|
Zieloni (Polska)
Zieloni – polska centrolewicowa partia polityczna o programie proekologicznym z naciskiem na prawa człowieka, sprawiedliwość społeczną oraz zrównoważony rozwój. Powstała na kongresie założycielskim w dniach 6–7 września 2003. Zarejestrowana sądownie 23 lutego 2004. Do kongresu, który odbył się w dniach 2–3 marca 2013, partia nosiła nazwę Zieloni 2004, a następnie do 26 listopada 2022 nazwę Partia Zieloni. Od 2019 współtworzy Koalicję Obywatelską, od 2023 posiada wiceministra w trzecim rządzie Donalda Tuska. HistoriaZałożycielami Zielonych były osoby wywodzące się z różnych środowisk, zwłaszcza organizacji pozarządowych: ekologicznych, feministycznych, a także działających na rzecz praw człowieka oraz równouprawnienia mniejszości światopoglądowych, seksualnych, narodowych i innych. Większość z nich tworzyła „Grupę Referendalną Zieloni”, działającą w kampanii referendalnej na rzecz przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wiosną 2003. Rok 2004 w nazwie Zielonych wiązał się z członkostwem Polski w UE od 1 maja 2004. Partia należy do Europejskiej Partii Zielonych – ogólnoeuropejskiej partii politycznej powołanej 22 lutego 2004 w Rzymie. Zieloni ściśle współpracują z grupą Zieloni – Wolny Sojusz Europejski w Parlamencie Europejskim, której deputowani m.in. protestowali przeciwko budowie rządowego wariantu obwodnicy Augustowa przez dolinę Rospudy oraz doprowadzili do debat i przyjęcia rezolucji Parlamentu Europejskiego na temat homofobii w Polsce i całej Europie (ostatnia 26 kwietnia 2007). W maju 2016 Zieloni dołączyli do koalicji Wolność Równość Demokracja, powstałej pod patronatem Komitetu Obrony Demokracji. Pół roku później zawiesili jednak współpracę w jej ramach. Partia angażowała się także na rzecz zwiększenia legalności aborcji oraz poparła tzw. czarny protest. W lipcu 2017 została sygnatariuszem obywatelskiego projektu ustawy „Ratujmy Kobiety 2017”[2]. W grudniu 2023 współprzewodnicząca partii Urszula Zielińska zasiadła w rządzie w randze wiceministra, zostając sekretarzem stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Udział w wyborachWybory do Parlamentu Europejskiego w 2004Pod hasłem „Do Unii po zmiany!” partia startowała w wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004. Zarejestrowała listy w 3 z 13 okręgów wyborczych. Uzyskała 16 288 głosów, co dało jej 0,27% poparcia w skali kraju i 17. miejsce spośród 21 komitetów. Wybory parlamentarne w 200531 maja 2005 Zieloni zawarli porozumienie z Socjaldemokracją Polską i Unią Pracy o wspólnym starcie w wyborach parlamentarnych w 2005 (pod szyldem SDPL). Poparli również Marka Borowskiego w wyborach prezydenckich. Lista SDPL zdobyła 459 380 głosów (3,89% poparcia w skali kraju), z czego sami Zieloni uzyskali 19 644 głosów, co dało 0,17% poparcia w skali kraju (partia przyjęła regułę wystawienia po jednej osobie w okręgu wyborczym). Jedynkami Zielonych w tych wyborach byli ich współprzewodniczący: Magdalena Mosiewicz w okręgu podwarszawskim, w którym uzyskała 2506 głosów, oraz Dariusz Szwed w okręgu olsztyńskim, w którym uzyskał 1223 głosy. Wybory samorządowe w 2006Lokalne struktury Zielonych samodzielnie decydowały o formule startu w wyborach samorządowych w 2006 (m.in. dlatego władze krajowe partii odrzuciły zaproszenie do tworzącego się bloku Lewicy i Demokratów). Samodzielna lista Zielonych w Warszawie uzyskała 11 210 głosów (1,68%) i 7. miejsce na 14. Niecały 1% poparcia uzyskały we Wrocławiu i Gdańsku współtworzone przez Zielonych z Młodymi Socjalistami komitety lokalne. W innych miastach osoby związane z partią kandydowały z list lokalnych (głównie niepartyjnych) albo koalicji Lewica i Demokraci. Wybory parlamentarne w 2007W wyborach parlamentarnych w 2007 partia wystawiła czworo kandydatów do Senatu, rejestrując jednego z nich. Monika Paca uzyskała w okręgu katowickim 21 336 głosów (4,5% spośród głosujących), zajmując 8. miejsce spośród 10 kandydatów. Wybory do Parlamentu Europejskiego w 20091 lutego 2009 Zieloni wraz z Socjaldemokracją Polską i Partią Demokratyczną – demokraci.pl powołali koalicję Porozumienie dla Przyszłości, która przed wyborami do Parlamentu Europejskiego 13 marca 2009 zarejestrowała Koalicyjny Komitet Wyborczy Porozumienie dla Przyszłości – CentroLewica. KW PdP-CentroLewica zdobył 179 602 głosy (2,44% w skali kraju), w tym 26 002 głosy oddane na kandydatów Zielonych (0,35% w skali kraju). Jedynkami Zielonych w tych wyborach byli ich przewodniczący: Dariusz Szwed otwierający listę w okręgu gdańskim, w którym uzyskał 1758 głosów oraz popierana przez Zielonych Magdalena Środa startująca z pierwszej pozycji w okręgu łódzkim, w którym uzyskała 10 798 głosów. Wybory prezydenckie w 2010W wyborach prezydenckich w 2010 Zieloni poparli Grzegorza Napieralskiego w oparciu o analizę programów najważniejszych kandydatów. Kandydat SLD uzyskał w rankingu Zielonego Indeksu najwyższy wynik: 78 w skali od –200 do +200 punktów[3]. W drugiej turze członkowie partii zachęcali do głosowania, ale nie poparli żadnego z kandydatów, wskazując na ich konserwatyzm światopoglądowy i neoliberalizm gospodarczy[4]. Wybory samorządowe w 2010Przed wyborami samorządowymi w 2010 Zieloni podpisali porozumienie z SLD, Partią Kobiet, Unią Pracy i OPZZ[5]. Zieloni startowali z list SLD m.in. w Warszawie[6] i na Śląsku[7]. W niektórych innych miastach, np. Bydgoszczy i Lublinie, Zieloni wystartowali w ramach innych list lewicowych[8][9]. W wyniku wyborów Zieloni zdobyli pierwsze mandaty w samorządzie: 2 w sejmikach wojewódzkich (Małgorzata Tkacz-Janik w śląskim i Ewa Koś w zachodniopomorskim)[10] oraz 3 w radach miast i gmin (Krystian Legierski w Warszawie, Beata Kubica w Opolu i Sebastian Kotlarz w Kątach Wrocławskich). Wybory parlamentarne w 2011W wyborach parlamentarnych w 2011 przedstawiciele partii ponownie znaleźli się na listach Sojuszu Lewicy Demokratycznej, jednak nie uzyskali żadnego mandatu w Sejmie. Sami kandydaci Zielonych uzyskali 23 421 głosów, co dało 0,16% poparcia w skali kraju. Jedyną jedynką Zielonych był ich przewodniczący Dariusz Szwed otwierający listę w okręgu chrzanowskim, w którym uzyskał 3842 głosy. Wybory do Parlamentu Europejskiego w 2014W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 Zieloni utworzyli własny Komitet Wyborczy Partia Zieloni[11]. Start z list komitetu Zielonych zapowiedzieli przedstawiciele Partii Kobiet, Polskiej Partii Socjalistycznej i Młodych Socjalistów[12]. Komitet zarejestrował listy w pięciu okręgach[13]. Komitet Zielonych uzyskał w wyborach 22 481 głosów (0,32%), zajmując 10. miejsce (wyprzedzając m.in. komitet Demokracji Bezpośredniej, którego listy były zarejestrowane w sześciu okręgach). Wybory samorządowe w 2014W wyborach samorządowych w 2014 Zieloni wystawili własne listy do rady miasta w Warszawie i Wrocławiu, w Warszawie wystawiając Joannę Erbel jako własną kandydatkę na prezydenta miasta, a we Wrocławiu popierając kandydata SLD[14][15]. W Krakowie współtworzyli razem ze związkami zawodowymi i ruchami miejskimi komitet Kraków Przeciw Igrzyskom[16]. W Opolu dotychczasowa radna Zielonych Beata Kubica (wybrana w 2010 z listy SLD) kandydowała do rady miasta z listy Mniejszości Niemieckiej[17]. W województwie lubuskim Zieloni współtworzyli razem z Ruchem Sprawiedliwości Społecznej, związkami zawodowymi i ruchami obywatelskimi komitet Nowy Ład w wyborach do tamtejszego sejmiku. Zieloni wystawili również kilkunastu kandydatów w Jednomandatowych Okręgach Wyborczych w całej Polsce. W wyniku wyborów samodzielne listy Partii Zieloni w Warszawie otrzymały 2,55% głosów do rady miasta. Podobny wynik (2,48%) otrzymała kandydatka na prezydenta miasta Joanna Erbel. Wrocławskie listy Zielonych otrzymały 1,97% głosów do rady miasta. W Krakowie komitet Kraków Przeciw Igrzyskom, współtworzony przez Zielonych, otrzymał 6,7% głosów, co nie przełożyło się na mandaty (Tomasz Leśniak otrzymał poparcie 4,84% w wyborach na prezydenta miasta). Komitet Wyborczy Nowy Ład, współtworzony przez Zielonych, w wyborach do Sejmiku Województwa Lubuskiego otrzymał 0,62% poparcia (był to 10. wynik spośród 11 komitetów). Żaden kandydat Zielonych na radnego w JOW-ach nie uzyskał mandatu[18]. Wybory prezydenckie w 2015Kandydatką partii w wyborach prezydenckich w 2015 została ogłoszona posłanka Anna Grodzka[19], która jednak nie zebrała wymaganej liczby 100 tysięcy podpisów[20]. Wybory parlamentarne w 2015W wyborach parlamentarnych w 2015 partia wystartowała wraz z SLD, Twoim Ruchem, Unią Pracy i PPS w koalicji Zjednoczona Lewica, która nie zdobyła mandatów. Sami kandydaci Zielonych uzyskali 39 582 głosy, co dało 0,26% poparcia w skali kraju. Jedynkami Zielonych w tych wyborach byli ich przewodniczący: Małgorzata Tracz w okręgu wrocławskim, w którym uzyskała 14 542 głosy (10. wynik wśród wszystkich kandydatów koalicji) oraz Adam Ostolski w okręgu szczecińskim, w którym uzyskał 6444 głosy. Ze względu na przekroczenie przez Zjednoczoną Lewicę progu 6% tworzące ją partie otrzymały subwencję na działalność statutową (w proporcjach ustalonych w umowie koalicyjnej) – Zieloni otrzymali 2%, czyli ok. 125 tys. zł[21]. Wybory samorządowe w 2018W wyborach samorządowych w 2018 Zieloni po raz pierwszy wystawili listy wyborcze do sejmików, startując we wszystkich województwach[22] (w 57 z 85 okręgów wyborczych[23]). Ponadto partia wystartowała rad miejskich we Wrocławiu, Kłodzku, Szprotawie, Łodzi, Warszawie, Płocku, Radomiu, Gdańsku, Katowicach, Zabrzu, Poznaniu, Koninie, Koszalinie i Pyrzycach[24]. Łącznie z ramienia komitetu Zielonych o mandaty ubiegało się 400 kandydatów – 204 kobiety i 196 mężczyzn (odpowiednio 51% i 49%). W wyborach do sejmików Zieloni uzyskali w skali kraju 177 828 głosów (1,15%), zajmując 10. miejsce. Nie zdobyli jednak żadnego mandatu. Najwyższe poparcie uzyskali w województwie lubuskim – 2,62% (w pozostałych województwach zdobyli poniżej 2% głosów). Najlepszy wynik partia uzyskała w gminie Ośno Lubuskie, w której na kandydatów z tej partii oddano 22,11% głosów w wyborach do sejmiku. Przewodnicząca partii Małgorzata Tracz kandydowała na prezydenta Wrocławia. Uzyskała 8. wynik (wśród 10 kandydatów) z liczbą 3487 głosów (1,35%)[25]. Wybory do Parlamentu Europejskiego w 201917 lutego 2019 Rada Krajowa partii zdecydowała o współtworzeniu Koalicji Europejskiej (wraz z PO, PSL, Nowoczesną i SLD) na wybory do Parlamentu Europejskiego[26]. 26 maja na trzynastkę kandydatów Partii Zieloni startujących z list Koalicji Europejskiej (po jednym w każdym okręgu; znajdowali się na środkowych miejscach list) oddano łącznie 55 756 głosów (0,41% w skali kraju). Żaden z nich nie uzyskał mandatu. Wybory parlamentarne w 201930 lipca 2019 Rada Krajowa partii zdecydowała o współtworzeniu Koalicji Obywatelskiej wraz z PO, Nowoczesną i Inicjatywą Polską, a także m.in. samorządowcami w wyborach parlamentarnych w 2019[27]. Liderem listy wyborczej z ramienia Zielonych był Tomasz Aniśko w okręgu lubuskim, natomiast na miejscach drugich znalazły się Małgorzata Tracz w okręgu wrocławskim oraz Miłosława Stępień w okręgu konińskim. Ogółem na listach Koalicji Obywatelskiej we wszystkich okręgach wyborczych znalazło się 44 kandydatów należących do Zielonych bądź przez nich popieranych[28]. Kandydaci Zielonych w ramach KO uzyskali 107 523 głosy, co dało 0,58% poparcia w skali kraju. Troje z nich uzyskało mandaty w Sejmie: Małgorzata Tracz w okręgu wrocławskim (uzyskała 28 676 głosów), Tomasz Aniśko w okręgu lubuskim (uzyskał 23 870 głosów) i Urszula Zielińska w okręgu warszawskim (uzyskała 7536 głosów)[29][30]. Wybory prezydenckie w 2020W wyborach prezydenckich w 2020 Zieloni, podobnie jak inne partie KO, poparli kandydaturę Małgorzaty Kidawy-Błońskiej z PO[31], a po nieodbyciu się w nich głosowania, w powtórzonych wyborach poparli kolejnego kandydata PO Rafała Trzaskowskiego[32]. Wybory parlamentarne w 2023W wyborach parlamentarnych w 2023 Zieloni ponownie współtworzyli KO wraz z PO, Nowoczesną i iPL; z list koalicji wystartowała także m.in. Agrounia. Zieloni wystawili na listach KO 29 kandydatów do Sejmu. Drugie miejsca na listach otrzymali współprzewodniczący partii – Przemysław Słowik w okręgu koszalińskim i posłanka Urszula Zielińska w okręgu warszawskim – a także posłanka Małgorzata Tracz w okręgu wrocławskim. O reelekcję nie ubiegał się poseł Tomasz Aniśko[33]. Mandaty otrzymały posłanki ubiegające się o ponowny wybór – Urszula Zielińska, Klaudia Jachira i Małgorzata Tracz[34]. Wybory samorządowe w 2024W wyborach samorządowych w 2024 Zieloni ponownie współtworzyli komitet Koalicji Obywatelskiej. Uzyskali mandaty w radach 9 miast – po dwa w Łodzi i Szczecinie (jeden z nich przypadł współprzewodniczącemu partii Przemysławowi Słowikowi) oraz po jednym w 7 innych miastach (m.in. w Warszawie); poza jednym mandatem z ramienia komitetu lokalnego zdobyli je z ramienia KO. Partia uzyskała także przedstawiciela w sejmiku zachodniopomorskim (Jagodę Żyłkowską)[35]. Wybory do Parlamentu Europejskiego w 2024W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2024 pięcioro członków Zielonych znalazło się na listach KO. Oddano na nich łącznie 39 473 głosy (0,34% w skali kraju), nie zdobyli oni mandatów[36]. Kongresy Zielonych
Program polityczny     Podobnie jak inne partie tego nurtu na świecie, Zieloni opierają swoje poglądy na czterech filarach: ekologizm, sprawiedliwość społeczna, demokracja oddolna oraz pacyfizm. Zgodnie z programem przyjętym na kongresie partii w 2017, jej działalność skupia się na poniższych postulatach[47]: „Ochrona zasobów ziemi naszym obowiązkiem”
„Gospodarka dobra wspólnego”
„Równość i solidarność prawem każdego człowieka”
„Żywność dobrej jakości oparta o zrównoważone rolnictwo”
Postulaty formułowane przez Zielonych na przestrzeni historii to m.in.:
Struktura i działaczeStan liczebności Zielonych na luty 2019 to około 1300 osób skupionych w 19 kołach i kolejne 7 kół było w trakcie organizacji. Statystyczna średnia wieku to około 40 lat[56]. Aktualni współprzewodniczący
Współprzewodniczące i współprzewodniczącyW wyborach do władz, począwszy od kół aż do Zarządu Krajowego, obowiązuje zasada parytetu płci, a przewodniczą zawsze jednocześnie kobieta i mężczyzna (dwoje współprzewodniczących, do marca 2008 do listopada 2022 nazywanych „przewodniczącymi”). Współprzewodniczące
Współprzewodniczący
Reprezentacja w SejmiePod koniec czerwca 2014 do Zielonych przystąpiła posłanka Anna Grodzka, która wystąpiła z Twojego Ruchu (pozostała początkowo w klubie poselskim TR, jednak trzy miesiące później jej członkostwo w nim wygasło)[57]. Po roku wystąpiła jednak z partii[58]. W 2019 w wyborach parlamentarnych z list współtworzonej przez Zielonych Koalicji Obywatelskiej została wybrana trójka posłów należących do partii: Tomasz Aniśko, Małgorzata Tracz i Urszula Zielińska[30]. Małgorzata Tracz została jedną z wiceprzewodniczących klubu KO. W marcu 2023 do partii wstąpiła Klaudia Jachira, dotychczas bezpartyjna posłanka zasiadająca w klubie KO[59]. W wyborach w 2023 mandaty utrzymały Klaudia Jachira, Małgorzata Tracz i Urszula Zielińska (która zmieniła Małgorzatę Tracz na funkcji wiceprzewodniczącej klubu KO). Współpraca w Parlamencie EuropejskimZ Partią Zieloni współpracę podjęła Sylwia Spurek, niezależna eurodeputowana (pełniąca mandat w kadencji 2019–2024) wybrana z listy Wiosny, która 30 września 2020 przystąpiła do frakcji Zieloni – Wolny Sojusz Europejski, po uprzedniej rezygnacji z członkostwa we frakcji Postępowy Sojusz Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim[60] (należała do niej do 30 maja 2024, po czym do końca kadencji była deputowaną niezrzeszoną). Podmioty współpracujące
Przypisy
Linki zewnętrzne |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
