pieniędzy przez dwóch sprawców, którzy przysiadając się do przedziału poczęstowali to uprzednio czekoladkami, które wywołały rozstrój żołądka (podróżujący wraz z nim obywatel belgijski Abram Wit Żak także został okradziony)[70].
Mój udział w pracach związku „Wolność” i POW (w: Obrona Lwowa. 1–22 listopada 1918. Tom 1)
Walki o Lwów (w: „Polska Zbrojna” nr 330-338 z 1933[20] oraz w: Obrona Lwowa. 1–22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników[84][85])
↑W niektórych źródłach podano datę dzienną urodzenia 5 września 1896. Taką podał np. Stanisław Zieliński oraz Tadeusz Michał Nittman. wbh.wp.mil.pl. [dostęp 2020-05-13]. Tadeusz Michał Nittman. sejm-wielki.pl. [dostęp 2020-05-13].
↑Edmund Stark: Konspiracyjne próby w 15 p.p. austriackim we Lwowie. W: Obrona Lwowa. 1–22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Jarosław Waniorek (red.). Warszawa: 1993, s. 419. ISBN 83-85218-56-4.
↑Edmund Stark: Konspiracyjne próby w 15 p.p. austriackim we Lwowie. W: Obrona Lwowa. 1–22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Jarosław Waniorek (red.). Warszawa: 1993, s. 419, 420. ISBN 83-85218-56-4.
↑Zygmunt Zygmuntowicz: Mój udział w akcji POW i w zajęciu głównego dworca. W: Obrona Lwowa. 1–22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Jarosław Waniorek (red.). Warszawa: 1993, s. 596. ISBN 83-85218-56-4.
Tadeusz Michał Nittman: Walki o Lwów. W: Obrona Lwowa. 1–22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Jarosław Waniorek (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 1993, s. 262–279. ISBN 83-85218-56-4.
.jpg)
.jpg)
.png){kind=small}
_in_War_1920.png){kind=small}
.jpg){kind=small}
