|
Wardanes I
Wardanes I (pers. وردان یکم; zm. 46 n.e.) – król Partów z dynastii Arsacydów panujący w latach 40–46 n.e. Wardanes był synem Artabanusa II króla Partów, który pochodził z linii Arsacydów, mającej oparcie w Medii Atropatene. Objął tron po śmierci ojca, ale musiał walczyć z opozycją magnatów, którzy poparli Gotarzesa II, adoptowanego syna Artabanusa II, mającego oparcie w Hyrkanii i wśród Dahów. Wardanes uciekł do Medii Atropatene. Wojna z Gotarzesem IIPo objęciu władzy Gotarzes zabił swego brata Atrabanusa (zapewne chodzi o syna Artabanusa II, który stanowił zagrożenie dla rządów Gotarzesa) i jego żonę wraz z dziećmi[1]. Jednakże przeciwko jego rządom również wystąpiła silna opozycja wpływowych rodów partyjskich, które wezwały Wardanesa do Seleucji nad Tygrysem. Błyskawiczne przybycie Wardanesa do Babilonii zaskoczyło Gotarzesa[2], który wycofał się na wschód w kierunku Baktrii. Po zdobyciu w 41 n.e. Seleucji nad Tygrysem i stłumieniu buntu jej mieszkańców ciągnącego się od 35 n.e., Wardanes podążył za Gotarzesem, którego wsparły plemiona Hyrkanów i Dahów. Do ostatecznego starcia między przeciwnikami nie doszło, gdyż zawarto porozumienie skierowane przeciwko spiskowcom, którymi mogli być zwolennicy potomków Fraatesa IV. W wyniku ugody doszło do podziału władzy, przy czym Wardanes zachował pozycję dominującą jako król, a Gotarzes pozostał niezależnym władcą w Hyrkanii[3]. Utrata ArmeniiOsłabienie wojnami domowymi wykorzystali Rzymianie. Nowy cesarz rzymski Klaudiusz, który wstąpił na tron w 41 n.e., uwolnił uwięzionego przez Kaligulę księcia iberyjskiego Mitrydatesa. Wojsko rzymskie i oddziały brata Mitrydatesa, króla Iberów Farasmanesa przełamały opór Demonaksa partyjskiego satrapy Armenii i osadziły Mitrydatesa ponownie na armeńskim tronie pod zwierzchnictwem rzymskim[4]. Po ugodzie z Gotarzesem i stłumieniu buntu Seleucji nad Tygrysem Wardanes zajął się pacyfikacją buntów wśród satrapów. Planował też odzyskać Armenię, lecz groźba wojny z Rzymem ze strony namiestnika Syrii Gajusza Wibiusza Marsusa oraz odmowa współdziałania Izatesa władcy Adiabene, spowodowały, że plan nie został zrealizowany[5][6][7]. Drugie starcie z Gotarzesem II i śmierćKonflikt między braćmi wybuchł na nowo w 45 n.e., gdy Wardanes zaatakował Gotarzesa, który bronił się przez dłuższy czas na linii rzeki Erindes (prawdopodobnie Atrek[8]). Po bitwie nad Erindesem Gotarzes wycofał się na tereny kontrolowane przez Dahów a potem prawdopodobnie dalej do Chorezmu w środkowej Azji. Tacyt opisuje kolejne wielkie zwycięstwo Wardanesa odniesione nad rzeką Sindes, która oddzielała Dahów od Ariów, w rejonie do tej pory niekontrolowanym przez Partów, prawdopodobnie w dolnym odcinku Amu-darii lub Syr-darii, ewentualnie odnogi Amu-darii wpadającej do jeziora Sarykamyskiego. Dzięki temu zwycięstwu zebrał trybut od plemion pierwszy raz podporządkowanych Partom[9][10]. Niedługo potem w 46 n.e. Wardanes, będący we "wczesnym" wieku męskim, zginął zamordowany w czasie polowania[11]. Za spiskiem stała najpewniej grupa możnowładców popierających potomków Fraatesa IV, gdyż już w 47 n.e. do Rzymu dotarło poselstwo z prośbą o pomoc w osadzeniu na tronie przebywającego w "Wiecznym Mieście" Meherdatesa, syna Wononesa I i wnuka Fraatesa IV, mimo powrotu do władzy Gotarzesa II, któremu zarzucano "okrutne" rządy, ale nie zabójstwo prawowitego władcy[12][1]. Dziesięć lat po śmierci Wardanesa jego syn Wardanes zbuntował się i walczył z Wologazesem I w latach 55–58 n.e.[13][14] CiekawostkiWedług relacji Flawiusza Filostrata z podróży Apolloniosa z Tyany, Wardanes znał dobrze grekę[15]. Natomiast Ammianus Marcellinus podaje, że zbudował Ktezyfont (zapewne odbudował po zniszczeniach w okresie buntu Seleucji nad Tygrysem)[16][17]. Przypisy
BibliografiaŹródła
Opracowania
|
||||||||||||||||||||||||||||
