|
Wawrzynek wilczełyko
 .jpg)  Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum L.) – gatunek krzewu należący do rodziny wawrzynkowatych. Rozmieszczenie geograficzneWystępuje w całej Europie, w zachodniej Syberii, na Ałtaju i Kaukazie, a także w Azji Mniejszej[3]. W Polsce rośnie na całym terytorium, ale jest rośliną rzadką. Dość często występuje w południowej, wschodniej i północno-wschodniej części kraju. Na pozostałym obszarze spotykany rzadziej i na rozproszonych stanowiskach. W górach polskich najwyżej położone stanowisko podawane jest z Tatr Wysokich z Miedzianego[4]. Gatunek został introdukowany w Ameryce Północnej. W USA uznano go za roślinę inwazyjną[5]. Morfologia
Liście, kwiaty i owoce są w Polsce morfologicznie mało zmienne. Największą zmienność wykazują liście, a najmniejszą owoce. Najbardziej zmiennymi cechami są: długość jednorocznych pędów, liczba kwiatów na pędach, jak również gęstość osadzenia liści oraz kwiatów na pędach[7]. Biologia i ekologiaKwitnie przed wypuszczeniem liści, na przedwiośniu, od lutego do kwietnia, najczęściej w marcu i na początku kwietnia[6]. Kwiaty zapylane przez owady o długich narządach gębowych. Nasiona rozsiewane przez ptaki (ornitochoria). Występuje w cienistych lasach liściastych i mieszanych oraz zaroślach w całej Polsce (także w lasach regla dolnego i górnego oraz w kosówce). Preferuje gleby świeże i zasadowe, szczególnie wapienie. Rośnie na niżu i w górach. Nanofanerofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Fagetalia[8].
Owoce zjada 10 gatunków ptaków, m.in. dzwoniec zwyczajny, jarząbek zwyczajny, grubodziób zwyczajny, piegża. Bogate w nektar kwiaty dostarczają wczesną wiosną pokarmu pszczołom i motylom dziennym[9].
Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Zjedzenie 10–12 dojrzałych owoców może spowodować śmierć dorosłego człowieka, dla dziecka nawet 1–2 owoce mogą być śmiertelne[10]. Owoce i liście zawierają trujące diterpenoidy dafninę i mezereinę. Ma słodko-cierpki smak. Pierwszymi objawami zatrucia jest pieczenie i drętwienie ust, puchnięcie warg, krtani i twarzy, ślinotok, chrypka oraz trudności w połykaniu[10]. Potem pojawiają się silne bóle brzucha i głowy, odurzenie, skurcze, wymioty i krwawe biegunki. Śmierć występuje wskutek zatrzymania krążenia (zapaść)[10]. Roślina działa szkodliwie również na skórę i błony śluzowe; już sam kontakt z nią, bez doustnego spożycia, może powodować zaczerwienienie i obrzęki oraz pojawienie się pęcherzy na skórze[10]. Zagrożenia i ochronaW latach 1946–2014 gatunek był objęty w Polsce ochroną ścisłą, od 2014 roku podlega ochronie częściowej[11]. Zagrożeniem dla wawrzynka jest zbiór kwitnących roślin w celach dekoracyjnych oraz przesadzanie ich do ogródków. Gatunkowi zagraża także kurczenie się powierzchni lasów liściastych w wyniku działalności człowieka. Stanowiska wawrzynka wilczełyko chronione są w wielu polskich parkach narodowych oraz rezerwatach przyrody[4]. ZastosowanieJest rośliną ozdobną. Ma ozdobne zarówno kwiaty, jak i owoce. Oprócz formy typowej uprawiane są różne odmiany. Wymaga wapiennej i lekko wilgotnej gleby oraz półcienistego lub cienistego stanowiska. Źle toleruje cięcie i przesadzanie. Preparaty z kory i owoców stosowane były dawniej w medycynie ludowej w przypadku podrażnienia skóry, w formie okładów. OdmianyW uprawie spotykane są odmiany:
Przypisy
Identyfikatory zewnętrzne:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
